به گزارش گروه پژوهش و تحلیل خبری ایرنا، «دونالد ترامپ» رییس جمهوری آمریكا در فرصت یك هفته ای تا تایید برجام همچنان به حاشیه ها و شایعات درباره توافق هسته ای با ایران دامن می زند. ترامپ قرار است روز 23 مهرماه (15 اكتبر) پایبندی ایران به توافق هسته ای را تایید كند. برجام و حاشیه سازی های رییس جمهوری آمریكا درباره آن، محور نخست گزارش های روزنامه های چاپ امروز شنبه 15 مهرماه بود. بازداشت برادر «اسحاق جهانگیری» معاون اول دولت و واكنش او به این موضوع در كنار اعلام شرایط تازه وام مسكن از دیگر محورهای خبری-تحلیلی روزنامه های امروز بود.
**برجام، كانون جنجال سازی رییس جمهوری آمریكا
گمانه زنی ها درباره احتمال خروج آمریكا از برجام، طی هفته های گذشته در رسانه های داخلی و خارجی بازتاب بسیاری داشته و شمار زیادی از مسوولان ایرانی، آمریكایی و اروپایی را به واكنش و موضع گیری در این زمینه وادار ساخته است. مواضع تصمیم گیرندگان آمریكایی درباره برجام همچنان متناقض است.
اگر چه ترامپ دیروز اعلام كرده است «ما باید به اقدامات خصمانه و جاه طلبی هسته‌ای ایران پایان دهیم» اما «مك مستر» مشاور امنیت ملی ترامپ، رد پایبندی ایران به برجام را راه درستی ندانسته است. در ایران هم روز گذشته «محمدجواد ظریف» وزیر امورخارجه گفته است كه در صورت نقض برجام از سوی آمریكا گزینه‌هایی را در اختیار داریم. طرف های اروپایی توافق هسته ای اما همچنان به حمایت از برجام و پایبندی به این توافق اصرار دارند. روزنامه های چاپ امروز به تحلیل مواضع و آخرین گمانه ها درباره برجام پرداختند.
روزنامه «ایران» در گزارش خود با تاكید بر حمایت اروپا از برجام نوشت: در شرایطی كه رئیس جمهوری امریكا احتمال می‌رود با هدف مانع‌تراشی در مسیر اجرای برجام پایبندی ایران به تعهدات برجامی‌اش را تأیید نكند، تلاش مسئولان و مقام‌های بلندپایه اروپایی بر حراست از توافق هسته‌ای ومقابله با كارشكنی‌های كاخ سفید متمركز شده است. چنانكه شماری از سفرای كشورهای اروپایی به جمع نمایندگان كنگره رفته‌اند تا عواقب جدی خروج یكجانبه امریكا از توافق هسته‌ای با ایران را یادآور شوند. بنابراین اگرچه دولتمردان امریكا به‌عنوان یكی از طرف‌های اصلی توافق هسته‌ای یك منبع اصلی تهدید برجام به شمار می‌آیند اما سایر كشورها برای در امان ماندن آن از عهدشكنی‌‌ها و بهانه‌جویی‌های طرف امریكایی تلاش می‌كنند. این اتحاد و همسویی شكل گرفته در میان اروپایی‌ها برای حراست از برجام در عالی‌ترین سطوح درامتداد همان موضعی است كه چندی پیش فدریكا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در حمایت از برجام، مطرح و اروپا را ضامن اجرای آن اعلام كرد. موضعی كه پیگیری و عملیاتی كردن آن اینك در رایزنی‌های پیدا و پنهان مقام‌های اروپایی با مسئولان امریكایی برای جلوگیری از به چالش كشیدن برجام بروز یافته است.
