ضربه فنی شوك ارزی ترامپ در سه روز

به گزارش روز یكشنبه خبرنگار اقتصادی ایرنا، ابتدای هفته گذشته بود كه رسانه های آمریكا از تصمیم دونالد ترامپ رئیس جمهوری این كشور پرده برداشتند كه قصد ندارد برای سومین بار پایبندی ایران به برجام را تایید كند و حتی برخی گمانه زنی ها از احتمال خروج این كشور از توافق جامع اقدام مشترك میان ایران و گروه 1+5 خبر می داد.
در كنار شدت گرفتن رایزنی های سیاسی و بین المللی بویژه از سوی كشورهای عضو گروه 1+5 ، سفته بازان ارزی نیز در داخل ایران به امید بالا رفتن تب قیمت ها دست به كار شدند از این روز از شنبه هفته گذشته (15 مهر) تكاپو برای افزایش نرخ دلار نیز بیشتر شد.
ورود تقاضای كاذب و هیجانی به بازار ارز آن هم در شرایطی كه هفته ها بود این بازار، روزهای آرام و كم نوسانی را تجربه می كرد، تحولات قیمت در بازار ارز را به صدر اخبار سوق داد و گوش فعالان اقتصادی و حتی مردم عادی را به آن حساس كرد.
در همان چند روز كه برخی از سفته بازان ارزی خواب تكرار بحران ارزی سال های 90 و 91 را می دیدند، مسئولان بانك مركزی نیز دست به كار بودند تا حباب قیمتی ایجاد شده در بازار بتركد.
هرچند روز یكشنبه گذشته (16 مهر) قیمت دلار برای ساعاتی از مرز روانی 40 هزار ریال عبور كرد اما میانگین قیمتی آن در آن روز در محدوده 39 هزار و 780 ریال ثبت شد؛ اما روز دوشنبه اوج رشد قیمت ها در بازار بود، گرم شدن معاملات فردایی، میانگین نرخ دلار را در پایان این روز در محدوده 40 هزار و 410 ریال نگه داشت.
با وجود سه روز تكاپوی فعالان بازار ارز، قیمت ها از روز سه شنبه عقبگرد داشت؛ قیمت دلار در روز سه شنبه به 40 هزار و 240 ریال و در روز چهارشنبه به 40 هزار 160 ریال بسنده كرد.
در پایان هفته گذشته و تنها یك روز پیش از اعلام تصمیم نهایی ترامپ، قیمت دلار تنها یك ریال در بازار ایران بالا رفت و به 40 هزار و 170 ریال رسید اما همه آنچه سفته بازان ارزی در مدت یك هفته كاشته بودند، روز شنبه بر باد رفت و قیمت ها نه تنها پس از اعلام ترامپ افزایش نیافت بلكه به قدری ریزش داشت كه دلار بار دیگر به كانال 39 هزار ریالی بازگردد؛ دلار روز شنبه 22 مهر ماه را با 200 ریال كاهش پشت سر گذاشت و میانگین قیمتی آن به 39 هزار و 970 ریال رسید.
بنابراین و همانطور كه ولی اله سیف رئیس كل بانك مركزی وعده داده بود، بازار ارز نیز به ‌رغم تلاش سفته بازان ارزی در ایجاد نوسان و بهره‌برداری از حاشیه سودهای كوتاه‌مدت، بار دیگر به تعادل رسید تا زمینه برای اعمال سیاست یكسان سازی نرخ ارز یعنی به شكلی كه بتواند در طول زمان به روند با ثبات خود متناسب با تحولات متغیرهای اقتصادی ادامه دهد، فراهم شود.
هرچند برخی فعالان بازار ارز، مداخله بانك مركزی برای تعدیل نرخ ها در بازار را بر نمی تابند و بر این باورند كه باید قیمت ها در بازار واقعی شود اما سیف بر این باور است كه بازار ارز تحت تاثیر عوامل مختلفی همچون سیاست‌ های كلان اقتصادی، روند متغیرهای بنیادین و كلان، تحولات در روابط سیاسی و اقتصادی بین‌المللی، تغییرات نرخ برابری ارزهای جهان را عامل انتظارات قرار دارد و در عین حال، نرخ ارز بر متغیرهای اقتصادی همچون صادرات، واردات، ‌سرمایه‌گذاری، تولید، مصرف و تورم، آثار مختلف و غیر هم‌جهتی دارد.
