رييس مركز بررسي‌هاي استراتژيك: غرب آسيا باتهديد فروپاشي از درون روبروست

به گزارش خبرنگار سياسي ايرنا، حسام الدين آشنا روز شنبه در سمينار«امنيت منطقه‌اي در غرب آسيا؛ چالش‌ها و روندهاي نوظهور» گفت: حكمراني در سرآغاز قرن بيستم درست مانند سده‌هاي قبل ، از اصول ساده سركوب مخالفان توسط حاكمان و به زنجير كشيدن ضعفا توسط اقويا پيروي مي كرد؛ امروز برخلاف سده هاي قبل، دوران حكمراني‌هاي ساده به پايان رسيده‌است.
وي ادامه داد: پيشرفت در فناوري ارتباطات انسان‌هاي بيشتري را به پيوند با يكديگر فرا مي خواند، فلسفه حقوق رعايا را دعوت مي‌كند تا به شهرونداني صاحب راي و قدرت و البته مسئوليت تبديل شوند.
آشنا افزود: توزيع عادلانه تر ثروت در جهان، مردم و كشورها را تا حدي به دانش و قدرت مجهز كرده است و خودآگاهي سياسي خواستار پيوند دادن همه اين دستاوردها با كرامت انساني و حق تعيين سرنوشت، امنيت و بهروزي براي همه ملت هاست.
رييس مركز بررسي‌هاي استراتژيك رياست جمهوري گفت: منطقه غرب آسيا و شمال آفريقا (وانا: WANA) حداقل در يك دهه گذشته تجربيات دردناكي را به بهاي جان ميليون ها نفر پشت سرگذاشته و احتمالا تجربه‌هاي به مراتب بدتري را انتظار مي‌كشد.
وي خيزش افراط گرايي، تضعيف مردم‌سالاري و بحران هويت ملي را مبتلابه بسياري از كشورهاي اين منطقه عنوان كرد و افزود: افزايش نامتعادل جمعيت، نگراني‌هايي را در خصوص توانايي دولت‌هاي ناكارآمد در پيشبرد توزيع عادلانه ثروت، گشودگي فضاي سياسي و تامين رفاه اجتماعي تحميل مي‌كند.
آشنا خاطرنشان كرد: مشروعيت بسياري از حكومت‌هاي اين منطقه به طرز بي سابقه‌اي كاهش يافته است. علاوه بر اين فضاي مجازي نقش تعيين كننده‌اي در جهت گيري انتظارات قشر جوانان و طبقه متوسط ايفا مي‌كند.
استاد ارتباطات دانشگاه امام صادق در بخش ديگر از سخنان خود گفت: منطقه غرب آسيا و شمال آفريقا پيشتاز رشد مصرف كنندگان شبكه هاي اجتماعي در جهان هستند.
وي اضافه كرد: با توسعه دسترسي هاي مخاطبان به مسيرهاي ارتباطي متنوع در شبكه‌سازي‌هاي اجتماعي، فرآيندهاي ارتباطي يك سويه تبليغات سياسي دولت‌ها امكان تاثيرگذاري گسترده خود را از دست داده است.
آشنا با بيان اينكه شبكه سازي اجتماعي قدرتي به كاربران داده است كه مي توانند اطلاعات را از طريق مسيرهاي گوناگون به دست بياورند و در برابر تبليغات سياسي پرحجم ايمن شوند، ياد آور شد: استفاده از قدرت تاثيرگذاري هاي مردم بر مردم به جاي استفاده از قدرت تاثيرگذاري نظام سياسي بر مردم در تبليغات سياسي، از نتايج مهم رشد اين شبكه ها در منطقه بوده است.
به گفته آشنا همين موضوع به كاهش قدرت اقناع دولت هاي منطقه منجر شده است.
رييس مركز بررسي‌هاي استراتژيك در ادامه گفت: اين دگرگوني ها نشان مي دهد قدرت نرم افزاري و كيفيت حكمراني نسبت به وجه خشونت و سخت افزاري نقش مؤثرتري در بقا و ارتقاي حكومت‌ها ايفا مي كند.