در روزنامه «اعتماد» هم می خوانیم: اكتبر پرحادثه برای ایران و ١+٥ از راه رسید و در حالی كه قرار بود نیمه اكتبر به تاریخی طلایی در تقویم برجام بدل شود اما رییس‌جمهور امریكا به پیشواز رفت و روز پنجشنبه به وقت امریكا رسانه‌های این كشور اعم از فارن‌پالیسی، واشنگتن‌پست، سی‌ان‌ان و نیویورك تایمز اعلام كردند كه ترامپ احتمالا هفته آتی توافقی را كه باراك اوباما، رییس‌جمهور پیشین امریكا تشخیص داده بود در چارچوب منافع ملی این كشور است با اعلام عدم پایبندی ایران به توافق هسته‌ای، تحت‌الشعاع قرار می‌دهد. دو مقام ارشد كاخ سفید با اعلام این خبر توپ را از هم‌اكنون در زمین كنگره قرار دادند؛ كنگره‌ای كه ظاهرا نسبت به ایفای نقش در این پرونده بی‌میل است و البته امروز دیگر از اجماع پیشین در آن برای تحت‌الشعاع قراردادن توافق هسته‌ای خبری نیست. گفته می‌شود كه قرار است ترامپ تا حدود یك هفته دیگر برنامه سیاست جامع امریكا در قبال ایران را اعلام كند كه نحوه مواجهه واشنگتن با تهران نیز بخشی از همین سیاست است.
روزنامه «مردم سالاری» تیتر نخست خود را به اصطلاح «آرامش قبل از طوفان» ترامپ اختصاص داده و نوشته است: رئیس جمهوری آمریكا تا دنیا را به آتش نكشد بی خیال نمی‌شود. «دونالدترامپ» كه از معادلات دیپلماتیك چیزی نمی‌داند و تنها به جیب كارخانه‌های اسلحه سازی فكر می‌كند، بی‌سابقه‌ترین تنش‌ها را رقم زده است. رفتارگازانبری ترامپ با كره‌شمالی از «كیم جونگ اون» یك بمب انتحاری هسته‌ای ساخته است. مردم خاوردور نگران هستند كه ناگهان با انفجاری اتمی‌صبح خود را آغاز كنند و دیگر طلوع خورشید را نبینند. ترامپ ظاهرا عصر روز پنجشنبه در نشست با مقام‌های ارشد نظامی‌و دفاعی آمریكا در اتاق كابینه دولت درباره تهدید كره‌شمالی و آنچه «پیشگیری از دستیابی‌ایران به سلاح هسته‌ای» خوانده شده بحث كرده است. در ساده‌ترین تحلیل می‌توان ارزیابی كرد كه كره‌شمالی و‌ایران اهداف تهدید مبهم رئیس جمهوری آمریكا بوده‌اند. كره‌شمالی با مجموعه اقداماتی كه انجام داده است در عمل اقتدار آمریكا را به چالش كشیده است. ترامپ كه روسای جمهوری پیشین‌ایالات‌متحده را متهم به كم كاری و اهمال كاری در حق پیونگ یانگ كرده است.
روزنامه «كیهان» در گزارش برجامی خود مذاكره مجدد درباره برجام را تله 3 جانبه آمریكا، اروپا و آژانس دانسته و نوشته است: آمریكا-كاخ سفید و كنگره- با همراهی اروپا و آژانس در پی زمینه‌چینی برای مذاكره مجدد و تحمیل برجام‌های جدید موشكی، منطقه‌ای و دائمی كردن برجام هستند. در شرایط فعلی لازم است تا دولت با اجرای 29 شرط ابلاغی، به گستاخی طرف مقابل پاسخ دهد. «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور آمریكا در نشست با فرماندهان ارشد نظامی كشورش، نحوه تقابل با فعالیت‌های منطقه‌ای ایران و برجام را به بحث و بررسی گذاشت. در این نشست، علاوه‌بر ژنرال «جیمز متیس» وزیر دفاع آمریكا، برخی دیگر از فرماندهان ارشد ارتش این كشور هم حضور داشتند. ترامپ پیش از شروع نشست، در برابر خبرنگاران، ضمن تكرار ادعاهای پیشین درخصوص جمهوری اسلامی ایران گفت: نباید اجازه دهیم كه ایران به سلاح هسته‌ای دست پیدا كند؛ ایران علاوه بر حمایت از تروریسم، خشونت، خونریزی و هرج و مرج را در خاورمیانه گسترش می‌دهد. همزمان با اظهارات ترامپ مبنی بر اعلام عدم پایبندی ایران به برجام در روزهای آینده، مقامات سابق آمریكا نسبت به این موضع گیری واكنش نشان داده و هشدار دادند.