به عقیده رئیس كل بانك مركزی، با توجه به تاثیر پذیری و اثرگذاری نرخ ها در بازار ارز، بانك مركزی ضمن پایش روند نرخ ارز كه متاثر از برخی عوامل فصلی و انتظارات ناشی از تحولات روابط بین‌الملل است، نسبت به استمرار روند ثبات در بازار و دفع اختلالات اقدام خواهد كرد.
شیوه بانك مركزی در تامین اسكناس مورد نیاز بازار آزاد این است كه ارزهای عمده را با نرخ هایی كمتر از بازار آزاد به 15 صرافی منتخب خود كه بسیاری از آنها به بانك های بزرگ كشور وابسته هستند، می فروشد و خرده فروشان می توانند به طور روزانه تا سقف سالیانه پنج هزار دلار برای اشخاص حقیقی و 100 هزار دلار برای اشخاص حقوقی ارز خریداری كنند.
بانك مركزی هفته گذشته نیز به همین شیوه بازار ارز را مدیریت كرد و در روزهایی كه قیمت دلار به بالای 40 هزار ریال رسیده بود، با تزریق اسكناس مورد نیاز با قیمت پایین تر از قیمت بازار از طریق صرافی های منتخب خود، قیمت ها را مدیریت و عرصه را بر سفته بازان تنگ كرد.
سیدمحمد صادق الحسینی كارشناس اقتصادی در گفت و گو با ایرنا بر این باور است كه برای كاهش اثرات نوسانی اقدام های آمریكا در ماه های پیش رو باید بانك مركزی اجازه دهد كه نرخ ارز هرچه سریعتر در بازار تعدیل شود و به نرخ واقعی خود برسد زیرا در این صورت است كه اثرپذیری آن از تلاطم ها و نوسان های خارجی و سیاسی كمتر می شود.
وی گفت: وقتی نرخ ارز واقعی نباشد، جهش قیمتی آن به زیان اقتصاد خواهد بود و حتی ممكن است منابع ارزی كشور را برای تثبیت نرخ آن با مشكل رو به رو كند.
واقعی شدن نرخ ارز، خواسته فعالان واقعی بازار ارز یكی صرافی های مجاز نیز هست؛ آنها تاكید دارند كه باید نرخ دلار به تناسب نرخ تورم داخلی و خارجی و رشد اقتصادی محاسبه شود یعنی اینكه اگر متوسط نرخ سود بانكی در ایران 15 درصد و نرخ تورم حدود 11 درصد باشد اما در آمریكا نرخ بهره 5 درصد و نرخ تورم 3 درصد باشد، یعنی باید سالانه 9 درصد از ارزش پول ایران در برابر دلار كم شود تا نه تنها صادرات مقرون به صرفه شود بلكه اقتصاد ایران در برابر شوك های خارجی مقاوم شود.
در این پیوند پدرام سلطانی نایب رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و كشاورزی ایران نیز تعدیل افزایشی نرخ ارز را به نفع صادرات دانست و به ایرنا توضیح داد: در دو ماه اخیر تعدیل نرخ ارز، اتفاق مثبتی بوده كه به نفع صادرات كشور تمام شده است و خوشحالیم كه بانك مركزی با عجله و رفتار هیجانی به دنبال پایین كشیدن نرخ ارز نیست.
نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران تاكید كرد: تعدیل نرخ ارز سبب می شود تا در شش ماه دوم سال شاهد اثرگذاری مثبت آن در صادرات باشیم.
نگاهی به رویه قیمت گذاری ارزها در بانك مركزی و بازار آزاد تا پیش از بروز حباب قیمتی در نیمه مهر ماه نشان می دهد كه رویه سیاستگذاران ارزی نیز بر این بوده كه تعدیل نرخ ارز را بدون شتاب و متناسب با نرخ تورم ادامه دهند.
شاهد این مدعا، فاصله قیمت نرخ ارز مبادله ای و نرخ آزاد از ابتدای امسال است كه نشان می دهد از ابتدای امسال روند نزولی داشته و از پنج هزار 339 ریال در فروردین امسال به پنج هزار و 303 ریال در پایان مرداد رسیده است.
برای آگاهی از آخرین اخبار اقتصادی ایران و جهان با كانال اقتصادی ایرنا در تلگرام همراه شوید:
IRNAeco@
اقتصام**2025** 6075*گزارش: لیلا جودی**انتشار: زهرا هجینی نژاد