آمریكا باید در برابرعواقب عمل خطرناك خود مسئول شناخته شود

به گزارش ایرنا، وزیر امور خارجه در نامه ای به آنتونیو گوترش دبیر كل سازمان ملل متحد نوشت:ایالات متحده قطعنامه 2231 شورای امنیت كه این كشور خود از جمله بانیان آن بود و با اتفاق آرا در شورا تصویب شد را نیز وقیحانه نقض كرده است.
وی در این نامه كه امروز دوشنبه منتشر شد با اشاره به نقض اساسی قطعنامه‌ی 2231 شورای امنیت از سوی آمریكا تصریح كرد: اقدامات ایالات متحده آمریكا بی‌اعتنایی كامل به حقوق بین‌الملل و منشور ملل متحد است، اصل حل و فصل صلح‌آمیز اختلافات را تضعیف می‌كند، چندجانبه‌گرایی و نهادهای آن را به مخاطره می‌اندازد، حاكی از بازگشت به عصر فاجعه‌بار و شكست‌خورده ‌یك‌جانبه‌گرایی است و باعث تشویق سركشی و قانون‌ستیزی می‌شود.
وزیر امور خارجه در بخش دیگر از نامه خود نوشته است:ایالات متحده تقریباً از همان ابتدا مدام مفاد توافق را نقض كرده و حتی دیگر اعضای برجام را از اجرای كامل تعهدات‌شان باز داشته است.
رئیس دستگاه دیپلماسی افزود:اقدام غیر‌قانونی آمریكا در خروج غیرموجه از برجام، این دولت را برای فاحش‌ترین نقض تعهداتش ذیل این توافق، مسئول می سازد. ایالات متحده قطعنامه 2231 شورای امنیت كه این كشور خود از جمله بانیان آن بود و با اتفاق آرا در شورا تصویب شد را نیز وقیحانه نقض نموده است.
ظریف با تاكید براینكه برجام یك توافق چندجانبه براساس عمل متقابل استخطاب به گوترش نوشته است:دامنه، مقررات و زمان‌بندی برجام مبتنی بر یك توازن ظریف، مذاكره شده و مورد توافق چندجانبه است كه نمی‌تواند گسترده‌تر شود، تغییر یابد یا مورد مذاكره مجدد قرار گیرد.
ظریف تصریح كرده است: منافع آن برای مردم ایران نمی‌تواند مشروط به هیچ شرط دیگری به جز اقدامات داوطلبانه هسته‌ای مندرج در برجام و ضمایم آن گردد.
وی با بیان اینكه برخی از مهمترین منافع اقتصادی ایران از برجام ناشی از تعهدات رفع تحریمی ایالات متحده است تاكید كرد: چنانچه برجام بخواهد به حیات خود ادامه دهد، مابقی اعضای برجام و جامعه بین المللی بایستی كاملا اطمینان دهند كه منافع ایران بدون هیچ شرطی از طریق اقدامات مناسب ملی، منطقه ای و جهانی جبران می‌گردد.
متن كامل این نامه به شرح زیر است:
« بسم ‌الله الرحمن الرحیم
20 اردیبهشت 1397
جناب آقای آنتونیو گوترش
دبیركل ملل متحد
عالیجناب
همانگونه كه آگاهی دارید، در تاریخ 18 اردیبهشت 1397، رئیس‌جمهور ایالات متحده‌، با نقض اساسی قطعنامه‌ 2231 شورای امنیت كه برنامه ‌جامع اقدام مشترك (برجام) هم ضمیمه‌ آن است، تصمیمِ یكجانبه و غیرقانونی خود مبنی بر خروج از برجام را اعلام كرد. به طور همزمان، وی با امضای یك یادداشت ریاستی به مراجع آمریكایی ذیربط دستور داد، «حضور ایالات متحده آمریكا در برجام را متوقف كنند» و «همه ‌تحریم‌های آمریكا كه وفق برجام لغو یا اجرای آنها متوقف شده بود را مجددا تحمیل نمایند»، و بدین ‌ترتیب مرتكب چندین مورد «عدم پایبندی اساسی» نسبت به برجام و تخلف آشكار از قطعنامه 2231 شورای امنیت گردید.