روزنامه ایران در یادداشتی به قلم «علی خرم» تحلیلگر مسائل بین المللی و با عنوان «اروپا علیه تكروی ترامپ» آورد: اگر امریكا از توافق هسته‌ای خارج شود و نظاره‌گر ادامه كار از سوی ایران و بقیه گروه 1+5 باشد كه در آن صورت جهان منهای امریكا به تعهداتش در چارچوب برجام ادامه خواهد داد و امریكا منزوی می‌شود. اما اگر خروج امریكا از توافق هسته‌ای به معنای اعاده تحریم‌ها باشد، در آن صورت با مخالفت بقیه اعضای گروه 1+5 روبه‌رو می‌شود. هم اكنون اروپا به صورت متحد در قبال تكروی امریكا ایستاده و از طرق مختلف خواستار ممانعت دونالد ترامپ از اعلام عدم پایبندی ایران چه در نص و چه در روح برجام است. همین موضع را روسیه و چین دارند و امریكا بخوبی می‌داند شكستن این اتحاد در گروه 1+5 بسیار سخت و سنگین است، ولی ظاهراً دونالد ترامپ و تندروهای امریكایی خود را برای پرداخت چنین هزینه‌ای آماده می‌كنند. دونالد ترامپ و تیم تندروی او عكس‌العمل ایران در چنین حالتی را تخمین زده‌اند كه احتمالاً فعالیت‌های هسته‌ای خود را به حالت اول باز می‌گرداند و امریكا با این سناریو بیشتر مخالف است. بنابراین اگر امریكا در صحنه تحریم‌های اقتصادی خود را موفق نبیند، به اقدامات نظامی نیز اندیشه می‌برد.
روزنامه اعتماد هم در سرمقاله خود به قلم «غلامعلی خوشرو» نماینده ایران در سازمان ملل نوشته است: بنا به گزارش رسانه‌های امریكایی، دونالد ترامپ، رییس‌جمهور ایالات متحده می‌خواهد تصمیم خود را در خصوص صدور تاییدیه در مورد برجام تا چند روز دیگر به كنگره اعلام كند. این رفتارها در حالی از سوی دولت دونالد ترامپ انجام می‌گیرد كه برآیند رفتاری وی در ٩ ماه گذشته نشان می‌دهد كه دولت جدید ایالات متحده امریكا با هر شكل از چندجانبه‌گرایی مخالف است و اقدامات این دولت در جامعه جهانی تا حد زیادی موجب انزوای امریكا شده است. رفتارهای مختلف امریكا با مخالفت عمده جهانی مواجه شده است، چه خروج از توافق آب و هوایی پاریس یا دیدگاه‌هایی كه در برابر مهاجرت عنوان كرده‌اند. برنامه جامع اقدام مشترك، یك توافق چندجانبه است كه به تصویب شورای امنیت سازمان ملل متحد رسیده است. ایالات متحده امریكا به عنوان عضو دایم شورای امنیت، یكی از اضلاع اصلی این توافق محسوب می‌شود و اگر راسا دست به اقدامات یكجانبه بزند، قطعا با انزوای بیشتری مواجه خواهد شد.
روزنامه «جوان» در تحلیل خود از آینده برجام با انتشار یادداشتی از « جان كول» استاد دانشگاه میشیگان آمریكا نوشت: استاد دانشگاه میشیگان با اشاره به تلاش رئیس‌جمهور امریكا برای از بین بردن برجام نوشته است برجام تمام راه‌‌هایی را كه ایران می‌تواند به بمب اتم دست یابد بسته است، چیزی كه قبلاً (آیت‌الله)خامنه‌ای آن را حرام اعلام كرده... ایالات متحده همه چیز را در این معامله به دست آورد اما چیزی دست ایران را نگرفت. تهران در هر صورت هیچ‌گاه به دنبال ساخت یك بمب نبوده. (آیت‌الله) خامنه‌ای بار‌ها فتوا داده كه تسلیحات اتمی مخالف قوانین و ارزش‌های اسلامی است چرا كه باعث كشتار انبوه غیرنظامیان می‌شود. (آیت‌الله) خامنه‌ای در ابتدای شروع مذاكرات گفت من قبلاً هم گفتم... خوش‌بین نسبت به مذاكرات نیستم. ایران تعهدات خود را نقض نخواهد كرد اما بی فایده خواهد بود. حالا سخنگوی امریكا درباره مذاكره با حقوق بشر و موشك‌ها حرف می‌زند.» نویسنده در ادامه خاطرنشان می‌كند:«به یاد بیاورید این سخنرانی در تبریز و در آستانه مذاكرات جدی در اوایل 2014 بود حالا این اظهارات پیامبرگونه به نظر می‌زند.»
