به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، بر پایه گزارشی كه به تازگی از سوی مجمع جهانی اقتصاد درباره رتبه بندی نرخ شكاف جنسیتی در سال 2017 منتشر شد، رتبه ایران از لحاظ شكاف جنسیتی، از جایگاه 139 در سال گذشته به رده 140 افت كرده است.
گزارش مجمع جهانی اقتصاد ، براساس اطلاعات مربوط به امكان دسترسی زنان به تحصیل، بهداشت و درمان عمومی، شركت در امور اقتصادی و سیاسی 144 كشور گردآوری شده است كه طبق آن، ایران در بین پنج كشور قرار گرفته كه شاخص برابری زن و مرد در وضعیت نامناسبی است. این در حالی است كه در رده بندی سال گذشته، ایران و عربستان سعودی به ترتیب در ردههای 139 و 141 قرار داشتند ولی امسال ایران به رده 140 تنزل و عربستان به رتبه 138 ارتقا یافته است.
ایران در حالی در قعر جدول مجمع جهانی اقتصاد قرار دارد كه شركت زنان در امور اقتصادی و سیاسی اندكی پیشرفت كرده است اما همچنان موانع كاهش شكاف جنسیتی در بسترهای اقتصاد، سیاست و بهداشت وجود دارد. موانعی همچون نبود قوانین حمایتی از زنان، نبود بسترهای لازم برای مشاركت زنان، در ارجحیت بودن بكارگیری مردان در پست های مدیریتی كلان و در نهایت عدم اعتماد به نفس زنان كه عامل افزایش این شكاف جنسیتی شده است.
**محورها و معیارهای شكاف جنسیتی
نخستین بار مجمع جهانی اقتصاد در سال 2006 میلادی شكاف جنسیتی را به عنوان شاخص مقایسه در میان دو جنس مطرح كرد. این شاخص تفاوتهای میان دو جنس را در چهار بعد سیاسی، اقتصادی، آموزش و بهداشت بررسی میكند، مولفههایی مانند:
مشاركت زنان و مردان در نیروی كار، میزان درآمدهای متوسط هر یك، درصد هریك در مشاغل ردهبالا و رده پایین دستاوردهای آموزشی: بررسی سواد و موقعیت آموزشی زنان در سطوح اولیه، ثانویه و سطح دانشگاهی ؛ بهداشت و بقا: بررسی وضع بهداشت زنان و مردان، طول عمر و بیماریها، توانمندسازی سیاسی، تعداد زنان موجود در جایگاههای سیاسی رده بالا و زمان واقعی قرار گرفتن آنها در این پستها كه ایران بر اساس این شاخص ها در رده 140 از 144 قرار دارد.
**گرد وغبار تاخت و تاز مردانه، عامل مشاركت كمرنگ زنانه
با انتشار خبر قرار داشتن ایران در قعر جدول مجمع جهانی اقتصاد، «شهیندخت مولاوردی» دستیار ویژه رئیس جمهوری در امور حقوق شهروندی، در گفت و گو با رسانه ها، كاهش شكاف جنسیتی در ایران را زمان بر عنوان كرد.
وی گفت: ما در چهارسال گذشته سعی داشتیم كه در جهت رفع خلاء ها گام برداریم. براساس یافتههایی كه داشتیم و در این چهارسال به آنها رسیدیم، برنامههایی هم داشتیم و امیدوارم ادامه پیدا كند. اما شاخص شكاف جنسیتی طوری نیست كه با اقدامات چهارساله و پنج ساله تغییر پیدا كند. این موضوع پیچیده است، ما برای این موضوع پروژه مهمی را با همكاری مركز آمار داشتیم و قرار شد فاز دوم آن را اجرا كنیم.
بر همین اساس می توان گفت یكی از مهمترین دلایل شكاف جنسیتی در عرصه اقتصادی، وجود قوانین حاكم در حوزه های اقتصادی است كه عرصه را برای مشاركت و فعالیت مردان گسترده تر كرده است تا آن جا كه اشتغال و درآمدزایی، حقی مردانه و خدمات رایگان خانگی، وظیفه ای زنانه تلقی می شود.
