كمبود بارش در ايران با افزايش دما مي‌آيد

در ادامه اين مطلب آمده است: 9 استان ايران با وضعيت وخيم از نظر بارندگي دست و پنجه نرم مي‌كنند. بر اساس پيش ‌بيني پژوهشكده اقليم‌شناسي اما وضعيت بارندگي در ايران تا آخر سال وضع بهتري نخواهد داشت چرا كه پيش ‌بيني‌ها حكايت از آن دارند كه زمستان كم‌بارشي را پيش‌رو خواهيم داشت و بارش فصل زمستان - به استثناي بخش‌ هايي از سواحل خزر- كمتر از نرمال است و كمبود بارش ناشي از فصل پاييز، به صورت كم بارشي انباشته تا پايان سال ادامه دارد.

منابع آبي ايران هر روز بيشتر آب مي‌روند. اين حقيقت را همه به خوبي مي‌دانند. فهمش آنقدرها سخت نيست وقتي كه زمستان ‌هايي يك به يك پيشت سر گذاشته مي‌شوند كه در آنها خبري از برف و باران نيست. آمارها اما مهر تاييد را بر پيشاني اين حقيقت مي‌كوبند كه در 10 سال اخير در ايران ميزان بارندگي حدود 11 درصد نسبت به متوسط بلندمدت كاهش يافته است. اما وضعيت بحراني آب در ايران به همين‌ جا ختم نمي‌شود، براساس گزارش‌ مركز پژوهش ‌هاي مجلس حجم جريان‌هاي سطحي آب در ايران به تبع كاهش بارندگي در دوره مشابه حدود 44 درصد كاهش داشته است. اما نكته قابل توجه اين است كه كاهش در مقدار بارندگي در ايران علاوه بر اينكه به دليل وقوع خشكسالي و تغيير اقليم صورت مي‌گيرد، بلكه دليلي چون برداشت‌هاي بالادست نيز از حجم آن مي‌كاهد. اين موضوع باعث شده است كه در پانزده سال اخير مجموع حجم مخازن سدها در كشور حداكثر تا نصف از آب پر باشد.

در حال حاضر حدود 120 ميليارد مترمكعب كسري مخزن در منابع آب زيرزميني وجود دارد كه اين مقدار حدود يك چهارم كل ذخاير استاتيك منابع آب زيرزميني است. عواقب زيست‌محيطي، اقتصادي و اجتماعي متعددي از كسري مخزن آبهاي زيرزميني ناشي مي‌شود. براساس آخرين آمار برداري بيلان منابع و مصارف آب در كشور، كل ميزان برداشت آب در كشور برابر با 96.37 ميليارد مترمكعب است كه از اين ميزان 6.85 ميليارد مترمكعب ( 88.9درصد) مربوط به بخش كشاورزي، 8.03 ميليارد مترمكعب ( 8.3درصد) مربوط به مصارف شرب و 2.74ميليارد مترمكعب ( 2.8 درصد) مربوط به مصارف صنعتي است. به دليل خشكسالي ‌ها و تغييرات اقليم ميزان كل آب تجديدپذير كشور از متوسط بلندمدت 130 ميليارد مترمكعب به 89 ميليارد مترمكعب يعني متوسط 10 سال اخير رسيده است.

** دلخوش به زمستان نمي‌توان بود
«به بارش فصل زمستان نيز نمي‌توان دلخوش بود»؛ اين را پيش‌بيني‌هاي پژوهشكده اقليم‌شناسي مي‌گويد. پيش‌بيني‌ ناهنجاري بارش زمستان 1396 نشان مي‌دهد در مناطقي مانند خراسان شمالي و ناحيه غربي كشور احتمال وقوع بارش بيش از نرمال، نرمال و كمتر از نرمال 21 ، 34 و 45 درصد است. بارش فصل ياد شده محدوده نرمال تا كمتر از نرمال پيش‌بيني مي‌شود كه كاهش در مناطق غرب و شمال شرق نسبت به ساير نواحي بيشتر است. بارش در سواحل خزر در حد نرمال خواهد بود. بنابراين بارش فصل زمستان نمي‌تواند كمبود بارش سال زراعي را جبران كند.