** متن و حاشیه بازداشت برادر معاون اول دولت
رسانه های خبری شامگاه پنجشنبه خبر بازداشت «مهدی جهانگیری» برادر «اسحاق جهانگیری» معاون اول دولت را منتشر كردند. هرچند درباره علت این بازداشت تاكنون مقام قضایی اظهار نظری نكرده است اما واكنش ها به خبر بازداشت برادر معاون اول رییس جمهوری در محافل خبری و سیاسی ادامه دارد. مهمترین این واكنش ها، اظهارات اسحاق جهانگیری درباره بازداشت برادرش است كه در صفحه شخصی او منتشر شده است. این بازداشت و واكنش ها به آن در روزنامه های امروز مورد توجه قرار گرفت.
روزنامه «شرق» در این باره نوشت: «اطلاع دقیقی از دلیل، چگونگی دستگیری، اتهام، ضابط و شاكی برادرم ندارم، البته وی هیچ‌گونه مسئولیت و فعالیت دولتی ندارد. مسئله قابل پیش‌بینی بود و باید صبر كرد. امیدوارم سوءاستفاده سیاسی نباشد و عدالت، مبارزه با فساد و حاكمیت قانون برای همه یكسان اجرا شود». خبر بازداشت برادر اسحاق جهانگیری را سایت «تابناك» كه به محسن رضایی نزدیك است، در اولین ساعت روز جمعه منتشر كرد. تابناك در خبری اختصاصی با تیتر «برادر معاون رئیس‌جمهور بازداشت شد»، نوشت: «مهدی جهانگیری، رئیس گروه مالی گردشگری و نایب‌رئیس اتاق بازرگانی تهران، بازداشت شد. برادر معاون رئیس‌جمهور پیش از این در فضای افكار عمومی با اتهاماتی مواجه شده بود كه كوشیده بود پاسخ‌هایی به آنها بدهد اما این پاسخ‌ها منضم به مستنداتی نبود. برخی از اتهامات متوجه حضور او در بانك گردشگری بود».
«شروع دوران تازه یا برخوردی معمولی؟» عنوان گزارش روزنامه اعتماد از بازداشت برادر رییس جمهوری است كه در بخش هایی از آن می خوانیم: دوران تازه‌ای آغاز شده یا همه‌چیز اتفاقی به هم پیوند می‌خورد؟ احكام حبس و ممنوعیت از فعالیت حزبی برای هفت چهره شاخص اصلاح‌طلب، اعمال محدودیت‌های تازه برای رییس دولت اصلاحات و كش و قوس‌های پسینی آن و حالا بازداشت برادر معاون اول رییس‌جمهور. «مهدی جهانگیری، برادر معاون اول رییس‌جمهور، رییس گروه مالی گردشگری و نایب‌رییس اتاق بازرگانی تهران بازداشت شد.» این خبری بود كه پنجشنبه شب از سوی سایت «تابناك» منتشر و پس از ساعاتی نیز توسط برادرش اسحاق جهانگیری مورد تایید قرار گرفت. اینكه جهانگیری این اتفاق را قابل پیش‌بینی می‌دانسته، در نوع خود بحث‌برانگیز است. یقینا او این‌گونه اتهامات برادرش را تایید نخواهد كرد كه بگوید بازداشتش قابل پیش‌بینی بود، پس آنچه می‌ماند ابراز امیدواری او از عدم وجود سوءاستفاده سیاسی است. حال باید برای مشخص شدن زوایای این پرونده و البته عناوین اتهامی كه متوجه برادر معاون اول رییس‌جمهوری شده، منتظر نشست خبری سخنگوی قوه قضاییه ماند تا محسنی‌اژه‌ای به گمانه‌زنی‌های مطرح شده طی ٢٤ ساعت گذشته پایان دهد.