وي در ادامه به بحران آب اشاره كرد و گفت: تا امروز در مواجهه با اين بحران، برخي از دولت‌هاي منطقه از ديگران موفق‌تر بوده‌اند و ميزان موفقيت در غلبه بر اين چالش، راهنماي خوبي براي نشان دادن ژئوپوليتيك جديدي است كه بر اساس برتري مجموعه‌اي از كشورها در منابع آب نسبت به ديگران شكل گرفته است.
آشنا افزود: اعمال كنترل سرزميني بر منابع فراسرزميني آب، نقشه راه كشورهايي است كه در وراي بحران آب بقاي خود را جستجو مي كنند.
وي در عين حال گفت: البته آگاهان مي دانند كه اين نقشه راه احتمالا نه تنها بقاي كسي را تضمين نمي‌كند بلكه وقوع جنگ آب را قطعي مي سازد.
مشاور فرهنگي رييس جمهوري اضافه كرد: بحران آب، چه بسا پايه هاي تمدن را در جوامعي كه با بيشترين شدت كم آبي رو به رو هستند، متزلزل مي‌كند.
آشنا خاطرنشان كرد: روند افزايش جمعيت به همراه صنعتي شدن اغلب جوامع اين منطقه و همينطور ناكارآمدي دولت‌ها در سازگار كردن نيازها، توليد و مصرف با ظرفيت‌هاي اكولوژيكي، فشار بي سابقه‌اي را به محيط‌زيست منطقه غرب آسيا وارد خواهد كرد.
وي گفت: انتظار مي‌رود كه محيط زيست تدريجاً به منزله موضوع امنيتي غالب كشورها در غرب آسيا به رسميت شناخته شود.
رييس‌ مركز بررسي‌هاي استراتژيك ادامه داد: بدون وجود رژيم هاي بين المللي كه همكاري ميان كشورها به هدف مديريت فشارهاي زيست محيطي را نهادينه كند، با استعداد سرريز به نواحي مجاور، به سرحد بحراني خواهند رسيد.
وي با بيان اينكه استثناي آفريقاي زير صحرا، هيچ منطقه‌اي از جهان به اندازه غرب آسيا، مستعد متبلور كردن شرورانه‌ترين عملكردها در پاسخ به تضعيف مرزها و حكومت‌ها نيست، گفت: به همين دليل در سال‌هاي آينده، منطقه پيراموني ايران بيش از هر جاي ديگري، ملجاء گروه‌هاي تبهكار با گرايشات اسلام گرايي افراطي و يا حتي گروه‌هايي خواهد بود كه صرفاً در سايه فقدان اقتدارهاي فراگير و كارآمد، فرصت را براي تحصيل درآمد از طريق آدم ربايي، قاچاق مواد مخدر، كالا و تسليحات مناسب تشخيص مي‌دهند.
آشنا ادامه داد: از نقطه نظر امنيتي، نه تنها در غرب آسيا بلكه در سراسر مناطق پيراموني ايران، تا جايي كه دستيابي به امنيت، مشروعيت و ثبات سياسي به راحتي مقدور نباشد، همواره وسوسه حمايت از تداوم اين آشفتگي ها محتمل است.
به گفته اين استاد ارتباطات ، تشديد رقابت‌ها و به ويژه نبردهاي نيابتي به‌گونه‌اي كه امكان شكل گيري يك موازنه قدرت اطمينان بخش و پايدار را منتفي كند، احتمال دارد كه برخي از مهمترين كشورهاي منطقه را به سمت توليد و يا خريد تسليحات بيشتر يا حتي تسليحات هسته اي سوق دهد.
وي اضافه كرد: در خوشبينانه ترين سناريو، ادامه انبار كردن تسليحات، علاوه بر آنكه خطرات ناشي از بدست گرفتن كنترل كشورهاي منطقه از سوي گروه هاي افراطي را تشديد مي سازد، با دامن زدن به جنگ سرد جديدي در اين منطقه، باعث اتلاف سرمايه هايي مي شود كه براي اداره مشكلات رو به تزايد اين جوامع ضروري است.
آشنا خاطرنشان كرد: اين منطقه با تهديد فروپاشي از درون در آينده اي نزديك روبرو است مگر آن كه راه حلي پيدا شود كه حكومت ها، مرزها و جوامع را يكبار ديگر مستقر و پابرجا كند.
