سایه روشن روابط ترامپ و بن سلمان/ آیا ماه عسل واشنگتن و ریاض تمام شد؟

شبكه خبری الجزیره روز چهارشنبه نوشت: اواسط ماه مارس گذشته بود كه دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریكا با بن سلمان كه آن زمان جانشین ولیعهد بود در واشنگتن دیدار كرد و10 می 2017 میلادی بود كه ترامپ به ریاض سفر كرد و درحاشیه این نشست قراردادهایی به ارزش بیش از 450 میلیارد دلار به امضا رسید. پس از این دیدارها و با گذشت دوره ای از اختلاف نظرها، روابط عربستان و آمریكا شاهد تحولی بزرگ شد به طوری كه سعودی ها آن را تاریخی توصیف كردند.
از آن زمان بود كه روابط دو كشور افزایش یافت و مراحلی از فراز و فرود هم پشت سر گذاشت. مرحله نخست پر بود از تاییدها و ستایش آمریكا از سیاست ها و سیاست مداران عربستان اما در مرحله بعدی آنچنان كه خبرگزاری بلومبرگ می گوید زمزمه های هشدار و چه بسا توبیخ بیشتر به چشم می خورد كه ممكن است پیامد سیاست های متهورانه عربستان باشد.
*چراغ سبز
اندكی پس از دیدار بن سلمان و ترامپ در نیمه مارس (اسفند - فروردین) گذشته، یكی از مشاوران مطبوعاتی خبرگزاری رویترز با اشاره به افزایش همكاری بی سابقه بین عربستان و آمریكا، تاكید كرد كه پس از این نشست، همكاری میان دو كشور به بالاترین سطح خود خواهد رسید و خبرهای مثبت فراوانی اعلام خواهد شد.
اما هنوز هیچ كس درست نفهمیده كه این خبرهای مثبت چه بوده است؟ با گذشت دو ماه از سفر ترامپ به ریاض و امضای قراردادهای صدها میلیارد دلاری، هنوز جوهر بیانیه توافق بر سر مبارزه با تروریسم و نفوذ ایران در این نشست عربی – آمریكایی خشك نشده بود كه كشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به رهبری عربستان معركه ای غریب و با انگیزه های نامشخص بر ضد قطر به راه انداختند.
با وجود آن كه رسانه های غربی تاكید كرده بودند كه ترامپ برای جلوگیری از اقدام نظامی ضد قطر مداخله می كند اما كشورهای محاصره كننده در یك قدمی جنگ بودند. موضوعی كه 'شیخ صباح احمد الجابر' امیر كویت در كنفرانسی مطبوعاتی با ترامپ در كاخ سفید بر آن تاكید كرد و به نظر می رسید كه دست عربستان پس از نشست های فراوان و قراردادهای میلیارد دلاری با ترامپ باز بوده است.
عربستان آتش جنگ را در یمن شعله ورتر ساخت و به موج مخالفت های جهانی با جنگ و محاصره یمن كه فجایعی انسانی به بار آورده بود، بی اعتنا بود او همچنین به بسیاری درخواست ها برای پایان دادن به محاصره قطر و بحران غیر قابل توجیه میان دو كشور بی توجهی كرد و همه میانجی ها و در راس آن میانجیگری امیر كویت را رد كرد.
مورد سوم، بحران حریری و اجبار وی به استعفا از نخست وزیری بود. اقدامی كه احساسات بیشتر طرف های لبنانی حتی همپیمانان عربستان را جریحه دار كرد و با واكنش منفی اكثر محافل غربی و بین المللی رو به رو شد و لبنان را در آستانه بحران پیچیده و سیاسی و امنیتی قرار داد.
*نگرانی
اغلب محافل تصمیم گیرنده ایالات متحده و همچنین رسانه ها و محافل سیاسی با هماهنگی مطلق ترامپ با سیاست های عربستان موافق نبودند و به پیامدهای بسیار منفی آن بر ثبات سیاسی و امنیتی منطقه هشدار داده بودند.
سیاست مداران آمریكایی از روابط بن سلمان و 'جراد كوشنر' داماد ترامپ و مشاور عالی او هم ابراز نگرانی كرده بودند. كوشنر اخیرا به طور غیرعلنی به ریاض سفر كرده است و این سومین سفر او در سال جاری میلادی است.
