زلزله چه بلايي بر سر منابع آبي كرمانشاه آورد؟

زمين لرزه هاي بزرگ مي توانند باعث بالا آمدن موقت يا طولاني مدت سطح آب، فوران آب از سطح زمين، افت سطح منابع آبي و خشك شدن آب چشمه ها و قنات ها شود.
امروزه از اين تغييرات به عنوان ابزاري براي پيش بيني زمين لرزه هاي بعدي، آگاهي از منابع آبي جديد و مبارزه با بحران كم آبي استفاده مي شود.
تغيير سطح آب هاي زيرزميني نمونه هاي زيادي داشته در دنيا داشته است؛ از جمله در زمين لرزه 9.7 ريشتري سال 2008 ميلادي در 'ونچوان چين'، آب يك تالاب در مدت چند ساعت ناپديد شد.
زلزله 6.5 ريشتري دي ماه سال 1382 در شهر بم كرمان نيز موجب افت شديد سطح آب زيرزميني شد.
به همين دليل بود كه زلزله 7.3 ريشتري 21 آبان در كرمانشاه هم بخشي از نگاه ها را متوجه منابع آبي كرد و با توجه به اهميت و گستردگي كشاورزي در اين استان، اين پرسش را پيش آورد كه آيا منابع آبي كرمانشاه دچار تغيير شده است؟

**افزايش آب چشمه هاي ثلاث
هوشنگ بازوند، استاندار كرمانشاه در نشست خبري هشتم آذر ماه اشاره اي گذرا به اين موضوع كرد و گفت كه 'اين زلزله سبب افزايش سطح آب برخي چشمه هاي استان شده است.'
خبرنگار ايرنا براي گرفتن توضيحات بيشتر به سراغ مديرعامل آب منطقه اي استان كرمانشاه رفت. كياست اميريان در گفت و گو با ايرنا گفت: بيشتر سراب ها و چشمه هاي استان از جنس كارستي با تشكيلات كربنات هستند و كاهش، افزايش يا ثبات سطح آب يا كدر شدن آن ها قابل پيش بيني است اما ميزان اين تغيير به زمين شناسي هر منطقه بستگي دارد.
به گفته او به دنبال وقوع زلزله 21 آبان برخي چشمه ها از جمله چشمه هاي شهرستان ثلاث و باباجاني پرآب شدند اما ديگر آب هاي سطحي مانند سراب گرم شهرستان گيلانغرب تغييري نكرد.

**كدر شدن آب چهار شهرستان
آنچنان كه اميريان گفت: زلزله و پس لرزه هاي آن بيش از همه باعث افزايش كدورت آب چشمه‌ها و سراب هاي استان در شهرستان هاي سرپل ذهاب، گيلانغرب، قصرشيرين و حتي هرسين شد؛ طوري كه امكان آشاميدن آن وجود نداشت.
شهرستان هرسين در جنوب شرقي مركز استان قرار دارد و هيچ خسارتي از زلزله نديد اما كدورت آب آن آنقدر بالا بود كه برخي نقاط شهر تا چهار روز آب نداشتند.
مديرعامل آب منطقه اي استان كرمانشاه در باره تغييرات آب هاي زيرزميني استان نيز گفت: با توجه به اينكه بسياري از چاه هاي كشاورزي هم اكنون خاموش هستند، اطلاعي از افزايش ثبات يا كاهش سطح آب آنها وجود ندارد اما آب منطقه اي با همكاري جهاد كشاورزي در حال بررسي وضعيت آب چاه ها هستند.

**تونل نوسود هم سالم است
او افزود: پس از وقوع زلزله بلافاصله بررسي سازه هاي آبي تا شعاع 120 كيلومتر از كانون زمين لرزه آغاز و مشخص شد كه هيچ خسارتي به اين سازه ها وارد نشده است؛ البته در روز دوم پس از زلزله هم با ورود نماينده هاي وزارت نيرو و مديريت منابع آب، يك بررسي مجدد و عميق تري در اين باره صورت گرفت و تاييد شد كه هفت سد استان و 22 سد در حال ساخت و بهره برداري تا شعاع 120 كيلومتري كانون زلزله در استان كرمانشاه و ساير استان ها، سالم است و هيچ مشكلي خاصي در آنها وجود ندارد.
اميريان همچنين گفت: تونل نوسود هم با وجود اينكه به مركز زلزله نزديك بود، خسارتي نديده است.
طرح انتقال آب سيروان، مهم‌ ترين و معروفترين رودخانه ناحيه اورامان به دشت هاي مركزي كرمانشاه كه به طرح سامانه گرمسيري معروف است، در ابتداي مسير 400 كيلومتري خود از طريق تونل 49 كيلومتري نوسود ابتدا وارد بخش ازگله در ثلاث و باباجاني مي شود و بعد از سيراب كردن بخشي از زمين هاي سرپل ذهاب و قصرشيرين از جنوب استان خارج و وارد ايلام مي شود.

**زلزله كرمانشاه، محلات را هم پرآب كرد
زلزله كرمانشاه حتي با تغيير سطح آب برخي چشمه هاي استان مركزي، مردم آن منطقه را شگفت زده كرده است.
به گفته مردم و مسئولان شهرستان محلات در استان مركزي، زلزله 21 آبان ميزان دبي آب و رنگ 2 چشمه آبگرم اين شهرستان را هم تغيير داده است.
به گفته سالارمحمد محمدي، دهيار روستاي آبگرم محلات 'پس از وقوع زلزله در كرمانشاه آب 2 چشمه شفا و جوشه از هفت چشمه منطقه افزايش يافته و از چشمه سليمانيه نيز املاح معدني قرمز رنگ خارج ‌شده است.'
سالانه يك ميليارد و 300 ميليون متر مكعب آب وارد منابع زيرزميني استان كرمانشاه مي شود اما در مقابل يك ميليارد و 400 ميليون متر مكعب از اين منابع برداشت مي شود؛ به عبارت ديگر سالانه 100 ميليون مترمكعب اضافه برداشت وجود دارد.
در نتيجه اين وضعيت سطح آب زيرزميني در همه دشت هاي استان كاهش يافته و توسعه و بهره برداري از آبخوان 6 دشت از 23 دشت استان كه حدود 40 تا 45 درصد از سطح كل دشت ها را در بر مي گيرند؛ ممنوع است.
استان كرمانشاه از 18 سال پيش وارد يك دوره خشكسالي شده كه 12 سال از آن بارندگي استان زيرميانگين كشوري بوده است.
استان كرمانشاه با 2 ميليون نفر جمعيت و بيش از 24 هزار كيلومتر مربع مساحت داراي 940 هزار هكتار زمين كشاورزي و باغ است كه تنها حدود 25 درصد آن آبي است.
7444/8066 خبرنگار:عبدالله الماسي ** انتشاردهنده:علي مولوي