این اقدامات بی‌اعتنایی كامل به حقوق بین‌الملل و منشور ملل متحد است، اصل حل و فصل صلح‌آمیز اختلافات را تضعیف می‌كند، چندجانبه‌گرایی و نهادهای آن را به مخاطره می‌اندازد، حاكی از بازگشت به عصر فاجعه‌بار و شكست‌خورده ‌یك‌جانبه‌گرایی است و باعث تشویق سركشی و قانون‌ستیزی می‌شود.
برخلاف جمهوری اسلامی ایران كه به طور دقیق به وظایف خود وفق برجام عمل كرده و به طور مكرر و پیوسته توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز راستی آزمایی شده است، ایالات متحده از روز «اجرای برجام» و به ویژه بعد از روی كار آمدن ترامپ به عنوان رئیس‌جمهور، مستمراً از ایفای تعهدات خود وفق برجام سر باز زده است. اینجانب مهم‌ترین موارد عدم اجرا توسط آمریكا را از جمله از طریق 12 نامه رسمی خطاب به نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور خارجی و سیاست امنیتی، در ظرفیتش به عنوان هماهنگ‌كننده كمیسیون مشترك برجام، به اطلاع كمیسیون مشترك رسانده‌ام.
در نامه‌ای به تاریخ 12 شهریور 1395 شكایت ایران از آمریكا به دلیل اهمال در اجرای تعهداتش هشت ماه بعد از «روز اجرا» ی برجام در صدور مجوزهای لازم برای فروش یا اجاره هواپیماهای مسافربری، مانع‌تراشی برای دسترسی آزاد ایران به سرمایه‌های خود در خارج از كشور، ممانعت از برقراری مجدد روابط جامعه بانكی و مالی غیر آمریكایی با ایران و وضع/ اعمال مجدد برخی تحریم‌ها وفق دستور اجرای 13645 كه قرار بود كاملا خاتمه یابد، را به ثبت رساندم. در آن نامه همچنین به عدم استفاده رئیس‌جمهور آمریكا از اختیارات خود وفق قانون اساسی این كشور برای جلوگیری از نقض تعهدات آمریكا در برجام به موجب «قانون بهبود برنامه معافیت‌روادید و ممانعت از مسافرت تروریست‌ها مصوب سال 2015» اشاره شده است.
در نامه‌ی مورخ 27 آبان 1395 بر ضرورت استفاده رئیس‌جمهور آمریكا از اختیارات خود وفق قانون اساسی برای جلوگیری از اجرایی شدن «قانون تمدید تحریم‌های ایران» كه آشكارا در برجام منع شده و در حكم وضع مجدد تحریم‌های رفع شده وفق برجام بود ، تاكید كردم. در همان نامه تاكید شد كه «ایران تاكنون خویشتنداری وافری در مقابل اهمال در اجرای برجام توسط برخی از اعضا، به خصوص ایالات متحده، به ویژه در حوزه خدمات بانكی و مالی و همچنین در مقابل ایجاد مزاحمت‌های پنهان و آشكار برای شركای تجاری ایران توسط نهادها، كارگزاری‌ها و دستگاه‌های آمریكایی از خود نشان داده است».
متعاقبا در نامه‌ای به تاریخ 26 آذر 1395 به اطلاع كمیسیون مشترك برجام رساندم كه در نتیجه تمدید «قانون تحریم‌های ایران» در 24 آذر 1395، «ایالات متحده با وضع مجدد تحریم‌های آیسا مرتكب نقض فاحش تعهداتش ذیل برجام شده است».
