در ادامه اين گزارش مي خوانيم: ظريف افزود كه در صورت فروپاشي برجام، ايران الزامي به پايبندي به محدوديت‌هاي مندرج در اين توافق نخواهد داشت. همزمان وزير خارجه پيشين آمريكا نيز در مقاله‌اي هشدارآميز ابراز كرد كه در صورت خروج از برجام، آمريكا متحدان اروپايي خود را از دست مي‌دهد و اين پيام را به جهان ارسال مي‌كند كه به عهد خود پايبند نيست.
در بحبوحه تنش‌آفريني‌هاي دونالد ترامپ و تيم او بر سر برجام، وزير خارجه ايران گفت كه رئيس‌جمهوري ايالات متحده احتمالا در گزارشي كه قرار است تا چند هفته ديگر به كنگره اين كشور ارائه كند پايبندي ايران به تعهداتش در برجام را اعلام نخواهد كرد. همزمان جان كري وزير خارجه پيشين آمريكا در مقاله‌اي هشدارآميز ابراز كرد كه آمريكا در صورت خروج از برجام متحدان اروپايي خود را از دست داده و اين پيام را به جهان ارسال مي‌كند كه به عهد خود پايبند نيست. موضوعي كه وزير خارجه آلمان نيز با تاكيد بر آن هشدار داد كه خروج آمريكا از توافق هسته‌اي ايران مي‌تواند باعث تضعيف اعتبار واشنگتن براي مذاكره با كره‌شمالي شود. در يك ماه اخير مقامات آمريكايي در تلاش‌هاي گسترده خود به دنبال القاي اين موضوع بوده‌اند كه ايران به متن و روح برنامه جامع اقدام مشترك پايبند نبوده است. در همين ارتباط، محمد‌جواد ظريف، وزير خارجه ايران در گفت وگو با دو روزنامه انگليسي گفت كه حدس مي‌زند رئيس‌جمهور آمريكا در گزارش ماه اكتبر تأييديه پايبندي ايران به برجام را صادر نخواهد كرد. ظريف در مصاحبه با دو روزنامه «فايننشال‌تايمز» و «گاردين» گفته در صورت فروپاشي برجام، ايران الزامي به پايبندي به محدوديت‌هاي مندرج در اين توافق هسته‌اي نخواهد داشت. توافق هسته‌اي ايران و 1+5، موسوم به برجام، براي مواردي نظير اندازه غني‌سازي اورانيوم، تعداد سانتريفيوژها و توليد پلوتونيوم ايران محدوديت‌هايي قائل شده است.
به نوشته فايننشال‌تايمز، ظريف درباره برجام گفت: «يا بايد به آن پايبند ماند يا آن را به كنار انداخت. شتر‌سواري، دولا‌دولا نمي‌شود.» دولت ترامپ به موجب قوانين اين كشور بايد تا 16 اكتبر سال جاري(23 مهر) گزارشي درباره پايبندي يا عدم پايبندي ايران به توافق هسته‌اي تقديم كنگره اين كشور كند. نشانه‌ها حكايت از آن دارند كه ترامپ در اين گزارش تأييديه مربوط به پايبندي ايران به برجام را صادر نخواهد كرد. در صورت اتخاذ چنين تصميمي، كنگره آمريكا براي تصميم‌گيري درباره بازگرداندن تحريم‌ها عليه ايران، 60 روز زمان خواهد داشت. ترامپ در سخنراني خود در مجمع عمومي سازمان ملل متحد، اين توافق را «مايه شرمساري» براي آمريكا خواند. ظريف در مصاحبه روز جمعه كه در دفتر نمايندگي ايران در سازمان ملل در نيويورك انجام شد، گفت: «فرض من و حدسم اين است كه ترامپ پايبندي ايران را تأييد نخواهد كرد و به كنگره اجازه خواهد داد كه در اين مورد تصميم بگيرد.» او اضافه كرد: «توافق به ايران اجازه داده است كه به تحقيق و توسعه ادامه دهد. بنابراين ما زيربناهاي تكنولوژيك خود را ارتقا بخشيده‌ايم. اگر تصميم بگيريم كه از توافق خارج شويم، با فن‌آوري بهتري [نسبت به گذشته] از آن خارج خواهيم شد.» ظريف كه تاكيد داشت ايران تنها براي مقاصد صلح‌آميز از انرژي هسته‌اي استفاده خواهد كرد، همچنين گفت كه گزينه‌هاي ايران [در صورت خروج آمريكا از برجام] بستگي به اين خواهد داشت كه بقيه جامعه بين‌المللي چگونه با آمريكا برخورد كنند. ظريف تصريح كرد: «اگر اروپا، ژاپن، روسيه و چين تصميم بگيرند كه در كنار آمريكا قرار گيرند، آن‌گاه فكر مي‌كنم توافق به پايان خواهد رسيد.» وزير امور خارجه ايران همچنين درخصوص رفتارهاي رئيس‌جمهور آمريكا تاكيد كرد: «فكر مي‌كنم او سياست غيرقابل پيش‌بيني بودن را در پيش گرفته است و اكنون در حال تبديل شدن به فردي غيرقابل اعتماد است.» او افزود: «ترامپ متن، روح و همه جوانب توافق هسته‌اي را نقض كرده است.» وزير امور خارجه ايران گفت: «اگر آمريكا تمايل دارد كه بازرسي‌هاي شديد براي هميشه در ايران حفظ شوند، بايد به اجراي توافق ادامه داده و مطمئن شود كه ايران پروتكل الحاقي را تصويب خواهد كرد.»
