عرضه كالاهای بی كیفیت خارجی در بازار و نبض ناكوك صنایع دستی قم

به گزارش ایرنا، تغییر فرهنگ مردم، عرضه كالاهای بی كیفیت، توجه نكردن مسئولان برای راه اندازی بازارچه های صنایع دستی در شهر مقدس قم و سایر موارد از دلایل فراموشی رشته های صنایع دستی است كه امروزه بازار آن كم رنگ شده و رو به نابودی است.
ورود فرهنگ های غربی به جوامع اسلامی باعث شده تا با گرایش مردم به موضوع هایی از جمله «مد»، برخی از رشته های هنرهای دستی كه ریشه در تمدن اسلامی و ایرانی دارد غبار فراموشی به خود بگیرد.
نبود بازار عرضه صنایع دستی هنرمندان قمی یكی از مهمترین مسائلی است كه مسئولان به آن توجهی ندارند و آن را جزو اولویت های شهر قم نمی دانند و این امر باعث شده تا كالاهای بی كیفیت، برق چشمان زائران و گردشگران را به خود جلب كند.
كالاهایی ارزان قیمت با كمترین كارایی و كیفیت كه نه تنها نشان از ترویج فرهنگ كشورهای دیگر دارد بلكه بر كارگاه های تولیدی هنرمندان قمی گرد فراموشی پاشیده است.
رشته های صنایع دستی قم از جمله گیوه دوزی، منبت كاری، گچبری، سوزن دوزی، آیینه كاری، شعربافی و سایر رشته هایی كه در حال منسوخ شدن است، برای احیای مجدد نیازمند نگاه جدی مسئولان استانی و توجه به هنرمندان صنایع دستی است.
گیوه، نوعی پاپوش سبك و نرم است كه به عنوان خنك ترین كفش جهان معرفی شده و در شهرهای گرمسیری و كویری از جمله قم مورد توجه مردم بود ولی امروزه دستان بافندگان آن به علت نبود بازار تقاضا، جایگزینی سایر تولیدات و حمایت نكردن مسئولان، دیگر توان گره زدن را ندارد و این هنر رو به نابودی است.
روح الله مرادی هنرمند گیوه دوزی است كه از بی رونقی بازار صنایع دستی گله مند است و می گوید: استقبال مردم از این هنر نسبت به گذشته كم رنگ شده و تعدادی از گیوه ها در مغازه بر روی هم انباشته شده است.
وی افزود: تغییر نوع نگاه مردم به هنرهای دستی و نداشتن شناخت كافی از آن باعث شده است تا مردم روی به پاپوش های دیگری بیاورند، در حالی كه گیوه از مواد طبیعی از جمله نخ پنبه، چرم و سایر موارد ساخته می شود.
وی از 26 سال گیوه دوزی خویش می گوید كه این هنر را از پدر خویش كه مردی روشن دل و حافظ قرآن بوده آموخته است و این هنر را به عنوان یادگار پدر بدون چشم داشتی به بحث اقتصادی آن همچنان با عشق و علاقه ادامه می دهد.
وی رونق این هنر را در اطلاع رسانی و معرفی به قشرهای مختلف جامعه می داند و می گوید: باید از شبكه های مختلف اجتماعی و ظرفیت های استانی این هنر را به مردم معرفی كرد تا علاقه مندان به آموزش این هنر گرایش پیدا كنند و شاهد فراموشی آن نباشیم.
وی ادامه داد: دوخت یك پاپوش گیوه به اندازه دوخت سه جفت كفش زمان می برد و این امر به علت اقتصادی نبودن، مورد توجه قرار نگرفته است.
وی، ارائه تسهیلات برای رونق كارگاه، ساخت مستند و عرضه در بازارهای داخلی و بین المللی را از مهمترین راهكارهای احیای این هنر دانست.
این موارد بخشی از گله های هنرمندی بود كه بیشترین وقت خویش را صرف دوختن گیوه هایی كرده كه در حال حاضر به جای پاپوش بودن، در پشت ویترین مغازه اش به كالایی به عنوان تزیینی در مقابل دید مردم تبدیل شده است.
