گزينش او به عنوان دومين سفير زن نشان داد كه پررنگ شدن نقش زنان در دستگاه ديپلماسي كشور يك رويكرد مستمر است. اگر چه در اين مقطع برخي از زنان با حضور در سطوح پايين‌تر ديپلماتيك همچون كارداري سفارتخانه‌ها خود را براي نقش‌هاي اصلي‌تر سفارت آماده مي‌كنند، اما انتخاب از ميان زناني كه در ديگر نهادهاي دولت تجربه‌هايي در سطوح بين‌المللي اندوخته‌اند به ياري وزارت امور خارجه آمده است. راهكاري كه البته با انتقاداتي همراه بود و حتي به طرح شايعاتي مبتني بر دوتابعيتي بودن فرشچي منجر شد. در همين حال و هوا با سفير ايران در فنلاند كه احتمالاً در هفته‌هاي آينده عازم محل مأموريت خود خواهد شد، گفت‌وگو كرديم. گفت‌وگوي كوتاهي كه در آن به روند انتخاب او براي اين مسئوليت و توانمندي زنان در پيشبرد اهداف ديپلماتيك كشور پرداخته شد.
** انتخابتان به عنوان سفير جمهوري اسلامي در فنلاند و دومين زن سفير در تاريخ انقلاب اسلامي چه روندي را طي كرد و با پيشنهاد چه كسي انجام شد؟
اين انتخاب از طريق وزارت امور خارجه انجام و در آنجا پيگيري شد. من از سال 1377 به اين سو در سازمان حفاظت محيط زيست كار مي‌كردم. منتها به دليل فعاليت در بخش دريايي اين سازمان و همكاري‌هاي محيط زيستي با 11 كشور همسايه، پيگيري فعاليت‌هاي مربوط به دو كنوانسيون كويت، كنوانسيون تهران و ارتباط با سازمان‌هاي بين‌المللي تخصصي و حركت‌هاي جهاني زيست محيطي با فضاي بيرون از كشور و پروتكل‌هاي ارتباطي آن ارتباط و همكاري مستمر داشتم. همچنين برعهده داشتن مسئوليت هماهنگ‌كننده همكاري‌هاي زيست محيطي با 5 كشور خزر و كشورهاي همسايه خليج فارس و درياي عمان و حضور در برخي سازمان‌هاي منطقه‌اي از جمله تجربياتي بود كه زمينه آشنايي و تعامل با همكاران وزارت امور خارجه را فراهم كرد.
** گفته مي‌شود كه در مذاكرات سياسي تعيين رژيم حقوقي درياي خزر كه بعضاً در سطح رؤساي كشورهاي ساحلي جريان داشته نيز حضور داشته‌ايد؟
در نشست سران كشورهاي ساحلي درياي خزر در رابطه با شكل‌گيري كنوانسيون تهران حضور نداشته‌ام اما در برخي نشست‌هاي وزرا از جمله اعضاي هيأت مذاكره‌كننده ايران بوده‌ام.
** گفتيد كه پيشنهاد شما براي سفارت از سوي وزارت خارجه مطرح شده است. مشخصاً چه كسي؟ آيا شخص وزير امور خارجه شما را براي اين سمت انتخاب كرد يا ديگر مقامات؟
با آقايان سرمدي و عراقچي مذاكرات اوليه را انجام دادم.
** انتخاب شما به عنوان دومين سفير زن ايران در خارج از كشور در حالي است كه رئيس جمهوري روحاني و مقام‌هاي بلندپايه كشورمان تأكيد ويژه‌اي بر حضور مؤثر و پررنگ زنان در سطوح بالاي مديريتي كشور دارند. در كنار ويژگي‌هاي كاري، سوابق و تخصص شما، زن بودن چه تأثيري در اين انتخاب داشته است؟
فكر مي‌كنم اين رويكرد مشخصي است كه فرصت براي زنان براي ايفاي نقش در مسئوليت‌هايي همچون سفيري جمهوري اسلامي ايران و بسياري ديگر از مسئوليت‌هاي تأثيرگذارتر فراهم شود. رئيس جمهوري و مقام معظم رهبري بارها از اين رويكرد حمايت كرده‌اند. اما طبيعتاً اجرايي شدن اين خواست به معناي ناديده گرفتن ضرورت احراز ديگر شرايط مورد نياز يك مسئوليت نيست. بنابراين فكر نمي‌كنم اين انتخاب فقط به دليل خانم بودن من صورت گرفته باشد. البته حتماً توجه به حضور و مشاركت مؤثر بانوان در عرصه‌هاي بين‌المللي مؤثر بوده است اما اين انتخاب بدون ضابطه و استدلال هم نبوده است. چنانكه در پروسه انتخاب من تاريخچه‌اي از سوابق حضور در سازمان‌هاي منطقه‌اي، دانش روابط بين‌الملل و تجربه كار با سازمان‌ها و كشورهاي مختلف حتماً به عنوان معيارهاي اصلي نقش داشته است.
** به تجربه فعاليت‌هايتان در محافل بين‌المللي اشاره داشتيد؛ بنابراين حالا كه قرار است در سطح بالاي ديپلماتيك مسئوليت داشته باشيد بهتر مي‌توانيد از تفاوت ويژگي‌هاي ديپلمات‌هاي زن و مرد سخن بگوييد...