** عدم امكان مذاكره مجدد درباره برجام
وزير امور خارجه ايران همچنين در مصاحبه با آسوشيتدپرس امكان مذاكره مجدد برجام را «يك افسانه» خواند. ظريف با انتقاد نسبت به توييت اخير ترامپ در مورد برنامه موشكي ايران نيز گفت: مذاكرات مجدد در مورد برجام امكان‌پذير نيست. او افزود: ما بايد قبل از اظهار نظر حقايق را بررسي كنيم. اينكه برخي سعي دارند با حقايق بازي كنند و راه‌هاي جايگزين ايجاد كنند، مرا نگران مي‌كند. ظريف در ادامه مذاكرات مجدد درباره برجام را رد كرد و گفت: به باور بنده، ما قبل از آنكه سخني بيان كنيم بايد واقعيت‌ها را بررسي كنيم. نگراني من اين است كه عده‌اي با واقعيت‌ها بازي كنند و واقعيت‌هاي ديگري از خودشان بسازند.
ظريف درباره مذاكرات مجدد درباره برجام نيز گفت: فقط ايران نيست كه مذاكرات مجدد را رد مي‌كند. نگاه متفق القول همه كساني كه درباره توافق هسته‌اي مذاكره كرده‌اند اين بوده است كه مذاكرات مجدد درباره اين توافق، ناممكن است. اين كار سبب خواهد شد صندوق همه مشكلات باز شود. ايالات متحده با اين كار، اين پيام را به جهان منتقل مي‌كند كه هرگاه شما با ايالات متحده مذاكره كنيد و هرچه درباره آن توافق كنيد، پس از پنج ماه يا 6 ماه يا يك سال يا دو سال، ايالات متحده بار ديگر به دنبال خواسته‌هايي است كه نتوانسته در دور اول مذاكرات به آن برسد و اين پيام، پيام خوبي نيست كه براي جهانيان فرستاده شود. ظريف افزود: «فكر نمي‌كنم دور جديد (مذاكرات) نتايج بهتري داشته باشد. درواقع، دور جديد مذاكرات ما را در باتلاق جديدي فرو مي‌برد كه هيچ‌كس نمي‌تواند از آن خارج شود.» او افزود: «نكته مهم اين است كه اگر توافق هسته‌اي نقض شود، ايران گزينه‌هاي متعددي خواهد داشت. يكي از اين گزينه‌ها آن خواهد بود كه برنامه انرژي هسته‌اي نامحدود و البته صلح‌آميز داشته باشد.»
** هشدار جان كري
همزمان با سخنان ظريف، جان كري وزير خارجه پيشين آمريكا نيز در مقاله‌اي در روزنامه واشنگتن پست نوشت: «آمريكا در صورت خروج از برجام متحدان اروپايي خود را از دست داده و اين پيام را به جهان ارسال مي‌كند كه به عهد خود پايبند نيست.» به گزارش «ايرنا»، جان كري در اين مقاله نوشت: «درصورتي كه ايالات متحده با رد پايبندي ايران به توافق هسته‌اي، با آژانس بين‌المللي انرژي هسته‌اي، 6 كشور ديگر امضاكننده برجام و همچنين جمع‌بندي‌هاي وزارت خارجه كشور خودمان مخالفت كند، سرنوشت توافق در دستان كنگره قرار خواهد گرفت.» كري افزود: در چنين شرايطي كنگره با تصميمي درباره امنيت آمريكا با يك همه پرسي درباره ترامپ يا باراك اوباما مواجه خواهد بود. وزير خارجه پيشين آمريكا با اين مقدمه افزود كه قصد دارد توضيحاتي پيرامون اين توافق هسته‌اي به كنگره آمريكا كه احتمالا سرنوشت توافق را به دست خواهد گرفت، ارائه دهد. او با اشاره به اولين ديدارش با محمد جواد ظريف وزير امور خارجه ايران در سال 2013 يادآور شد كه ايران در آن زمان چرخه سوخت هسته‌اي را كامل كرده بود و ذخيره اورانيومش براي ساخت 10 تا 12 بمب هسته‌اي كافي بود. كري افزود: «ميزان غني‌سازي ايران فقط كمي پايين تر از حد مورد نياز براي تسليحات اتمي بود و به سرعت در حال عملياتي كردن رآكتور آب سنگيني بود كه قادر به توليد پلوتونيوم مورد نياز براي توليد سالانه يك يا دو بمب اتم بود.» وزير خارجه اوباما در پاسخ به اين ادعا