** در آميختن خشكسالي با افزايش دما
عيسي كلانتري، رئيس سازمان حفاظت محيط زيست نسبت به خشكسالي دنباله‌دار و كمبود بارش 20 درصدي نسبت به سال قبل و كمبود بارش 40 درصدي نسبت به بلندمدت همزمان با افزايش درجه حرارت هوا هشدار داده و گفته است: «اين شرايط نياز ما را به آب بيشتر مي‌كند بنابراين بايد خود را با شرايط اقليمي تطبيق دهيم و در مصرف آب صرفه‌ جويي كنيم زيرا كشور روزهاي سخت آبي در پيش دارد. ما بايد حتما الگوي مصرف كشت خود را تغييردهيم و در مصرف آب صرفه جويي كنيم.» رضا اردكانيان، وزير نيرو نيز در جلسه شوراي همياران آب استان كرمان نيز به همين موضوع اشاره كرده و گفته است: «يك سوم متوسط بارش جهاني در كشور صورت مي‌گيرد. به طوري كه در فصل پاييز حدود 25 درصد پايين‌تر از سال گذشته و بيش از 50 درصد كمتر از متوسط دراز مدت شاهد كاهش بارش بوديم و پيش‌بيني مي‌شود تا پايان فصل زمستان نيز در بهترين حالت 15 درصد كمتر از گذشته بارش داشته باشيم.»

** استان ‌هاي پرباران، كم آب شدند
«وضعيت بارندگي امسال بحراني است» اين جمله را كوروش بهادري، مديركل هواشناسي خوزستان بيان كرده وقتي از وضعيت بارندگي استان‌هاي پرآب سخن گفته است؛ او بيان كرده است: استان‌هاي پرآبي از جمله چهار محال و بختياري، لرستان و ايلام از نظر خشكسالي شرايطي بدتر از خوزستان كم آب دارند. پاييز امسال خشك‌ترين پاييز ايران طي 67 سال گذشته (از 1330 تاكنون) بوده و ركورد خشكسالي شكسته شده است. پژوهشكده اقليم‌شناسي پيش‌بيني كرده است كه 9 استان يعني استان‌ هاي خراسان جنوبي، قم، يزد، اصفهان، مركزي، كرمان، سيستان و بلوچستان، تهران و چهارمحال و بختياري بين 80 تا 95 درصد رخ داده است. اين در حالي است كه كاهش بارش نسبت به دوره مشابه سال قبل 25 درصد است.

** چالش ‌هاي مهم آب در ايران چيست؟
اما بحران آب در ايران اما به همين‌ها ختم نمي‌شود. برخي از چالش ‌هاي مهم بخش آب كشور عبارتند از: تغيير اقليم و كاهش آب تجديدپذير، نابودي و تخريب زيستبوم‌هاي آبي، بهره‌وري پايين آب در بخش‌ هاي مختلف و منازعات آبي محلي و منطقه‌اي. واضح است كه ادامه سياست‌ها و روندهاي پيشين در بخش آب، آينده اين بخش را با چالش ‌ها و بحران ‌هاي بيشتري مواجه خواهد ساخت و ابعاد مختلفي از بحران آشكار خواهد شد. در نتيجه تغيير رويكرد اساسي در سياست ‌ها و استراتژي ‌هاي اين بخش لازم است. برخي از مهمترين علل بحران آب موجود شامل عدم تطابق اسناد بالادستي بخش آب با نيازهاي روز اين بخش، تعدد دستگاهي و عدم هماهنگي بين دستگاه ها و بخشي نگري آنها، عدم وجود برنامه مدون بلندمدت و ارتباط ساير اسناد بالادستي، به‌خصوص برنامه‌هاي توسعه با آن و خشكسالي‌ها و تغيير اقليم است.

*منبع: روزنامه ابتكار؛1396،10،10
**گروه اطلاع رساني**9117**2002**انتشاردهنده: فاطمه قنادقرصي