سنگاپور و تجربه موفق توسعه صنعت پتروشیمی

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، صنعت پتروشیمی در ادامه زنجیره ارزش صنایع نفت و گاز از جمله صنایع مادر كشور محسوب می شود و در اسناد بالادستی به ویژه در قوانین برنامه و سیاست های كلی ابلاغی اقتصاد مقاومتی، بر دوری از خام فروشی نفت و گاز و توسعه زنجیره ارزش محصولات پتروشیمی تاكید شده است.
مركز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در مطالعه موردی به این موضوع در سنگاپور پرداخته است. به نوشته این گزارش، مهمترین دلایل توسعه متناسب زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی سنگاپور، ایجاد فضای اقتصادی با ثبات و جذاب برای سرمایه گذاران بخش خصوصی (از طریق اعمال سیاست های مالی و پولی مناسب)، ارتقای رابطه میان دولت و بازیگران صنعت (از طریق به كارگیری نهادهای تسهیل گر)، ارائه خدمات پشتیبانی پیشرفته و تلفیقی در حوزه های نفت و پتروشیمی است.
ضمن این كه تامین پایدار خوراك مورد نیاز(با استفاده از قراردادهای بلندمدت تامین خوراك وارداتی، ایجاد پتروپالایشگاه ها و شبكه توزیع كارآمد خوراك) و مهمترین عامل در این بین، ایجاد نهاد تنظیم گر (نهاد رگولاتوری) متمركز و یكپارچه در حوزه نفت و پتروشیمی برای برنامه ریزی و اجرای تمامی مولفه های مهم و اثرگذار بوده است. توسعه پایدار صنعت پتروشیمی كشور مشروط به تكمیل زنجیره ارزش در این صنعت و ایجاد توازن در بخش های مختلف آن است.

** روند توسعه صنعت پتروشیمی سنگاپور
كشور سنگاپور دارای موقعیتی استراتژیك است، زیرا عمق زیاد سواحل آن پهلوگیری كشتی های عبوری را تسهیل می كند. این تنگه، شكاف زمانی بین شرق و غرب آسیا را پر كرده و مسیر عبور كشتی هایی است كه از خلیج فارس به سمت شرق آسیا و اروپا حمل و نقل های دریایی را انجام می دهند. استقرار در یك موقعیت جغرافیایی استراتژیك در قلب كشورهای جنوب شرقی آسیا و دسترسی به شاهراه های هوایی و آبی و امكانات مخابراتی پیشرفته، عامل موثری در جذب سرمایه گذاران به این كشور است.
جزیره جورانگ در قسمت جنوبی سنگاپور قرار داشته و به دلیل مزیت مكانی، عامل جذب شركت های پالایشی خارجی عظیم جهت سرمایه گذاری در این كشور در دهه 1960 بوده است. شركت شل (SHELL) در سال 1961، اولین پالایشگاه سنگاپور را احداث كرد. شركت اكسون موبیل (Exxon Mobil) نیز دو پالایشگاه، یكی در جزیره جورانگ و دیگری در ساحل جنوبی سنگاپور، ایجاد كرد كه ظرفیت آنها در مجموع 605 هزار بشكه در روز بود.
صنعت پتروشیمی سنگاپور در دهه 1970، بعد از شكل گیری پالایشگاه های این كشور و به دنبال بهره گیری بیشتر از مزیت های ایجاد شده، به منظور تولید ارزش افزوده ظهور یافت. در سال 1977، شركت پتروشیمی سنگاپور ایجاد و شركت های بی نظیر بی. پی (BP)، باسف (BASF)، لانكسس (LANXESS) و كلنس (Celanese) از جمله شركت های فعال در آن هستند.