كه چرا توافق هسته‌اي نتوانسته اقدامات بي ثبات‌كننده ايران را متوقف كند، با تاكيد بر اينكه جهان بر سر مساله هسته‌اي ايران متحد شده بود، نوشت: «اگر ما مسائل ديگر را پيش مي‌كشيديم، نمي‌توانستيم به اين يكپارچگي رسيده يا رژيم تحريم‌ها را حفظ كنيم.» جان كري تصريح كرد كه توافق هسته‌اي ايران با در نظر داشتن تجربه شكست مذاكرات با كره شمالي به دست آمده و از همه جهات كامل بوده و بر قواعد شفافيت پروتكل الحاقي آژانس مبتني است. او افزود: پيش از آنكه دلاري از رفع تحريم‌ها عايد ايران شود، آژانس بين‌المللي انرژي هسته‌اي تاييد كرد كه ايران 97 درصد از ذخيره اورانيوم خود و هسته رآكتور اراك را از بين برده، بيش از 13 هزار سانتريفيوژ خود را غيرعملياتي كرده و همچنين غني‌سازي اورانيوم در سايت هسته‌اي فردو را متوقف كرده است. او همچنين يادآورد شد: ايران برنامه هسته‌اي خود را به نظارت سرزده گشود و آژانس در هشت گزارش پي در پي درستي عملكرد آن را تاييد كرده است.
** غروب برجام
كري همچنين درباره موضوع تاريخ انقضا داشتن برجام نوشت: اين سخن درباره توافقي كه زمانبندي مفادش 10، 15، 20 و 25 سال بوده و مهم‌ترين آنها هميشگي است، سخن درستي نيست. وزير خارجه سابق آمريكا اضافه كرد: نظارت بي‌سابقه و اقدامات راستي آزمايي كه در اين توافق به‌دست آورديم، هرگز منقضي نمي‌شود. او تاكيد كرد: نامعقول است كه به‌خاطر وسواس بر گسترش احتمالي برنامه هسته‌اي ايران در بيش از يك دهه آينده، توافقي را كه امروز كارآيي دارد، ترك كنيم در حالي كه اگر ما توافق را لغو كنيم، چنين گسترشي ممكن است فردا روي دهد.» كري افزود در چنين شرايطي، همه‌چيز به مسير پيشين باز‌مي‌گردد اما اين‌بار آمريكا منزوي خواهد بود، نه ايران.» او يادآور شد: با خروج از توافق در حالي كه مي‌دانيم ايران به آن پايبند است چه چيزي به‌دست مي‌آوريم؟ اتحادمان را با متحدان از دست مي‌دهيم. روسيه و چين را قدرتمند مي‌كنيم. پيامي به هركشوري كه در حال بررسي مذاكره با ماست، ارسال مي‌كنيم مبني بر اينكه آمريكا به عهد خود وفادار نيست. او همچنين افزود كه باقي ماندن در توافق از رويارويي نظامي احتمالي با ايران پيشگيري مي‌كند و به آمريكا فرصت مي‌دهد كه روي مسائل كره‌شمالي تمركز كند.
** مخالفت آژانس با آمريكا
از سوي ديگر و در ادامه پرسش و پاسخ‌هاي آژانس و آمريكا درباره رژيم بازرسي‌ها، شبكه بلومبرگ گزارش داد كه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي با درخواست‌هاي دولت آمريكا براي فاش كردن اطلاعات محرمانه از ايران مخالفت كرده و مقامات اين سازمان مجبور شده‌اند اصول اوليه توافق هسته‌اي را براي آمريكايي‌ها توضيح دهند. به گزارش «ايسنا» به نقل از شبكه خبري بلومبرگ، يك هفته پس از سخنراني ترامپ در سازمان ملل، مذاكرات پشت‌پرده و ديدارهاي ديپلماتيك ارشد نشان مي‌دهد كه آمريكا منزوي‌تر شده و متحدانش درخصوص اهميت توافق هسته‌اي متحدتر شده‌اند. ركس تيلرسون، وزير امور‌خارجه آمريكا روز 20 سپتامبر براي رهبران اروپا و مقامات ايران توضيح داد كه ترامپ چه چيزهايي را درباره اين توافق دوست ندارد كه در رأس آن شروطي قرار داشت كه به مسائلي همچون توسعه برنامه موشكي بالستيك ايران، حمايت اين كشور از بشاراسد، رئيس‌جمهوري سوريه و پشتيباني ايران از گروه‌هايي كه واشنگتن آنها را تروريست مي‌خواند اشاره مي‌كرد.