آینه كاری از دیگر هنرهای صنایع دستی است كه طبق گفته معاون صنایع دستی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قم در حال حاضر در استان قم حدود سه كارگاه در این حوزه فعال است كه نسبت به گذشته رونق چندانی ندارد.
محمد حسین ملاعبداللهی هنرمند آینه كاری است كه 16 سال از عمر خویش را صرف جلا دادن به این رشته كرده و پدربزرگ ایشان جزو هنرمندانی است كه بخشی از آینه كاری حرم حضرت معصومه(س) را انجام داده است.
وی از نبود صنف واحد و اتحادیه ای در این حوزه ابراز تاسف كرده و می گوید: واحدی نیست كه مشكلات هنرمندان آینه كاری را در خصوص بیمه، تسهیلات، نرخ گذاری قیمت ها، تبلیغات، برپایی نمایشگاه ها و سایر موارد پیگیری كند.
وی می گوید: استان قم از این هنر در بقاع متبرك امامزادگان و اماكنی كه قابلیت دارد به دلایل مختلف، استفاده نمی كند، در حالی كه این هنر در تزیین خانه ها، هتل ها و سایر اماكن در كشورها و شهرهای مختلف به كار می رود.
به سراغ معاون صنایع دستی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قم، به عنوان متولی هنرهای دستی رفتیم تا شاید راهكاری برای گره گشایی از مشكلات این هنرمندان پیدا كنیم.
حسن بحرینی با اشاره به این كه رشته گیوه دوزی یكی از هنرهایی است كه در معرض خطر است گفت: به علت تغییر فرهنگ ها، مردم از تولیدهای این هنر استفاده نمی كنند.
وی افزود: در حال حاضر 2 كارگاه در استان قم مشغول به فعالیت در این رشته است كه به علت نبود بازار، تولیدهای خویش را بسیار كاهش داده اند.
وی ادامه داد: این نوع صنایع دستی باید در محله های خاص و یا روستاها، با تنوع طرح در تولید ویژه گردشگران ارائه شود تا دوباره تولید آن رونق پیدا كند.
وی با تاكید بر این كه ورود دستگاه های جدید بازار كار هنرمندان صنایع دستی را به خطر انداخته است گفت: استان قم دارای بیشترین كارگاه های منبت چوب است كه متاسفانه به دلیل وجود دستگاه های جدید (سی ان سی)، تولیدهای هنرمندان از سوی مردم مورد استقبال قرار نمی گیرند.
بحرینی اضافه كرد: همچنین گچبری سنتی كه در گذشته در معماری های اسلامی و ایرانی مورد استفاده قرار می گرفت در حال حاضر به دلیل ورود قالب های از پیش ساخته شده، كارایی خویش را از دست داده است.
معاون صنایع دستی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قم، به رشته آینه كاری اشاره كرد و گفت: این رشته در گذشته بسیار كارآمد بوده و در تزیین خانه ها، مساجد، بقاع امامزادگان و سایر مكان ها مورد استفاده قرار می گرفت كه در حال حاضر نسبت به گذشته كارآیی آن، كمتر شده است.
وی ابراز داشت: همچنین سوزن دوزی از دیگر رشته هایی است كه در حال حاضر 2 كارگاه در این رشته در استان قم فعال است.
وی با اشاره به این كه هنرمندان رشته قالی بافی نیز در روستاهای قم محدود شده اند، گفت: در برخی از روستاها شاهد فعالیت یك هنرمند هستیم كه متاسفانه علت این امر افت این هنر در بازار و كاهش دستمزدها به هنرمندان است.
بحرینی، رشته شعربافی نساجی را از دیگر هنرهای منسوخ شده در استان قم برشمرد و گفت: این نوع هنر كه از طریق بافت با ابریشم بوده است بیش از 60 سال در استان قم و كاشان رونق داشته كه در قم از بین رفته است ولی همچنان در كاشان وجود دارد.
وی با بیان این كه این رشته قابلیت احیا در بخش مركزی قم را دارد گفت: در این بخش تعداد قابل توجهی شتر و گوسفند وجود دارد و در صورتی كه دستگاه های مربوطه و بخش مركزی حمایت كنند، دستگاه های نساجی تهیه و هنرمندان را در این حوزه فعال می كنیم.