به نظرم خانم‌ها به دليل نكته‌سنجي‌هاي خاصي كه در برقراري ارتباط با ديگران مد نظر قرار مي‌دهند، مي‌توانند تأثيرگذاري بيشتري بويژه در پيشبرد اهداف ديپلماسي عمومي ايفا كنند. ديپلماسي كه ضمن همپوشاني با ديپلماسي رسمي و سطح يك از قدرت نفوذ و تأثير بيشتري برخوردار است. ما مي‌توانيم اين توانمندي را بويژه در ديپلماسي عمومي متمركز بر حوزه ارتباطات فرهنگي و اجتماعي و نيز در بخش اقتصادي به كار بگيريم و در خدمت گسترش ارتباطات بين‌المللي قرار دهيم.
** از كشور محل مأموريت خود چه شناخت و اطلاعاتي داريد؟
بنا به ضرورت موقعيت كاريم به نقاط مختلفي سفر كرده و مسئوليت‌هاي مختلفي داشته‌ام از جمله به مدت چهار سال با سازمان ملل كار كردم ولي تاكنون فرصت حضور در فنلاند را نداشتم. به همين دليل درباره كشورهاي حوزه اسكانديناوي مطالعات گسترده‌اي دارم كه پايه شناخت من از اين كشور قرار گرفته است. درباره موقعيت سياسي، ظرفيت‌هاي اقتصادي، تبادلات فرهنگي و نرم‌هاي اجتماعي فنلاند و همچنين ظرفيت‌هاي تكنولوژيك و سرمايه‌گذاري اين كشور به شناخت نسبتاً خوبي رسيده‌ام.
** با توجه به تحولاتي كه پيرامون برجام بر سياست خارجي كشورمان حاكم شده و سفراي كشورمان در خارج از كشور مأمور پيگيري ديپلماسي اقتصادي و تأمين منافع اقتصادي كشور در قالب اين توافق شده‌اند، برنامه مشخصي در دستور كار داريد؟
بله پيگيري اهداف اقتصادي كشور با توجه به برجام و توجه همه مجموعه‌هاي دولت به دستيابي به تأمين منافع اقتصادي كشور از جمله مهم‌ترين برنامه‌هايي است كه تلاش مي‌كنم با بهره گرفتن از زمينه‌هاي مختلف ارتباطات از جمله تبادلات تكنولوژيك و اقتصادي آنها را دنبال كنم. در سمينار دوهفته‌اي سفراي جمهوري اسلامي كه در تهران برگزار شد، راهكارهاي مؤثري براي پيگيري مطالبات اقتصادي كشور مطرح شد كه من هم بنا به بهره‌اي كه از اين نشست گرفتم، تلاش مي‌كنم اين خواسته‌ها را با يك برنامه مدون و مطالعه شده مورد پيگيري قرار دهم.
البته معتقدم ديپلماسي اقتصادي را نه تنها از طريق روابط اقتصادي كه در زمينه‌هاي ديگر از جمله زمينه‌هاي آموزشي و فرهنگي هم بايد مورد توجه قرار داد تا به تعميق بخشي روابط اقتصادي دو كشور كمك كند. برقراري ارتباطات تكنولوژيك و كمك به صادرات غير نفتي ايران از ديگر مواردي است كه مشخصاً بنده در كشور محل مأموريتم مد نظر دارم. ضمن اينكه معتقدم با توجه به بهبود مناسبات سياسي ايران در چارچوب برجام فرصت خوبي براي سفراي ايران فراهم شده تا ظرفيت‌هاي ايران در حوزه‌هاي مختلف را به كشورهاي مقابل بشناسانند.
** انتخاب شما به عنوان سفير كشورمان در فنلاند با طرح بحث‌هاي حاشيه‌اي از جمله ادعاي دوتابعيتي بودن شما از سوي يكي از نمايندگان مجلس همراه شد؛ اين موضوع به كجا رسيد؟
بحثي كه اساس نداشته باشد، طبيعتاً به جايي نخواهد رسيد. چون اگر اين نماينده محترم كه اين ادعا را مطرح كرد، مدركي داشت حتماً پيگيري مي‌كرد. اگر دوتابعيتي بودن براي من اهميت داشت، بايد خيلي سال‌ها پيش و زماني كه در خارج از كشور دانشجو و درآغاز راه بودم، پيگيري مي‌كردم نه الان كه به كارم عشق مي‌ورزم، به كشورم خدمت مي‌كنم و از موقعيتم بسيار راضي هستم.
در واقع نياز و علاقه‌اي به اين موضوع نداشته و ندارم. طرح اين ادعا از سوي اين نماينده محترم شايد با هدف تضعيف اين انتخاب بوده كه فكر مي‌كنم زمانش برسد، ايشان عذرخواهي كند.
*منبع: روزنامه ايران؛ 1397،5،10
**گروه اطلاع رساني**1699**2002
انتخاب پروين فرشچي براي مسئوليت سفارت ايران در فنلاند به معناي آن بود كه حضور زنان در مناصب عالي ديپلماتيك كه با سفيري مرضيه افخم در مالزي آغاز شده بود، يك استثنا نيست.