در نامه‌ای به تاریخ 8 فروردین 1396به كمیسیون مشترك شكایت نمودم كه «از زمان شروع به كار دولت جدید آمریكا، آنچه اهمال در اجرای برجام توسط دولت قبل به حساب می‌آمد تبدیل به خصومت آشكار و تمام ‌عیار علیه این توافق شده است و معنا، توازن و پایداری كل این توافق را به خطر انداخته است». در این نامه تاكید گردید كه دولت ترامپ «با تداوم- و حتی تشدید- تردید افكنی درباره ‌آینده روابط اقتصادی و همكاری با ایران، از طریق فرایند غیر قانونی «بازنگری» و با «یك سلسله اظهارات تحریك‌آمیز علیه برجام توسط مقامات ارشد دولت آمریكا»، با سوء نیت درصدد جلوگیری از عادی‌سازی تجارت با ایران و محروم نمودن ایران از منافع اقتصادی است كه به طور شفاف مد نظر برجام بوده است».
در نامه‌ی مورخ 7 خرداد 1396 موارد متعددی را به اطلاع كمیسیون مشترك رساندم و شرح دادم حتی زمانی كه آمریكا در ظاهر و به صورت رسمی در اجرای تعهدات برجامی خود اسقاطیه‌ها را تمدید می‌كرد «هدفش تقابل با بهره مندی ایران از برجام ... و زیر سوال بردن قصد آمریكا برای حمایت بلند مدت از توافق هسته‌ای بود تا فضای عدم قطعیت و تردید را تشدید و دیگران را از رابطه با ایران باز بدارد».
در نامه‌ای به تاریخ 28 تیر 1396 مداركی قطعی دال بر وجود سیاست نظام‌مند ایالات متحده برای منصرف كردن شركای اقتصادی ایران از رابطه با ایران در تعارض آشكار با تعهدات آمریكا وفق برجام به خصوص بند‌های 28 و 29 ارائه كردم. در این رابطه، به بیانیه معاون مطبوعاتی كاخ سفید اشاره كردم كه در آن وی رسماً طی یك «بیانیه علنی» تصدیق نمود كه رئیس‌جمهور ترامپ «در بحث‌هایی كه با چندین رهبر خارجی داشته است ... بر ضرورت توقف تجارت ... با ایران تأكید كرده است».
در نامه‌ی مورخ 22 مرداد 1396 به كمیسیون مشترك هشدار دادم كه ایالات متحده با نشان دادن سوء نیت خود در حال تخریب «فضای» لازم برای «اجرای موفقیت‌آمیز» برجام است. مشخصاً به لفاظی‌های رئیس‌جمهور ترامپ و تحریف‌های صورت گرفته از سوی دولت وی در نقض آشكار متن، روح و هدف برجام اشاره كردم كه ادعای عدم‌پایبندی ایران علیرغم تایید‌های مكرر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را مطرح می‌كردند.
در نامه‌ای به تاریخ 28 مرداد 1396 نمونه‌ای از اقدام آمریكا برای تاثیرگذاری بر كار حرفه‌ای آژانس را مطرح كردم. ضمن اعتراض به سفر نماینده دائم آمریكا در سازمان ملل متحد به وین برای«طرح نگرانی‌های دولت آمریكا در خصوص توافق هسته‌ای با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی» و «تحت فشار قرار دادن آژانس در موضوع پایبندی ایران به توافق»، تاكید كردم كه هدف اعلانی چنین سفرهایی باعث نگرانی‌های جدی درباره نقض بیشتر متن و روح برجام و قطعنامه 2231 شورای امنیت شده و همچنین می‌تواند باعث خدشه‌دار شدن اعتبار آژانس گردد كه اهمیتی حیاتی برای نظام عدم اشاعه به طور عام و برجام به صورت خاص دارد.
