اتحاد و يكپارچگي رمز آزادسازي سوسنگرد

رژيم بعث عراق در 31 شهريور 1359 خورشيدي با هجوم نظامي از سه محور شمالي، مياني و جنوبي در محدوده مرزي با استان خوزستان، قصد داشت شهرهاي دزفول، اهواز، خرمشهر و آبادان را تصرف كند. اينگونه به منظور رسيدن به اهواز در جبهه مياني از 2 مسير وارد خاك ايران شد.
صدام به علت موقعيت جغرافيايي سوسنگرد مي پنداشت كه مي تواند با تصرف اين شهر، علاوه بر پر كردن شكاف ميان بخش شمال و جنوب جبهه نظامي خود عليه نيروهاي ايراني بر جاده سوسنگرد- اهواز مسلط شود و با اجراي عمليات گازانبري اهواز را به اشغال خود دربياورد. به همين علت در روزهاي پاياني آبان 1359خورشيدي، سوسنگرد را محاصره كرد و اين مهم سه روز طول كشيد.

پس از آن نيروهاي ايراني به طراحي عمليات آزادسازي اين شهر پرداختند و نيروهاي شركت كننده در اين نبرد شامل تيپ سوم لشكر 92 زرهي، نيروهاي ژاندارمري سوسنگرد، گروه جنگ هاي نامنظم مصطفي چمران و رزمندگان سپاه پاسداران بودند. ايثار و رشادت نيروهاي ارتش در نهايت سبب شد تا محاصره سوسنگرد شكسته و اين منطقه آزاد شود.

شهيد مصطفي چمران پس از شكست حصر و آزادسازي سوسنگرد در 26 آبان 1359 خورشيدي اظهار كرد: «اين پيروزي بزرگ، نتيجه قطعي همكاري و هماهنگي نزديك ميان نيروهاي ارتش و نيروهاي مردمي (سپاه و چريك) بود. هيچ‌يك به‌تنهايي قادر نبودند چنين موفقيتي را تأمين كنند.»

اينك به مناسبت سالروز آزادسازي سوسنگرد به مرور ديدگاه هاي «اميرسرتيپ محمد ملايري» مشاور فرمانده نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي ايران را مرور مي كنيم.

** موقعيت راهبردي سوسنگرد و چگونگي اشغال آن
ارتش بعث عراق در طول جنگ تحميلي توانست سه بار سوسنگرد را محاصر كند و يكبار به اشغال خود در آورد كه در هر مرتبه اين تهاج هاي نظامي با مقاومت مشترك نيروهاي مردمي، سپاه و ارتش با شكست روبرو شد. اين شهر به دليل نزديكي به مرز و قرار گرفتن در منطقه اي وسيع، امكان نفوذ نظامي از راه هاي و مسيرهاي متعدد را بهدشمن مي دهد. با اين تعبير، ارتش بعث عراق در هفته نخست جنگ با استفاده از لشگر 9 زرهي، سه تيپ، يك گردان پياده نظام و يك گروه كماندو با عبور از محور چزابه- سوسنگرد- حميديه به قصد تصرف شهر اهواز، وارد خاك ايران شد. اين لشگر زرهي پس از گذر از مسير مرزي تنگه چزابه به 17 كيلومتري مرز داخل ايران رسيد، از طرفي نيز نيروي رزمي ديگري از محور كوشك- طلاييه به طرف جاده سوسنگرد- حميديه حركت كرد تا آنكه پس از هفت روز مقاومت دليرانه نيروهاي مردمي، ژاندارمري و سپاه از 6 مهر همان سال به مدت چهار روز به اشغال ارتش بعث عراق درآمد.

** آزادسازي سوسنگرد؛ ارمغان مقاومت و رشادت
پس از اشغال سوسنگرد در نخستين اقدام، گروهي متشكل از نيروهاي مردمي، ارتشي و سپاه به صورت يك گروه چريكي به فرماندهي «علي غيوري اصل» در بامداد روز 9 مهر 1359 خورشيدي در عملياتي غافلگيرانه به نيروهاي عراقي در محدوده شهر حميديه شبيخون زدند و با حمايت نيروهاي هوانيروز ارتش و شكار تانك هاي عراق، اين شهر را آزاد كردند و رژيم حزب بعث را تا 90 كيلومتر به عقب راندند. در اين عمليات 143 تن از نيروهاي نظامي ارتش بعث كشته شدند و 22 دستگاه تانك نيز به غنيمت گرفته شد. همچنين در اين نبرد، سرگرد خلبان «منصور وطن پور» به همراه چهار تن از نيروهاي سپاه به درجه رفيع شهادت نايل آمدند.