پس از پايان اين نشست مشخص شد كه طرف‌هاي ديگر توافق، نظر متفاوتي دارند. فرانسه و آلمان تاكيد مي‌كنند كه اگرچه اين توافق كامل نيست اما به هدف خود دست يافته و برنامه هسته‌اي ايران محدود شده است؛ بنابراين چرا بايد توافق را از بين برد؟
به گفته مقاماتي كه افكار ترامپ را تشريح مي‌كنند، وي مي‌خواهد از اين تهديد به‌عنوان ابزاري براي وضع تحريم‌هايي عليه ايران استفاده كند كه اقتصاد اين كشور را همانند هفت يا هشت سال پيش تحت فشار قرار مي‌دهد. آمريكا براي رسيدن به اين هدف نيازمند همكاري متحدان اروپايي‌اش است و اين يك مانع بزرگ به شمار مي‌آيد؛ چراكه اين كشورها مي‌گويند اگر آمريكا مجددا تحريم‌هايش را وضع كند از منافع كشورهايشان حمايت خواهند كرد.
ديويد سوليوان، سفير اتحاديه اروپا در آمريكا در نشستي در يك انديشكده آمريكايي در 25 سپتامبر گفت: من ترديدي ندارم كه اگر اين سناريو (خروج از توافق هسته‌اي) عملي شود، هر چند كه هنوز مشخص نيست اين اتفاق بيفتد، اتحاديه اروپا براي دفاع از منافع مشروط شركت‌هايمان با هر ابزاري اقدام خواهد كرد. به گزارش بلومبرگ چنين اقدامي بيشتر از آنكه ايران را منزوي كند، به انزواي آمريكا خواهد انجاميد.
** موضع‌گيري نيكي هيلي
در ادامه جنجال‌آفريني‌هاي نيكي هيلي و با وجود اينكه آژانس بين‌المللي انرژي اتمي همواره پايبندي ايران به برجام را اعلام كرده است، سفير آمريكا در سازمان ملل گفت كه بدون بازرسي‌ها، برجام يك وعده پوچ است. به گزارش «ايسنا» به نقل از خبرگزاري اسپوتنيك، هيلي در گزافه‌گويي جديد خود گفت: ايران بايد اجازه بازرسي از سايت‌هاي نظامي خود را تحت توافق برجام به آژانس بدهد.
نيكي هيلي افزود: ايران اجازه بازرسي از سايت‌هاي نظامي را نمي‌دهد؛ در حالي كه آژانس مي‌گويد نبايد تفاوتي ميان سايت‌هاي نظامي و غيرنظامي باشد. نماينده آمريكا در سازمان ملل همچنين با اشاره به بند «تي» برجام (برنامه جامع اقدام مشترك)، اظهار كرد: همه طرف‌ها بايد درك مشتركي از تمام مفاد برجام داشته باشند. به نظر مي‌رسد برخي كشورها (اشاره به روسيه) مي‌خواهند از ايران در برابر بازرسي‌هاي بيشتر محافظت كنند. او همچنين افزود: اگر بازرسي‌ها نباشد، توافق هسته‌اي ايران يك «وعده پوچ» است.
** واكنش روسيه به سخنان سفير آمريكا
همزمان، وزارت امور‌خارجه روسيه نيز اعلام كرد، لازم است آمريكايي‌ها دوباره از اول مفاد برجام را بخوانند تا با تعهدات ذكر شده در برجام آشنا شوند و همچنين لازم است وظايف آژانس را هم بهتر بدانند. وزارت‌خارجه روسيه اعلام كرد: «هيچ دليلي وجود ندارد آژانس بين‌المللي انرژي اتمي درخواست بازرسي از اماكن نظامي ايران را صادر كند.» اين وزارتخانه در واكنش به سخنان نيكي هيلي، سفير آمريكا در سازمان ملل متحد افزود: واشنگتن اين‌گونه برداشت مي‌كند كه روسيه از ايران حمايت مي‌كند و نمي‌گذارد كه آژانس به‌خصوص از اماكن نظامي بازرسي‌هاي بيشتري انجام دهد.»
*منبع: روزنامه دنياي اقتصاد؛ 1396،7،10
**گروه اطلاع رساني**1699**2002**انتشاردهنده: فاطمه قنادقرصي
تهران- ايرنا- روزنامه ايران در گزارشي نوشت: وزير خارجه ايران گفت كه رئيس‌جمهوري ايالات‌متحده احتمالا در گزارشي كه قرار است تا 16 اكتبر (24 مهر) به كنگره اين كشور ارائه كند، پايبندي ايران به تعهداتش در برجام را اعلام نخواهد كرد.