چند روز پیش یك نماینده دموكرات كنگره آمریكا، كوشنر را به بی اطلاعی از سیاست خارجی متهم كرد و روابط كوشنر و عربستان را زیر سوال برد. این نماینده معتقد بود كه كوشنر به عربستان چراغ سبز محاصره قطر را داده است.
و درهمین راستا 'پاتریك كورن' خبرنگار با انتشار مقاله ای در پایگاه اینترنتی 'كانتر پانچ' آمریكا نوشت كه كوشنر و بن سلمان بزرگ ترین تهدید منطقه محسوب می شوند چرا كه این دو دركی متفاوت و غیر واقعی از دنیای اطراف خود دارند كه نشانه آن همین تحولات عربستان است.
'برنی سندرز' سناتور آمریكایی و كاندیدای سابق ریاست جمهوری ایالات متحده، گفت كه عربستان سعودی هم پیمان ایالات متحده نبوده و كشوری غیر دموكراتیك، حامی و سرمایه گذار تروریسم در جهان است.
سندرز در مصاحبه با پایگاه خبری 'اینترپست'، عربستان را به سرمایه گذاری در انتشار اندیشه افراط گرایانه وهابی محكوم كرد.
این مخالفت ها محدود به سیاست مداران و روزنامه نگاران نبود بلكه مقامات وزارت خارجه، دفاع و اطلاعات آمریكا نیز مخالفت های خود را با اقدامات متهورانه بن سلمان اعلام داشتند و از پیامد این اقدامات بر منطقه و منافع كشورشان ابراز نگرانی كردند.
این روزنامه به نقل از منابعی آمریكایی افزود كه مقامات آمریكایی از اقدامات ملك سلمان در عرصه داخلی و بین المللی ناراضی هستند این درحالی است كه ترامپ با شور اقدامات بن سلمان را تایید می كند و از او در موج دستگیری شاهزادگان ، وزراء و مقامات سعودی حمایت می كند.
*هشدار و توبیخ
اما در چند روز گذشته صدای مخالفت های آشكار آمریكا به وزارت خارجه و پس از آن به كاخ سفید رسید و ترامپ از عربستان خواست كه به محاصره یمن پایان دهد و این بزرگ ترین نشانه تغییر در رویكرد دوایر رسمی آمریكا به سیاست های عربستان است.
در همین راستا نشریه بلومبرگ تاكید كرد كه مجموعه هشدارهایی كه دولت ترامپ هفته گذشته به عربستان داده است، حاكی از آن است كه واشنگتن موضعی شدیدی تر ضد ریاض گرفته است. ترامپ چهارشنبه گذشته تنها با دو جمله از عربستان خواست كه هرچه سریع تر به محاصره یمن پایان دهد و روز جمعه هم ركس تیلرسون از عربستان خواست كه به عواقب اقدامات خود در یمن فكر كند.
تیلرسون در انتقادی تند و بی سابقه به هم پیمان تاریخی خود گفت كه با توجه به درگیری های عربستان با قطر و نحوه ی اقدامات این كشور در جنگ یمن و اوضاع لبنان، ما عربستان را به دقت و خردورزی بیشتر دعوت می كنیم و می خواهیم كه عواقب اقدامات خود را به طور كامل بررسی كند.
بلومبرگ معتقد است كه این سخنان دستور كاری عملی را برای ریاض تعیین نمی كند اما حاكی از موضعی سخت گیرانه تر نسبت به عربستان است و همچنین نشان می دهد كه ترامپ به مواضع وزیران خارجه و دفاع خود نزدیك تر شده است.
در پی درخواست ترامپ مبنی بر توقف محاصره یمن، كاخ سفید هم از ریاض خواست كه اجازه ورود كالا از طریق بنادر و فرودگاه های یمن را به طور كامل صادر كند.
بلومبرگ در ادامه افزود كه در كنار رویه جدید واشنگتن، وزارت خارجه آمریكا احساس خطر بیشتری نسبت به ولیعهد عربستان می كند و تیلرسون و بسیاری از دیپلمات های آمریكایی او را جوانی كم سن و سال و كم تجربه می دانند.
در پایان می توان گفت كه به تازگی در پی تغییرات و بحران های داخلی و خارجی، نشانه های تنش در روابط دو هم پیمان نمایان شده است و نیز می توان پرسید آیا ماه عسل واشنگتن و ریاض تمام شد؟
خاورم**3224 ** 1064
مترجم: پرستو سعیدی ** انتشار دهنده : فرشاد محسن زاده