جهان در مقابل تصميم ترامپ

در ادامه اين گفت وگو مي خوانيم: از زمان روي كار آمدن دونالد ترامپ در آمريكا، اعمال و تصميمات محيرالعقول از او كم ديده يا شنيده نشده، اما تصميم آخر مبني بر به رسميت شناختن بيت‌المقدس به عنوان پايتخت رژيم صهيونيستي از جنس ديگري است. ترامپ در حالي به صورت رسمي دستور انتقال سفارت آمريكا به قدس را صادر كرده كه هيچكدام از روساي ايالات متحده آمريكا با وجود حمايت همه جانبه خود از اسرائيل و همچنين نفوذ قابل توجه لابي‌هاي صهيونيستي در ساختار سياسي آمريكا، جرات اعمال چنين تصميمي را نداشتند.

اقدام تازه ترامپ علاوه بر شليك تير خلاص به مذاكرات صلح اعراب و اسرائيل، بر خلاف روند حقوق بين‌الملل است. طبق قطعنامه 181 شوراي امنيت سازمان ملل در زمان اشغال فلسطين و اعلام دولت اسرائيل در 1948 ميلادي، قدس به عنوان سرزمين مشترك ميان مسلمانان، يهوديان و مسيحيان شناخته شد و هر چند اين رژيم در طول اين سال‌ها و به خصوص در اوايل دهه هشتاد ميلادي تلاش‌هايي مبني بر اشغال كامل قدس را داشت، اين تصميم به واسطه تبعات منطقه‌اي و بين‌المللي آن هيچگاه جامعه عمل نپوشيد.

هر چند برخي از كارشناسان تصميم ترامپ در به رسميت شناختن قدس به عنوان پايتخت رژيم صهيونيستي را عملي نمايشي براي تحقق شعارهاي انتخاباتي و فرار از مسائل داخلي آمريكا عنوان مي‌كنند، اما در سوي مقابل عده‌اي نيز اين عمل را نشانه‌اي از راه‌اندازي راهبرد جديدي از سوي آمريكا و اسرائيل براي منطقه خاورميانه مي‌دانند. در اين رابطه عملي شدن اين راهبرد و تبعاتي كه مي‌تواند در منطقه بحران‌زده خاورميانه داشته باشد يكي از سوالات مبهم در خصوص اعلام چنين تصميم بي‌سابقه‌اي است. تا همينجاي كار نيز علاوه بر موج اعتراضات وسيع در جهان اسلام، اتحاديه اروپا و ساير كشورهاي جهان نيز اين تصميم را باعث پيچيده‌تر شدن اوضاع منطقه و همچنين سرآغازي براي ايجاد درگيري‌هاي جديد در خاورميانه مي‌دانند.

از سوي ديگر اين تصميم غيرمنتظره در داخل آمريكا نيز با واكنش‌هاي منفي زيادي مواجه است، به طوريكه باراك اوباما رئيس جمهوري سابق آمريكا نسبت به افزايش بومي‌گرايي و به خطر افتادن دموكراسي در كشورش هشدار داد و تصريح كرد كه ما بايد از دموكراسي مراقبت كنيم زيرا در غير اين صورت از بين خواهد رفت. اوباما همچنين در صحبت‌هاي خود بدون اينكه نامي از ترامپ بياورد به آدولف هيتلر اشاره كرد و اظهار داشت: به رغم دموكراسي موجود در جمهوري وايمار، آدولف هيتلر قدرت گرفت.

**فرار به جلوي ترامپ
در همين راستا، دكتر سيد علي خرم، استاد حقوق بين‌الملل و سفير اسبق ايران در مقر اروپايي سازمان ملل در گفت و گو با « ابتكار» در خصوص علت اعلام اين تصميم توسط دونالد ترامپ توضيح داد: آنچه ترامپ انجام داد بر اساس يك راه حل سياسي نبوده و اصولاً به خاطر نجات خود دست به اين اقدام زده است. ترامپ قرار بود در زمان رياست جمهوري خود كارهاي شگرفي انجام دهد، اما عملاً شاهديم كه در تمامي زمينه‌ها شكست خورده است. اكنون دولتمردان، سيستم قضايي و جامعه آمريكا در مقابل او ايستاده‌اند و تمامي شعارهاي انتخاباتي‌اش نيز نقش بر آب شده است. به عنوان نمونه خروج آمريكا از توافق آب و هوايي پاريس در اجلاس اخير «بن» بي‌اثر شد.

در اين اجلاس هر كدام از ايالت‌هاي آمريكا در اقدامي بي سابقه با فرستادن نمايندگان خود به «بن» آلمان، مخالفت رسمي‌شان را با نظر ترامپ اعلام كردند. ترامپ همچنين در خصوص شعارهاي خود در قبال ناتو، توافق هسته‌اي، توافق تجاري آمريكاي شمالي (نفتا) نيز ناكام مانده است. علاوه بر اين ناكامي‌ها، ترامپ به واسطه پرونده دخالت روسيه در انتخابات رياست ايالات متحده آمريكا در آستانه استيضاح قرار دارد. بنابراين در چنين حالتي طبيعي است كه به دنبال فرار رو به جلو باشد. يعني عملي انجام دهد كه همزمان يكي از شعارهاي انتخاباتي خود را عمل كرده و از سوي ديگر نيز از فشار حاصل در داخل كشور هم رهايي يابد.