در روزنامه جوان می خوانیم: اسحاق جهانگیری در اولین واكنش پس از انتشار خبر دستگیری مهدی جهانگیری نوشت كه «اطلاع دقیقی از دلیل، چگونگی دستگیری، اتهام، ضابط و شاكی برادرم ندارم، البته وی هیچ‌گونه مسئولیت و فعالیت دولتی ندارد. مسئله قابل پیش بینی بود و باید صبر كرد. امیدوارم سوءاستفاده سیاسی نباشد و عدالت، مبارزه بافساد و حاكمیت قانون برای همه یكسان اجرا شود.» در پیام اینستاگرامی اسحاق یك تناقص وجود دارد زیرا از یك سو وی نوشته كه مسئله قابل پیش‌بینی بود و باید صبر كرد كه به معنای آگاهی پیش از دستگیری برادرش از وقوع چنین حادثه‌ای بوده و نسخه برخورد را نیز صبر عنوان كرده است. برخی شایعات حاكی از آن است كه وی روز یك‌شنبه آزاد خواهد شد. او در ماه‌های اخیر سعی كرده بود به اتهاماتش پاسخ بدهد اما ظاهراً دستگاه‌های نظارتی را اقناع نكرده است. به این ترتیب می‌توان حدس زد در صورتی كه تخلفات بانك گردشگری رسیدگی شود، برخی دیگر از هیئت نمایندگان تهران و احتمالاً یكی از رؤسای كمیسیون‌های اتاق تهران نیز حداقل برای توضیح پاره‌ای از موارد فراخوانده شود.
روزنامه «آرمان» در گزارش خود نوشت: رسیدگی به پرونده مهدی جهانگیری از اختیارات نهادهای رسیدگی‌كننده است كه شكی درآن نیست، اما نكته قابل‌تامل فرصت‌طلبی برخی مخالفان دولت است كه از مدت‌ها قبل در بوق و كرنا كرده بودند تا با ارائه اطلاعاتی درباره برادر معاون اول رئیس‌جمهور به تضعیف دولت بپردازند، برنامه ناشیانه این دلواپسان در روزهای منتهی به انتخابات ریاست‌جمهوری دوازدهم به میان كشیدن نام برادر رئیس‌جمهور در كنار برادر معاون اول روحانی بود. چنان كه نوشتند: «آنچه با بررسی پرونده برادران حسن روحانی و اسحاق جهانگیری و مشاهده دفاع تمام‌قد جهانگیری از روحانی در مناظرات انتخاباتی اثبات می‌شود، این است كه قطعا جهانگیری و روحانی دو روی یك سكه هستند و حتی اگر اصلاح‌طلبان از روحانی عبور كنند و از اسحاق جهانگیری حمایت كنند و وی به‌عنوان دوازدهمین رئیس‌جمهوری ایران انتخاب شود، هیچ‌تفاوتی در وضع زندگی و معیشت مردم مشاهده نخواهد شد و دولت جهانگیری هم فسادستیز نخواهد بود و بلكه فسادپذیر هم باشد.» نكته دیگر اینكه روز گذشته اكثر سایت‌های دلواپسان در قبال بازداشت مهدی جهانگیری سكوت كردند و گویی حرفی كه در اردیبهشت بیان كردند تنها سناریویی انتخاباتی بوده است، نه دلسوزانه!
**اعلام شرایط تازه ارائه وام مسكن
روز گذشته «غلامرضا سلامی» مشاور وزیر راه و شهرسازی جزییات تازه از وام‌های مسكن را اعلام كرد. این جزییات در گزارش های خبری روزنامه های امروز مورد توجه قرار گرفت.