در نامه‌ای به تاریخ 27 شهریور 1396 به اطلاع كمیسیون مشترك رساندم كه دولت ایالات متحده در حال ایجاد بهانه‌های ساختگی است تا یا كاملا از برجام خارج شود، یا اینكه ادامه اجرای برجام همراه با حسن نیت و پایبندی دقیق و همراه با خویشتنداری، را برای ایران غیرممكن سازد. در آن زمان واقعیات حاكی از آن بود كه ایالات متحده به دنبال جعل مدرك‌ برای «عدم تأیید» پایبندی ایران علیرغم همه گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی و حتی تأیید مكرر پایبندی ایران توسط وزارت خارجه آمریكا بود. در آن نامه متذكر شدم كه دولت آمریكا نمی‌تواند پشت چنین روندهای داخلی كه خود شریرانه به راه انداخته است پنهان شود، و باید مسئولیت كامل تبعات آن‌ را در كنگره بپذیرد. خاطر نشان ساختم «در حالی كه جمهوری اسلامی ایران آشكارا مایل به بقا و اجرای مستمر و دقیق برجام است، و حسن نیت خود را به اثبات رسانده و خویشتنداری وافری از خود در برابر نقض‌ها و قانون‌شكنی‌های مستمر آمریكا از خود نشان داده است، صبر مردم ایران كه زبان‌زد همگان است، بی‌حد و مرز نیست، و گزینه‌های دولت ایران نیز محدود نیستند».
در نامه‌ی مورخ 24 مهر 1396با اشاره به اقدام غیرقانونی مورخ 21 مهر 1396در عدم تأیید پایبندی ایران به برجام در لوای فرایند‌های داخلی قانون آمریكا، تاكید كردم كه آمریكا فعالانه در صدد محروم ساختن ایران از منافع تعهدات آمریكا برای رفع ‌تحریم‌ها وفق برجام است. بدین لحاظ، ایالات متحده آمریكا مرتكب نقض شدید متن و محتوای بندهای 26، 28 و 29 برجام شده است. در همین نامه تصریح كردم كه جمهوری اسلامی ایران هرگز به تقاضاهای غیرقانونی تن نخواهد داد و از دیگر اعضای برجام نیز چنین انتظاری دارد.
در نامه‌ای به تاریخ 12 بهمن 1396 به صورت رسمی به اولتیماتوم رئیس‌جمهور ترامپ در تاریخ 22 دی 1396 اعتراض كردم كه طی آن از دیگر اعضای برجام خواسته بود در تغییر غیرقانونی مفاد توافق از وی تبعیت كنند. از دیگر اعضای برجام خواستم با مسئول شمردن آمریكا در برابر اقدامات خطرناك و غیرقانونی‌اش و با خودداری از صدور هر گونه بیانیه یا اقدامی كه می‌تواند نرمش یا امتیاز به آمریكا در تغییر، اصلاح و یا به هرشكلی تضعیف برجام تفسیر شود، نسبت به مسئولیت مشترك خود برای صیانت از توافق هوشیار باشند.
در نامه‌‌ای به تاریخ امروز تدابیری را برشمرده‌ام كه بایستی از طریق كمیسیون مشترك برای رسیدگی به تخلفات آمریكا در قبال ایران و حقوق بین‌الملل از جمله خروج غیرقانونی از توافق و بازگرداندن تحریم‌ها اتخاذ شوند.
عالیجناب،
همانطور كه در این مكاتبات ملاحظه كردید، ایالات متحده تقریباً از همان ابتدا مدام مفاد توافق را نقض كرده و حتی دیگر اعضای برجام را از اجرای كامل تعهدات‌شان باز داشته است. این نقض‌ها شامل تخطی‌های نظام‌مند، اجرای صوری، غیرموثر، سطحی، معیوب و دیرهنگام، تاخیرهای غیرموجه، تحریم های جدید، اظهارات مقامات عالی‌رتبه به ویژه شخص رئیس جمهور علیه برجام، خودداری از صدور هر گونه مجوز اوفك در 16 ماه گذشته، و تلاش‌های هماهنگ نهادها و عوامل دولتی آمریكا برای بازداشتن فعالانه جامعه تجاری از همكاری با ایران بوده است.
اقدام غیر‌قانونی آمریكا در خروج غیرموجه از برجام، این دولت را برای فاحش‌ترین نقض تعهداتش ذیل این توافق، مسئول می سازد. ایالات متحده قطعنامه 2231 شورای امنیت كه این كشور خود از جمله بانیان آن بود و با اتفاق آرا در شورا تصویب شد را نیز وقیحانه نقض نموده است. بنا براین، ایالات متحده باید در برابر عواقب عمل زیانبار و خطرناكش كه در چالش آشكار با منشور ملل متحد و حقوق بین الملل است مسئول شناخته شود.