** راهبردهای بالادست موثر در توسعه صنعت پتروشیمی سنگاپور
به طور كلی فرایند تكامل سیاست صنعتی سنگاپور طی پنج دوره توسعه اتفاق افتاده است. دوره نخست (1965-1960)، سیاست جایگزینی واردات و استفاده از فناوری های كاربر (منظور صنایعی است كه نیاز زیادی به نیروی كار دارند)، دوره دوم (1973-1966)، سیاست صنعتی شدن بر مبنای استفاده از فناوری كاربر و گرایش به سوی صادرات، دوره سوم (1978- 1973)، نخستین تلاش برای ارتقای اقتصادی، دوره چهارم (1984- 1979) بازسازی ساختارهای اقتصادی و دوره پنجم (1990- 1985)، مستحكم سازی و متنوع كردن بود.
نحوه تنظیم صنعت پتروشیمی سنگاپور، شهر جورانگ (JTC) شركتی دولتی و متولی توسعه و تنظیم گری پارك شیمیایی جورانگ بوده و نمایندگان دولت در آن، شامل نمایندگانی از شركت سرمایه گذاری دولت سنگاپور، وزارت منابع انسانی، وزارت دفاع و وزارت تجارت و صنعت می شود. شهر جورانگ از طریق سرمایه گذاری مستقیم دولت ایجاد و توسعه پیدا كرده است اما میزان سرمایه گذاری های دولت به مرور زمان كاهش یافته و در مقاطعی كه شركت JTC، توان توسعه را به طور مستقل از طریق درآمدهای خدماتی خود به دست می آورد، كمك های مالی دولت كاملا قطع می گردد. با وجود خودكفایی شركت های زیر مجموعه JTC، در شرایطی كه طرح توسعه ای فراتر از ظرفیت های فعلی این شركت تعریف شود، دولت مجددا به عنوان سرمایه گذار اصلی وارد می شود.
زنجیره ارزش صنعت پتروشیمی سنگاپور، كشور سنگاپور فاقد منابع هیدروكربوری بوده و تمامی نفت و گاز مورد نیاز خود را از طریق واردات تامین می كند. گاز طبیعی از طریق دو خط لوله از كشور اندونزی و یك خط لوله از كشور مالزی وارد این كشور می شود. نفت خام نیز بیشتر از كشورهای امارات، عربستان و قطر وارد سنگاپور می گردد.

** عوامل موفقیت صنعت پتروشیمی سنگاپور
خدمات پشتیبانی قوی و یكپارچه نفت و پتروشیمی، پارك جورانگ از نظر خدمات لجستیك و امنیتی در زمینه های انتقال، ذخیره و پردازش مواد شیمیایی خطرناك و سمی بسیار پیشرفته است. به دلیل نقش مهم سنگاپور به عنوان یك بندر ارسال كالا به نقاط مختلف آسیا و جهان، شركت های مهندسی پیشرفته ای در زمینه صنعت دریانوردی و كشتیرانی در این جزایر وجود داشته و خدماتی مانند كشتی سازی، تعمیرات و احداث دكل های حفاری چاه های نفتی ارائه می دهند كه كاركردهای بسیاری از این شركت ها در صنایع پتروشیمی نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
سنگاپور دارای بخش مالی قوی است كه از عهده تامین مالی پروژه های بزرگ در صنعت سرمایه بر پتروشیمی و همچنین هزینه نگهداری آنها بر می آید. از طرفی نیازها و مشكلات تولیدكنندگان صنعت شیمیایی و پتروشیمی سنگاپور به وسیله شورای صنعت شیمی سنگاپور رسیدگی می شود.
یكی از مزیت هایی كه دولت سنگاپور برای صنعت پتروشیمی اسن كشور به ارمغان آورد، اتخاذ استراتژی خوشه است كه به دنبال آن، صنعت نفت و پتروشیمی یكپارچه جزیره جورانگ به وجود آمد. تجربه مذكور نشان می دهد كه استراتژی تلفیق زیرساخت های خدماتی مربوط به تمامی بازیگران صنعت مد نظر از حلقه های اولیه زنجیره ارزش شامل تامین كنندگان مواد اولیه و خوراك گرفته تا تولیدكنندگان محصولات شیمیایی و پتروشیمیایی و حلقه های انتهایی زنجیره ارزش از قبیل ارائه دهندگان خدمات بازاریابی و فروش، یك عنصر مهم در جذب سرمایه گذاری است؛ زیرا هزینه های مربوط را كاهش و بهره وری را افزایش می دهد.

پژوهشم**9242**1601**
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و پژوهش های خبری ایران وجهان، با ما https://t.me/Irnaresearch همراه شوید.