به این معنا كه با وجود این كه قانون، اشتغال را حق برابر همه شهروندان می داند اما درعمل اولویت استخدام و فرصت های اقتصادی به مردان تعلق دارد، موضوعی كه با سپری شدن چهار دهه از انقلاب اسلامی و تلاش زنان برای اثبات توانایی، همچنان لاینحل باقی مانده است.
اختیار همسر در منع اشتغال زنان هم از دیگر محدودیت های زنان در فعالیت های اقتصادی است كه میزان بیكاری زنان را دو برابر مردان كرده است.
یكی دیگر از دلایل كمرنگ بودن فعالیت اقتصادی زنان، نقش های متعددی است كه زنان در زندگی برعهده دارند، بنابراین طبیعی است كه به دلیل عدم تمركز صد درصد بر فعالیت اقتصادی خود، ریسك پذیری كمتری دارند كه این همان رعایت اصل احتیاط است نه ناتوانی زنان.
فضای مردانه تصمیم گیری، قانونگذاری و مدیریت هم عاملی است كه زنان را از هیجانات حضور و مشاركت دور می كند. به این معنا كه زنان در امور سرمایه گذاری یا استفاده از منابع مشترك خانواده باید از همسر، پدر و برادر اجازه بگیرند یا برای گرفتن تسهیلات و امكانات، امضای یك مرد، پشتوانه قرارداد او باشد یا هنگامی كه برای بستن قرارداد با طرف غیرایرانی قصد سفر دارد باید مجوز خروج همسر را به همراه داشته باشد. همین عوامل موجب شده است كه زنان احساس سرخوردگی كرده و به مرور زمان عرصه را به رقیب مرد خود واگذاركنند.
داشتن پیشینه خدمت در پست های مدیریتی كلان كشور، هم یكی از شروط و موانع حضور زنان در عرصه های سیاسی و اقتصادی است كه مشاهده میزان مشاركت زنان در مجلس شورای اسلامی یا فرمانداری، شهرداری و در دیگر حوزههای سیاسی، نمایی از این واقعیت است. حال آن كه مردان نظام از ابتدا در سمت های مختلف مشاركت داشته و مشكلات این چنینی ندارند.
**افزایش باور به توانمندی زنان
توانمندسازی زنان در ابعاد مختلف، تغییر قوانین تبعیض آمیز، بهینه سازی نگاه جامعه نسبت به حضور زنان در تمامی عرصه ها و مهیا سازی ساختارهای مشاركت از جمله راهكارها و مولفه های كاهش شكاف جنسیتی است كه در این میان، نقش رسانهها و جامعه مدنی در اطلاع رسانی، آموزش همگانی و نیز نقد و بررسی سیاستها و قوانین موجود در تسریع این امر را نباید فراموش كرد.
توانمندی زنانی كه به عنوان نیمی از پیكره جامعه، در تمامی مراحل سخت و دشوار زندگی، دوشادوش مردان ایستاده اند و تلاش می كنند تا موانع مختلف سد راه رشد و پیشرفت را كنار بزنند. شاهد این ادعا، افزایش توانمندی های زنان در عرصه های علمی و آموزشی، حضور در میادین ورزشی و سِمت های مختلف است.
به هر حال محدودیت های متعدد همیشه وجود دارد ولی زنان جامعه ما باید دریا باشند و برای احقاق حقوق خود تلاش كنند و از طوفان موانع نهراسند.
پژوهشم**9294** 1601**خبرنگار: فاطمه دهقان نیری**انتشار: شهناز حسنی
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشی ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearch همراه شوید
تهران- ایرنا- مشاركت سیاسی و اقتصادی زنان به عنوان یكی از شاخصه های توسعه یافتگی، امری است كه قانون اساسی، قوای حاكم را به بسترسازی برای نیل به آن موظف كرده است اما گزارش مجمع جهانی اقتصاد در مورد ایران، حكایت از شكاف عمیق جنسیتی و محدودیت های ساختاری برای مشاركت زنان دارد.