وي با اشاره به چالش قدرتهاي منطقه به واسطه نيروهاي گريز از مركز گفت: كشورها در اين منطقه در يك دهه آينده ممكن است بواسطه نيروهاي مركز گريز چنان به چالش گرفته شوند كه بقاي آنان مستلزم بازبيني در مرزها، فلسفه حكومت و شيوه هاي مديريت سرزميني باشد اما همزمان بايد انتظار داشت كه به دنبال درخواست شهروندان براي احياي اقتدار دولت ها، رفع اضطراب هاي جمعي و بازگرداندن امنيت با رويه محافظه كارانه تري تجديد حيات بيابند.
به گفته مشاور فرهنگي رييس جمهوري، چه در كشورهايي كه ساختار سازماني و فلسفي ملت متزلزل مي شود و چه در كشورهايي كه تلاش براي احياي آن تشديد مي يابد، بي ثباتي سياسي، منازعات اجتماعي، جنگ هاي داخلي و درگيري هاي بينا مرزي، صورت غالب اين تكاپوها خواهد بود.
وي در ادامه از احتمال برخوردهاي بين فرهنگي خبر داد و گفت: بدون وجود يك حكمراني موثر منطقه اي، معلوم نيست كه گفت وگوها مثمر ثمر بوده و برخوردها از جانب دولت هاي منفرد، قابل كنترل باشند.
آشنا افزود: غلبه بر خطرات جديد برخاسته از فضاي سايبري به رژيم هاي بين المللي نويني نياز دارد كه همگام با توسعه تكنولوژي ارتباطات مجازي، قادر به دفع تهديدات عليه امنيت ملي باشد.
به گفته وي بدون مقرراتي كه فضاي سايبري را ضابطه مند كند، آسيب پذيري كشورها به دنبال حملات تروريستي سايبري كه از سوي كشورها و يا گروه هاي غيركشوري انجام مي شود، افزايش خواهد يافت.
مشاور فرهنگي رييس جمهوري خاطرنشان كرد: كشورهاي اين منطقه در اقدامات يكجانبه تنها قادر به دستيابي به شمار اندكي از اهداف خود خواهند بود در حاليكه رسيدن به اهداف بزرگتر صلح و ثبات بين المللي و اداره مشتركات منطقه اي، نيازمند همكاري هاي بيشتري است.
رييس مركز بررسي‌هاي استراتژيك رياست جمهوري تصريح كرد: هر گونه راه حلي بايد متكي به اقدامات و پيشرفت هاي دسته جمعي و دوري جستن از يكجانبه گرايي، انحصار طلبي و اصرار بر برد خود و باخت ديگران باشد.
آشنا ادامه داد: وقتي از بي معنا بودن بازي برد- باخت در دنياي امروز سخن مي گوييم، بايد در نظر داشته باشيم كه اين اصل در مورد تعدد وتكثر هويت هاي مذهبي وفرهنگي وقومي نيز صدق مي كند.
وي ياد آور شد: بازي برد- برد بين هويت ها بدين معناست كه چيرگي و اقتدار هويت و وحدت ملي به معناي تضعيف وحذف هويت هاي متكثر مذهبي، قوميتي، فرهنگي و زباني نيست بلكه در تلاقي و تعاطي فرهنگ ها وهويت هاي متكثري است كه آموخته اند در كنار يكديگر مسالمت آميز زندگي كنند.
مشاور فرهنگي رييس جمهور خاطرنشان كرد: كمك به بهبود حكمراني بدون نياز به براندازي آن دسته از نظام هاي سياسي كه هنوز مي توانند با اصلاح رويه هاي ناكارآمد، خود را با دنياي جديد تطبيق بدهند و تقويت زمينه هاي همكاري هاي مشترك منطقه اي در مقابله با مشكلاتي كه بنا به سرشت خود مستلزم خويشتن داري و چند جانبه گرايي هستند، بايد ستون هاي راهبرد منطقه اي در اين آينده نامطمئن باشند.
وي تاكيد كرد: تنها از اين طريق است كه مي توانيم بجاي نابود كردن زيستگاه و فرصت هاي مشترك مان ، يك نظم منطقه اي پايدار و مستقل را ايجاد كنيم و منطقه قوي تري را براي فرزاندن مان برجا بگذاريم.
سيام**9314**2021**
خبرنگار: داود مرادپور**انتشار: كتايون لامع زاده