وي قبل از روي كار آمدنش به لابي صهيونيستي قول انجام چنين عملي را داده بود و آنها نيز متقابلا وعده كرده بودند كه از ترامپ در مقابل كنگره و سنا حمايت كنند. لذا شواهد نشان مي‌دهد كه مطرح كردن اين موضوع جنجالي در واقع عملي بوده براي نجات ترامپ از بحران داخلي.

**اقدامي در تعارض كامل با حقوق بين‌الملل
اين استاد حقوق بين‌الملل در ادامه خاطرنشان كرد: البته 23 سال قبل در كنگره آمريكا طرح انتقال سفارت آمريكا از تل آويو به بيت‌المقدس تحت فشار جمهوري خواهان تندرو به تصويب رسيد، ولي هيچكدام از روساي ايالات متحده آمريكا به دليل اينكه اين امر مستقيماً با حقوق بين‌الملل و قطعنامه‌هاي شوراي امنيت در تعارض بود، دست به چنين اقدامي نزدند. ترامپ در واقع با اين عمل راه حل سياسي را منتفي و به عبارتي تير خلاصي بر راه حل سياسي در فلسطين اشغالي زد. به همين دليل معتقدم كه اين كار يك تصميم كارشناسي و پخته نيست.

روساي جمهوري پيشين آمريكا چنين اقدامي را سم مهلك براي مذاكرات صلح اعراب و اسرائيل مي‌دانستند و حتي روساي جمهوري‌خواه نيز به خوبي آگاه بودند كه تصويب اين طرح در كنگره از روي درايت سياسي نبوده، بلكه از روي تندروي لابي‌گري صهيونيست‌ها بوده است. در چنين وضعيتي آمريكا نمي‌تواند راست و راسخ در مقابل حقوق بين‌الملل و قطعنامه‌هاي شوراي امنيت ايستادگي كند و به همين دليل است كه اكنون تمام جهان در مقابل تصميم ترامپ ايستاده‌اند.

**ايجاد موج جديدي از آمريكا ستيزي در منطقه
خرم در خصوص تبعات اين تصميم نيز اظهار كرد: به اعتقاد من اين تصميم دور جديدي از تنفر در ميان كشورهاي اسلامي ايجاد خواهد كرد. بگذريم از اينكه برخي رهبران عرب دامنشان به اين تصميم آغشته است، اما در عرصه عمومي شرايط كاملاً متفاوت خواهد بود. قطعاً آنچه كه در 11 سپتامبر اتفاق افتاد كه ناشي از تنفر مسلمانان نسبت به عملكرد آمريكا بود، دوباره مي‌تواند شكل و شتاب گرفته و در مسيري قرار بگيرد كه آمريكايي‌ها قادر به كنترل آن نباشند.

**احتمال منتفي شدن اين تصميم در عمل
وي همچنين در مورد احتمال اجرايي شدن اين طرح توسط آمريكا نيز توضيح داد: ممكن است در عمل ترامپ با پيچيده شدن اوضاع دستور تعليق اين طرح را صادر كند. ترامپ از قبل نيز اعلام كرده بود كه معماران و مهندسان آمريكايي به قدس رفته و نقشه يك سفارتخانه را در اين شهر طراحي كنند. همين مساله گوياي آن است كه اين طرح سال‌ها طول خواهد كشيد و ممكن است كه رئيس جمهوري بعدي آمريكا اين طرح را منتفي كند.

سفير پيشين ايران در مقر اروپايي سازمان ملل در بخش ديگري از سخنان خود در خصوص تبعات اين موضوع در منطقه بحران زده خاورميانه نيز تصريح كرد: اين مساله مي‌تواند منجر به ايجاد بحراني جديد در خاورميانه باشد. هر چند در ابتداي كار تمام كشورهاي اسلامي متحداً انزجار خود را از اين عمل اعلام كردند، اما همه به خوبي مي‌دانند كه پاي محمد بن سلمان نيز در اين معامله به عنوان شريك اصلي آمريكا و اسرائيل در ميان است و همين مساله قطعاً دامن سعودي‌ها را خواهد گرفت. البته اكنون يك وحدت ميان كشورهاي اسلامي و همچنين غير اسلامي ايجاد شده است و اين روند آرام نخواهد شد، مگر آنكه يك راه حل اساسي در خصوص اين تصميم اتخاذ شود.

*منبع: روزنامه ابتكار، 1396.9.18
**گروه اطلاع رساني**9370**2002 انتشار دهنده: فاطمه قنادقرصي