** شكست رژيم بعث در دومين تجاوز به سوسنگرد
ارتش بعث عراق در 24 مهر 1359 خورشيدي براي بار دوم به قصد اشغال سوسنگرد با استفاده از توان نظامي لشگر پنجم مكانيزه خويش از محور جنوبي و لشگر 9 از ناحيه شمال، جاده‌ حميديه- سوسنگرد را به تصرف درآورد. «محمدرضا پوركيان» فرمانده سپاه سوسنگرد، زماني كه متوجه حضور نيروهاي عراقي در اين منطقه شد، به همراه 15 تن از نيروهاي سپاهي به طرف مواضع عراقي ها حركت كرد، در اين ميان دشمن با آگاهي از اين موضوع از اين محدوده عقب نشيني كرد. در ادامه درگيري، فرمانده سپاه سوسنگرد در يك نبرد نابرابر به محاصره دشمن درآمد كه پس از انهدام پنج دستگاه تانك و نجات همرزمان خويش بر اثر اصابت گلوله به شهادت رسيد اما در نهايت اين تهاجم ارتش بعث عراق به سوسنگرد نيز ناكام ماند.

** شكست تاريخي محاصره سوسنگرد
رژيم بعث كه يك منطقه راهبردي مهم را از دست داده بود با اتخاذ تصميم هاي نظامي جديد و تجهيز كردن دوباره لشگر 9 زرهي و ديگر واحدهاي نظامي خود، بار ديگر به پيشروي از ناحيه شمال رود كرخه به طرف سوسنگرد پرداخت. دشمن با انجام دادن عملياتي به نام «خفاجيه» از ساعت هاي نخستين بامداد 23 آبان منطقه سوسنگرد را با توپخانه و بمباران هوايي زير آتش سنگين خود قرار داد. نيروهاي عراقي تا ظهر همان روز توانستند تا پنج كيلومتري سوسنگرد پيشروي كنند اگر چه با مقاومت نيروهاي مردمي و نظامي روبرو شدند و در برابر مقاومت نيروهاي ايراني شمار زيادي از افراد نظامي و غيرنظامي را به خاك و خون كشيدند و همچنين براي مدتي در اين محل زمين گير شدند با تاريكي شب، نيروهاي ايراني در اثر فشار دشمن و به منظور دفاع از شهر عقب‌نشيني كردند. اينگونه نيروهاي نظامي دشمن مستقر در شمال‌شرقي سوسنگرد، هجوم خود را به داخل شهر از سر گرفتند و با پيشروي از طرف دهلاويه، كوه‌هاي الله‌‌اكبر و جاده حميديه ـ سوسنگرد، اين منطقه را به محاصره كامل خود قرار درآوردند.

«علي شمخاني» فرمانده عمليات سپاه خوزستان در نامه‌اي از خطر سقوط سوسنگرد خبر داد و اين مهم از طرف آيت الله مدني به اطلاع امام خميني(ره) رسيد و ايشان نيز در فرماني تاريخي فرمودند: «سوسنگرد بايستي تا فردا آزاد شود.» اين فرمان در 24 آبان به آيت الله خامنه اي نماينده امام(ره) در شورايعالي دفاع اعلام و در بعدازظهر همان روز نشستي با حضور فرماندهان ارتش و سپاه تشكيل و مقرر شد تا تيپ 3 و 2 و 148 با هماهنگي سپاه در 25 آبان، خط محاصره را از ميان بردارند و در روز بعد سوسنگرد را آزاد و اطراف آن را پاكسازي كنند.

بر پايه تصميم هاي گفته شده در اين نشست، قرار بر آن شد تا اين عمليات با مشاركت سپاه پاسداران، تيپ 2 لشگر 92 زرهي خوزستان و نيروهاي ستاد جنگ هاي نامنظم به مرحله اجرا درآيد اما «ابوالحسن بني صدر» رييس جمهوري وقت در نامه‌اي به تيمسار ظهير‌نژاد مانع از اعزام تيپ 2 براي شركت در آزادسازي سوسنگرد شد. آيت الله خامنه اي به محض آگاهي از اين موضوع، امام(ره) را از اين مهم آگاه ساختند و معمار بزرگ انقلاب فرمان حضور تيپ مذكور را در عمليات صادر كردند. در نهايت در بامداد 26 آبان اين نبرد به فرماندهي مستقيم آيت الله خامنه اي و مصطفي چمران آغاز شد. با حمايت تيپ 2 فتح، چند فروند بالگرد توپدار كبري، يك گروهان نيروهاي پياده ارتش و 20 تن از ياران شهيد چمران سوسنگرد از محاصره دشمن در آمد و در ساعت 14:30 دقيقه آزاد شد. در اين عمليات بيش از 160 تن از نيروهاي رژيم بعث از ميان رفتند و افزون بر 25 دستگاه تانك و نفربر به غنيمت نيروهاي ايراني درآمد.

همچنين بايد دانست كه در 18 دي 1359 خورشيدي نيز رژيم بعث خود را مجهز كرد تا دگربار به سوسنگرد حمله كند اما با مقاومت دليرانه نيروهاي ايران به ويژه ارتش و تيپ دوم از لشگر 92 زرهي اهواز و يك تيپ از لشكر 77 خراسان روبرو شد و ناكام ماند.

*گروه اطلاع رساني
خبرنگار: كامبيز رضايي**انتشار دهنده: شهربانو جمعه
پژوهشم**1699**2002**9131
ايرنا پژوهش، كانالي براي انعكاس تازه ترين تحليل ها، گزارش ها و مطالب پژوهشي ايران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearchهمراه شويد.