چرا به مسافران، ارز كشور مقصد فروخته نمی شود

به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا، آمارها نشان می دهد سالیانه حدود 9 میلیون ایرانی به خارج از كشور سفر می كنند كه شامل بازرگانان، گردشگران، دانشجویان و زائران عتبات عالیات است و همه آنها در صورت داشتن بیش از 12 سال سن امكان استفاده از ارز مسافرتی برای یكبار از سال را دارند.
تركیه، عراق، امارات، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، گرجستان، آلمان و عربستان بیشترین مقصد سفر ایرانیان در سال های اخیر بوده است.
تا پیش از اجرای سیاست های جدید ارزی بویژه در ماه های پایان پارسال و فروردین امسال، بسیاری از شهروندان به بهانه تهیه ارز مسافرتی در مقابل صرافی ها صف می كشیدند و حتی وضع مقررات سختگیرانه نظیر ارایه گذرنامه ممهور به ویزا، پرداخت عوارض خروج و بلیت مسافرتی نیز مانع از آن نشد.
با اعلام سیاست جدید ارزی دولت از شامگاه بیستم فروردین، روش پرداخت ارز مسافرتی نیز تغییر و به شعب بانكی مستقر در پشت باجه كنترل گذرنامه در مبادی خروجی كشور منتقل شد.
در روش جدید، بانك های ملی، ملت، تجارت، سامان و پارسیان در تامین ارز مسافرتی و زیارتی همكاری دارند ضمن آنكه بانك های تجارت و پارسیان مسئول پرداخت ارز مسافرتی به زائران عتبات عالیات آن هم به دینار هستند كه به میزان 250 هزار دینار عراق پرداخت می شود.
براساس دستورالعمل بانك مركزی تامین و پرداخت ارز مسافرتی به صورت اسكناس برای مسافران هوایی به مقصد كشورهای ارمنستان، جمهوری آذربایجان، بلاروس، استونی، لتونی، لیتوانی، گرجستان، قزاقستان، قرقیزستان، مولداوی، روسیه، تاجیكستان، تركمنستان، اوكراین، ازبكستان، تركیه، افغانستان، بحرین، قطر، كویت، پاكستان، عمان، امارات متحده عربی و قبرس به مبلغ 500 یورو یا معادل آن به سایر ارزهاست؛ سقف این نوع ارز برای سایر كشورها بجز عراق به مبلغ هزار یورو یا معادل آن به سایر ارزهاست.
آنگونه كه ولی اله سیف رئیس كل بانك مركزی بارها اعلام كرده، یكی از مشكلات بازار ارز، تامین ارز به شكل نقد است زیرا اتصال نداشتن سیستم بانكی كشور به نظام پرداخت اعتباری در جهان كه اغلب سهامداران آمریكایی دارند، سبب شده تا مسافران نیاز به حمل پول نقد داشته باشند.
از سوی دیگر تحریم های اولیه آمریكا بویژه ممنوعیت استفاده از چرخه دلاری برای ایران سبب شده تا تهیه اسكناس دلار به سختی انجام شود؛ از این رو پیشنهاد برخی این است كه، به مسافران براساس مقصد سفرشان، ارز رایج همان كشور پرداخت شود.
برای نمونه، مسافران تركیه، لیر و مسافران هند، از بانك روپیه دریافت كنند تا تقاضا برای دلار و فشار بر تامین آن كاسته شود.
«اصغر سمیعی» رئیس اسبق كانون صرافان در این باره می گوید: اصولا اینكه بخواهند ارز را به شكل ارزان به مسافر دهند، روش غلطی است و فقط مردم را به انجام سفر خارجی تشویق می كند.
وی افزود: هزینه یك سفر به تركیه حدود یك میلیون و 800 هزار تومان است كه فرد می تواند با تهیه ارز مسافرتی 500 یورویی از اختلاف قیمت آن با بازار سیاه ارز استفاده كرده و بخشی از هزینه های سفر خود را پوشش دهد در حالی كه برای سفر به قشم، كیش و حتی مشهد چنین یارانه ای تخصیص نمی یابد.
وی اصل تخصیص ارز به مسافرت را روشی اشتباه توصیف كرد و گفت: اگر منابع ارزی كشور محدود است، باید در هزینه كردن آن نیز وسواس داشت نه اینكه با تخصیص ارز مسافرتی، نوعی رانت برای قشر متوسط و مرفه در مقایسه با دیگر اقشار جامعه بوجود آوریم.
سمیعی تاكید كرد: هیچكس با تخصیص ارز مورد نیاز صنعتگران و تولیدكنندگان و حتی برای واردات كالاهای اساسی و دارو مخالف نیست اما باید دید تخصیص ارز مسافرتی چه منفعتی برای كشور دارد كه در فهرست بانك مركزی قرار گرفته است.
یكی از صرافان پایتخت كه خواست نامش ذكر نشود نیز به ایرنا توضیح داد: مردم ترجیح می دهند در مسافرت از ارزهای «جهانروا» استفاده كنند زیرا به راحتی به پول كشور میزبان تبدیل می شود.
وی در عین حال گفت كه بسیاری از كشورهای مقصد مسافران ایرانی، تمایلی به دریافت پول رایج كشور خود از مسافران ندارند و ترجیح می دهند دلار یا یورو بگیرند.
یكی از مسئولان بانك مركزی نیز با توضیح اینكه مشكلی در تامین اسكناس برای مقاصد مسافرتی هموطنان وجود ندارد، به ایرنا گفت: اینگونه نیست كه مسافر برای مثال بخواهد ارز مسافرتی خود را به كرون سوئد از بانك تحویل بگیرد زیرا بانك مركزی براساس موجودی اسكناس خود، ارز مسافرتی را تامین می كند.
وی كه خواست نامش ذكر نشود درباره اینكه چرا برای مقصد هند روپیه به مسافر داده نمی شود، گفت: این به نفع مسافر است كه ارز جهانروا به همراه داشته باشد؛ ما در مراودات تجاری مشكلی با هند نداریم كه بخواهیم درآمد ارزی خود را به روپیه دریافت كنیم و اسكناس آن را به مسافر بدهیم.
وی با یادآوری اینكه خرید و حمل اسكناس نقد در جهان توسط بانك های مركزی تنها با بیمه نامه امكان پذیر است، اظهار داشت: با توجه به هزینه های تامین اسكناس، اولویت با خرید و تامین ارزهای جهانروایی چون یورو و دلار است.
این كارشناس در بانك مركزی در عین حال استفاده از ابزارهایی چون حواله و كارت را در تامین ارزهای مسافرتی رد نكرد و گفت: طبق بخشنامه بانك مركزی در مواردی كه امكان استفاده از حواله وجود داشته باشد، با درخواست مسافر ارز مورد نظر حواله می شود و مشكلی از این بابت وجود ندارد.
به گزارش ایرنا، منابع ارزی در سه بخش شامل واردات كالاها و خدمات به كشور، سپرده‌گذاری و سرمایه‌گذاری در بازارهای بین‌المللی و تامین نیاز به اسكناس برای ارز مسافری و سایر نیازهای مشابه در داخل كشور مصرف می شود.
برای خرید هر اسكناس خارجی،‌ باید بهای آن به ارز خارجی و در كشورهای دیگر بپردازیم و اسكناس خریداری شده در قبال پرداخت بهای آن در بانك های خارجی،‌ به ایران حمل و تسلیم می‌شود.
اقتصام*2025** 2023