سيدكامران باقري مشاور مديريت نوآوري در يادداشتي در روزنامه شرق، نوشت: شواهد فراواني وجود دارد كه اين پايان، برخلاف تصورات پيشين بسيار نزديك است؛ اما عده‌اي مايل نيستند اين نشانه‌ها را ببينند و چشم را بر آنها بسته‌اند. برخي هم ديده‌اند و منافع اقتصاد نفتي براي‌شان آن‌قدر زياد است كه تلاش مي‌كنند ديگران اين نشانه‌ها را نبينند، شايد از اين راه دوران اقتدار آنها كمي طولاني‌تر شود. از ذي‌نفعان اصلي اقتصاد نفتي، اوپك يا همان سازمان كشورهاي صادركننده نفت و كشورهاي عضو اين سازمان هستند. اين كارتل نفتي به‌دلايل كاملا آشكار تلاش مي‌كند با انتشار چشم‌اندازهاي مهندسي‌شده، شواهد پايان زودهنگام دوره نفت را مخدوش يا كتمان كند.
اين سازمان در آخرين گزارش چشم‌انداز انرژي خود كه در تاريخ هفتم نوامبر ٢٠١٧ منتشر كرده است، همچنان بر افزايش تقاضاي نفت در دهه‌هاي آينده پافشاري مي‌كند. بر پايه اين گزارش، تقاضاي نفت از حدود ٩٥ ميليون بشكه در روز، در سال ٢٠١٦، به حدود ١١١ ميليون بشكه در روز، در سال ٢٠٤٠ خواهد رسيد! اما اقتصاد، اصول خودش را دارد و تلاش‌هايي از اين دست تأثيرگذاري محدود و مقطعي دارند. در شانزدهم نوامبر ٢٠١٧ (يعني فقط ٩ روز پس از انتشار گزارش چشم‌انداز انرژي اوپك)، خبري بسيار مهم منتشر شد كه بازتاب گسترده‌اي در محافل اقتصادي داشت.
اين خبر نشان مي‌دهد كه بازيگران بزرگ اقتصاد جهاني، پيام فروريزي زودهنگام اقتصاد نفت را شنيده‌اند و براي كم‌كردن اثرات منفي آن و بهره‌بردن حداكثري از فرصت‌هاي آن، دست‌به‌كار شده‌اند. خبر اين بود كه بانك مركزي اين كشور مي‌خواهد سهام صندوق سرمايه‌گذاري خارجي اين كشور در شركت‌هاي نفتي را بفروشد. صندوق سرمايه‌گذاري خارجي نروژ كه با ارزش يك تريليون دلار، بزرگ‌ترين صندوق سرمايه‌گذاري جهان محسوب مي‌شود، حدود 37 ميليارد دلار سهام شركت‌هاي بزرگ نفتي جهان مانند اكسون موبيل و رويال‌داچ‌شل را در اختيار دارد.
بي‌شك اين تصميم صندوق سرمايه‌گذاري خارجي نروژ با پيش‌بيني پايان دوره نفت و با هدف حفاظت از سرمايه ملي نروژ در مقابل افت شديد قيمت نفت و ارزش سهام شركت‌هاي نفتي اتخاذ شده است. اگرچه نفت و گاز حدود يك‌پنجم از اقتصاد نروژ را تشكيل مي‌دهند و اين كشور به‌هرصورت از پايان دوره نفت آسيب خواهد ديد، اما اقدام پيشگيرانه براي نفت‌زدايي از صندوق سرمايه‌گذاري اين كشور، اقتصاد نروژ را از يك شوك اقتصادي شديدتر نجات مي‌دهد.
خيلي‌ها از شنيدن اين خبر نگران و هراسان شدند. در پي انتشار اين خبر، ارزش سهام شركت‌هاي نفتي كاهش يافت. از همه نگران‌تر، سعودي‌ها هستند كه قصد دارند پنج‌درصد از سهام شركت نفت آرامكو را در سال ٢٠١٨، در بورس‌هاي بزرگ دنيا عرضه كنند. عربستان براي فروش سهام آرامكو به‌دنبال مشتريان خاص است و روي صندوق سرمايه‌گذاري خارجي نروژ به‌عنوان يك مشتري بالقوه حساب ويژه باز كرده بود، اما اكنون با اعلام خبر نفت‌زدايي از اين صندوق بزرگ نروژي، نه‌تنها يك مشتري مهم از دست رفته است، بلكه ديگران هم به اين راحتي دست‌به‌جيب نخواهند شد.
سعودي‌ها كه انتظار داشتند پنج‌درصد سهام آرامكو را در حدود صد ميليارد دلار بفروشند، اكنون اگر خبر ديگري از راه نرسد، بايد به عددي بسيار كوچك‌تر رضايت دهند. مشكل اينجاست كه به احتمال زياد، ديگر صندوق‌هاي سرمايه‌گذاري و سهام‌داران هم پيام پايان دوره نفت را دريافت كرده‌اند و دست‌به‌كار شده‌اند. خيلي از آنها بي‌سروصدا كار نفت‌زدايي از سبد سهامشان را پيش مي‌برند تا بتوانند سهام خود را به قيمت بالاتري نقد كنند، اما دير يا زود خبر آنها هم منتشر خواهد شد و عربستان كه قصد دارد درآمد حاصل از فروش سهام آرامكو را وارد يك صندوق سرمايه‌گذاري كند، شايد هيچ‌وقت به اين رؤياي بزرگ خود نرسد.
بنابراين شايد روياي فروش سهام آرامكو و سرمايه‌گذاري در فناوري و نوآوري براي عربستان، نوشدارويي بعد از مرگ سهراب باشد! وقتي به فضاي اقتصادي ايران و عملكرد سياست‌گذاران اقتصاد ملي دقت مي‌كنيم، گويي هيچ‌كدام از نشانه‌هاي پايان دوران نفت، شنيده و ديده نشده‌اند! حتي از همان اقدام‌ها و برنامه‌هاي ديرهنگام عربستان هم خبري نيست! گويي مي‌پندارند كه چرخ اقتصاد نفتي همچنان دهه‌ها بر همين پاشنه خواهد چرخيد! هيچ سناريوي عملي‌اي براي مواجهه با پايان دوره نفت در ايران وجود ندارد. بااين‌حال، اعتقاد دارم كه بزرگان بخش خصوصي بايد در اين زمينه پيش‌قدم شوند. تقريبا همه بنگاه‌هاي خصوصي كشور از اين پايان زودهنگام متأثر خواهند شد و بايد براي مواجهه با آن آستين‌ها را بالا بزنند. بخش خصوصي بايد پرچم نوآوري را بردارد و براي فرداي سقوط نفت برنامه‌ريزي و اقدام كند.
*منبع:روزنامه شرق،1396،9،12
**گروه اطلاع رساني**1893**9131**انتشاردهنده: شهربانو جمعه
تهران- ايرنا- پايان دوره نفت نزديك است؛ پاياني كه به‌معناي ازدست‌رفتن جايگاه تأثيرگذار نفت در اقتصاد جهاني و افت شديد و بي‌بازگشت قيمت نفت است.