روزنامه «خراسان» گزارش نخست خود را به این موضوع اختصاص داد و نوشت: اوایل مهرماه بود كه مظاهریان، معاون مسكن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی از ارائه پیشنهاد به دولت برای افزایش میزان وام، كاهش مدت سپرده گذاری و نیز افزایش مدت بازپرداخت این تسهیلات خبر داد. دیروز، سلامی مشاور آخوندی، در گفت وگو با مهر، جزئیات این تصمیم جدید را اعلام كرد. وی گفت كه مهم ترین مزیت این وام جدید، افزایش زمان بازپرداخت آن از 12 به 15 سال و همچنین كاهش سود تسهیلات از 9.5 به 8 درصد است؛ ضمن این كه متقاضی، دیگر نیازی نیست یك سال برای دریافت وام منتظر بماند؛ بلكه در یك دوره 10 ماه (دو دوره 5 ماهه) می تواند پرونده دریافت وام تشكیل دهد.وی در ادامه خاطرنشان كرد كه بهترین حالت و ایده آل ترین شرایط برای تسهیلات مسكن، كاهش نرخ بهره تسهیلات به 6 درصد و افزایش زمان بازپرداخت اقساط به 20 سال است ولی اكنون دولت چنین منابعی را ندارد و در سال های آینده باید به این شرایط دست یابیم.
روزنامه «اطلاعات» هم در گزارش خود آورد: سلامی مشاور وزیر راه و شهرسازی در خصوص تغییرات جدید برای دریافت وام مسكن یكم اظهاركرد: در حال حاضر باید برای افزایش بهره‌وری تسهیلات مسكن علاوه بر افزایش خود مبلغ وام، نرخ بهره كاهش و طول بازپرداخت اقساط آن افزایش یابد تا نه به بانك عامل مسكن فشاری وارد شود و نه به دریافت‌كننده تسهیلات. سلامی ادامه داد: براساس تصمیم هیات دولت قرار است از محل بازپرداخت اقساط مسكن‌مهر، منابع مالی جدید به بانك عامل بخش مسكن تزریق شود تا سیاست بهبود شرایط تسهیلات مسكن اجرایی شود. وی با تأكید بر اینكه شرایط جدید صرفا به متقاضیان دریافت تسهیلات از محل صندوق پس‌انداز مسكن یكم اختصاص دارد افزود: من معتقد به وجود ركود در بازار مسكن نیستم؛ ركود زمانی است كه تقاضایی برای خرید مسكن وجود نداشته باشد اما در حال حاضر تقاضا برای مسكن ارزان قیمت بالاست و از سوی دیگر نیز تعداد سازندگان مسكن زیاد هستند، اما آنچه سبب شده تا نتوانیم شرایط فعلی را تغییر دهیم، عدم برقراری ارتباط میان تقاضای مسكن مصرفی و سازندگان مسكن است.
روزنامه اعتماد هم در گزارش خود از اظهارات مشاور وزیر نوشت: سلامی با تاكید بر اینكه از زمان راه‌اندازی صندوق پس انداز مسكن یكم تا به حال، شرایط دریافت تسهیلات آن، بهبود یافته است، اظهار داشت: كاهش نرخ سود تسهیلات مسكن یكم به 5/9 درصد سبب افزایش استقبال از این صندوق شد اما باز هم آن طور كه باید و شاید نتوانست بین عرضه و تقاضا، ارتباط ایجاد كند كه علت آن طولانی بودن مدت زمان انتظار برای دریافت این تسهیلات است. وی خاطرنشان كرد: بهترین حالت و ایده‌آل‌ترین شرایط برای تسهیلات مسكن، كاهش نرخ بهره تسهیلات به 6 درصد و افزایش زمان بازپرداخت اقساط به 20 سال است ولی در حال حاضر دولت چنین منابعی را ندارد و در سال‌های آینده باید به این شرایط دست یابیم. به گفته سلامی، بعد از افزایش مبلغ تسهیلات مسكن، مهمترین موضوع ایجاد تعادل میان منابع و مصارف بانك عامل بخش مسكن است؛ چراكه در غیر این صورت، ممكن است قیمت مسكن افزایش یافته و در عمل اثر افزایش مبلغ وام را از بین ببرد.
**پژوهشم**9402**9279**تنظیم: لیلا واحدی**انتشار:سیدمحمد موسی كاظمی
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شوید.
تهران- ایرنا- «آرامش قبل از طوفان» اصطلاحی بود كه ترامپ در حضور نظامیان آمریكا درباره حضور این كشور در توافق هسته ای به كار برد. هرچند پرسش خبرنگاران درباره منظور وی از این اصطلاح بی پاسخ ماند اما آغاز گمانه زنی و پیش بینی ها درباره آینده برجام بود.