نقض های فاحش متعدد و طولانی ایالات متحده طی سه سال گذشته به ویژه در 16 ماه گذشته، مانع تراشی‌های فعالانه در مسیر اجرای تعهدات دیگر اعضای برجام، اجرای صوری همراه با سوء نیت، توقف غیرموجه و غیرقانونی اجرای تعهداتش ذیل برجام و وضع مجدد رسمی تحریم‌های غیرقانونی باعث زیان غیرقابل جبرانی به ایران و روابط تجاری بین‌المللی‌اش شده است. ایالات متحده باید برای این خسارت‌ها مسئول شناخته شود و خسارت ملت ایران جبران گردد.
برجام یك توافق چندجانبه براساس عمل متقابل است. دامنه، مقررات و زمان‌بندی آن مبتنی بر یك توازن ظریف، مذاكره شده و مورد توافق چندجانبه است كه نمی‌تواند گسترده‌تر شود، تغییر یابد یا مورد مذاكره مجدد قرار گیرد. منافع آن برای مردم ایران نمی‌تواند مشروط به هیچ شرط دیگری به جز اقدامات داوطلبانه هسته‌ای مندرج در برجام و ضمایم آن گردد. برخی از مهمترین منافع اقتصادی ایران از برجام ناشی از تعهدات رفع تحریمی ایالات متحده است. چنانچه برجام بخواهد به حیات خود ادامه دهد، مابقی اعضای برجام و جامعه بین المللی بایستی كاملا اطمینان دهند كه منافع ایران بدون هیچ شرطی از طریق اقدامات مناسب ملی، منطقه ای و جهانی جبران می‌گردد.
جمهوری اسلامی ایران به تعهدات خود ذیل برجام به صورت كامل پایبند بوده است. این امر، همان طور كه در گزارش های مدیركل به شورای حكام آژانس بین المللی انرژی اتمی و شورای امنیت سازمان ملل از «روز اجرا» در ژانویه 2016 تاكنون منعكس شده، به صورت مكرر توسط آژانس راستی آزمایی شده است. در راستای تعهد ایران به قانونمندی و حل و فصل مسالمت آمیز اختلافات بین المللی، جمهوری اسلامی ایران تصمیم گرفته است برای یافتن راهكارهای جبران موارد متعدد نقض فاحش برجام از سوی ایالات متحده و خروج غیرقانونی‌اش و نیز تعیین امكان و چگونگی تضمین منافع كامل و حقوق حقه مردم ایران از این دستاورد دیپلماتیك جهانی توسط مابقی اعضای برجام و دیگر شركای اقتصادی، با حسن نیت به سازوكارهای برجام توسل جوید.
چنانچه پس از طی راهكارهای موجود برای جبران خسارت، حقوق و منافع مردم ما به صورت كامل تامین نگردد، این حق غیرقابل تردید ایران كه درچارچوب برجام و قطعنامه 2231 شورای امنیت هم شناسایی شده می‌باشد تا نسبت به اتخاذ اقدامات مناسب در پاسخ به اعمال غیرقانونی فراوان و مداوم ایالات متحده به ویژه خروج و تحمیل مجدد همه تحریم‌ها مبادرت ورزد.
من مصرانه از سازمان ملل می‌خواهم كه ایالات متحده را برای رفتار غیرمسئولانه و یك جانبه‌اش كه تاثیر مخربی بر حاكمیت قانون، چندجانبه گرایی و بنیان‌های دیپلماسی داشته است، مسئول بداند.
موجب امتنان خواهد بود چنانچه این نامه به عنوان سند مجمع عمومی و شورای امنیت سازمان ملل متحد توزیع گردد.
با تقدیم احترامات فائقه
محمد جواد ظریف».
سیام**