وی به طرح توسعه صنایع دستی روستایی به عنوان یكی از راهكارهای احیای رشته های صنایع دستی تاكید كرد و گفت: در صورتی كه مركز توسعه صنایع دستی روستایی با همكاری بخشداری ها ایجاد شود، آموزش های صنایع دستی در رشته های مورد نظر روستایی را ارائه خواهیم كرد.
بحرینی افزود: با ایجاد كارگاه های استاندارد و تكمیل تجهیزات و ارائه تسهیلات به هنرمندان نه تنها رشته های صنایع دستی احیا می شود بلكه اشتغال و اقتصاد در بخش روستایی قم رونق پیدا می كند كه این امر نیازمند مشاركت دستگاه های مربوطه به خصوص بخشداری هاست.
وی راه اندازی بازارهای عرضه صنایع دستی را یكی از مهمترین راهكارهای احیای رشته های در حال منسوخ دانست و گفت: یكی از مهمترین درخواست های هنرمندان، عرضه تولیدات با استفاده از ظرفیت زائران كریمه اهل بیت(ع) در جوار حرم حضرت معصومه (س) است كه باید دستگاه های مربوطه به ویژه شهرداری در این عرصه حمایت كند.
معاون صنایع دستی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قم ادامه داد: جلسه های مختلفی در این خصوص برگزار شد و موضوع برپایی نمایشگاه صنایع دستی مطرح شد ولی به نتیجه ای نرسید.
وی با بیان این كه هنرمندان برای عرضه هنرهای خویش باید در 2 عرصه ورود پیدا كنند گفت: بخشی از تولیدهای هنرمندان كه فاخر و ارزشمند است مخاطبان خاصی دارند كه تنها 10 تا 15 درصد جامعه را تشكیل می دهند.
وی خاطرنشان كرد: بخش دیگر از هنرهای دستی باید برای گردشگران به عنوان سوغاتی عرضه شود تا با قیمیتی ارزان در اختیار آنان قرار گیرد.
وی تاكید كرد: تمام تولیدهای هنرمندان صنایع دستی از نگاه جامعه باید ارزشمند تلقی شود، چراكه آنان زمان خویش را برای خلق یك اثر ماندگار صرف می كنند و به دنبال تجارت نیستند.
بحرینی با اشاره به این كه در استان قم بیش از 60 رشته صنایع دستی عرضه می شود گفت: از 308 رشته در كل كشور، استان قم در رشته های مختلفی از جمله منبت كاری، زیورآلات سنتی، مرواریدهای فیروزه ای، انگشتر سازی، چرم و سایر رشته ها در سطح ملی شناخته شده است.
معاون صنایع دستی اداره كل میراث فرهنگی، صنادیع دستی و گردشگری قم گفت: 2 هزار هنرمند صنایع دستی در قم پروانه فعالیت دارند كه از این تعداد 800 تن بیمه بوده و 300 هنرمند صنایع دستی درخواست بیمه دارند و در انتظار آن هستند تا قانون بیمه هنرمندان سال 96 كه در مجلس به تصویب رسیده است اجرایی شود.
با وجود مشكلات مربوطه، صدای هنرمندان صنایع دستی قم به گوش كسی نمی رسد و تنها راه آنها قفل زدن بر كارگاه هایی است كه دیگر در آن هنری خلق نمی شود و نشاطی برای زندگی در آن وجود ندارد.
امید است مسئولان استانی با اهتمام هرچه بیشتر نسبت به گذشته و این كه عرضه هنرهای صنایع دستی قم برای زائران و گردشگران می تواند در معرفی این شهر و رونق اقتصادی آن نقش مهمی ایفا كند، در جهت رونق این صنعت و احداث یك نمایشگاه در هسته مركزی شهر بكوشند تا علاوه بر ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی، شاهد پویایی بیش از پیش صنایع دستی قم باشیم.
8138 / 1175 گزارش: فرزانه پیری ** انتشار: رضا علیمحمدی