به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا، وضعیت مصرف بنزین در كشور به وضعیت نامطلوبی رسیده است؛ به طوری كه علاوه بر تشدید آلایندگی هوا و تاثیرات مخزب زیست محیطی، سرمایه های ملی را نیز می بلعد.
پرهیز از فرهنگ سازی، تردد خودروهای بی كیفیت داخلی، ارزانی بنزین در داخل و قاچاق آن به كشورهای همسایه، همگی دست به دست یكدیگر داده و زنگ هشدار مصرف بنزین را به صدا در آورده اند.
میزان مصرف بنزین كشور با رشد حدود 10 درصدی نسبت به پارسال به حدود روزانه 90 میلیون لیتر رسیده است كه تخمین زده می شود حداكثر 10 میلیون لیتر از آن به صورت قاچاق از كشور خارج شود.
نگرانی از رشد بی رویه مصرف بنزین در كشور در حالی است كه پیشتر با توجه به راه اندازی طرح های جدید پالایشی و بنزین سازی، از خودكفایی و صادرات این محصول توسط ایران سخن گفته می شد.
** آرزوی بر باد رفته صادرات بنزین
تبدیل شدن ایران از واردكننده به صادركننده بنزین از آرزوها و سیاست های درازمدت در كشور بوده كه تاكنون به علت رشد بی رویه مصرف در داخل، محقق نشده است.
البته در صورت وارد مدار شدن همه فازهای پالایشگاه ستاره خلیج فارس، ایران پس از ١٠٥ سال از واردات بنزین خودكفا می شود و حتی می تواند به صادركننده این فراورده تبدیل شود، اما شیرینی این رخداد، چندان به درازا نمی كشد.
چندی پیش علیرضا صادق آبادی مدیرعامل شركت ملی پالایش و پخش فرآورده‌های نفتی ایران، در این باره گفت: با راه‌اندازی فاز سوم ستاره خلیج فارس، روزانه 12 میلیون لیتر دیگر به حجم بنزین یورو 5 تولیدی ایران افزوده خواهد شد و تلاش بر این است كه روزانه 80 میلیون لیتر بنزین یورو 5 تولید كنیم و به هدف ظرفیت تولید روزانه بیش از 100 میلیون لیتر بنزین نزدیك شویم.
ایران در سال های گذشته ناچار به واردات 10 تا 20 میلیون لیتر بنزین در روز بود اما امسال پس از راه اندازی فازهای پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس و همچنین چند طرح توسعه در پالایشگاه هایی مانند بندرعباس توانست به مرز خودكفایی رسیده و واردات را متوقف كند.
بر اساس برنامه ریزی با راه اندازی فاز سوم پالایشگاه ستاره خلیج فارس به ظرفیت 12 میلیون لیتر بنزین، مازاد قابل توجه تولید در كشور شكل می گیرد و ایران را می تواند به یك صادركننده پایدار این فراورده تبدیل كند.
به نظر می رسد با ادامه رشد بی رویه مصرف بنزین، همه آرزوها برای تبدیل شدن ایران به صادركننده بنزین بر باد رود؛ حتی در حالت بسیار بدبینانه احتمال دارد دوباره واردات حجم قابل توجهی از بنزین برای تامین نیاز داخل انجام شود.
البته حجم اندكی از بنزین در سال های اخیر با هدف تامین نیاز داخل، وارد می شد، اما در صورت ادامه روند فعلی باید شاهد جهش بزرگ در واردات این محصول باشیم.
** كارت سوخت، كارآمدترین ابزار مدیریت مصرف
در صورت غیرعادی شدن مصرف سوخت در یك كشور، راهكارهای مختلفی در دنیا برای مدیریت مصرف سوخت وجود دارد كه اغلب به ابزارهای قیمتی و مدیریتی تقسیم می شود.
براساس ابزار قیمتی، رشد نرخ سوخت و طبق ابزار مدیریتی از طریق سهمیه بندی تلاش می شود كه جلو افزایش بی رویه مصرف سوخت گرفته شود.
در ایران نیز تجربه سال های گذشته نشان داده كه كارت سوخت و سهمیه بندی، بهترین كارآمدی را در كنترل و مدیریت مصرف سوخت داشته اند.
** اعمال شیوه های تشویقی و تنبیهی توسط كارت سوخت
با یكسان سازی نرخ بنزین، رانندگان، انگیزه ای برای استفاده از كارت سوخت شخصی ندارند؛ به طوری كه میزان استفاده از این كارت ها كاهش چشمگیری یافته و رانندگان در زمان سوخت گیری از كارت جایگاه داران استفاده می كنند.
بنابراین برای افزایش انگیزه مردم برای استفاده از كارت های سوخت، طرح هایی ارایه شده كه شامل ابزارهای تنبیهی و تشویقی است.
از جمله پیشنهادها برای احیای كارت سوخت و تشویق برای استفاده از آن، تبدیل كارت سوخت به كیف پول الكترونیكی است كه البته همگی آنها در حد طرح باقی مانده اند.
در میان انواع روش های احیای كارت سوخت، طرح سهمیه بندی نسبت به بقیه طرح ها، طرفداران بیشتری دارد. بر اساس این طرح مانند دوره قبلی، سهمیه ای مشخص با نرخ یارانه ای برای خودروها در نظر گرفته می شود.
** نظر مثبت نمایندگان مجلس به احیای كارت سوخت
نگاهی به نظر نمایندگان مجلس نشان می دهد كه با توجه به وضعیت مصرف سوخت، آنها نیز با احیای كارت سوخت و سهمیه بندی موافقند.
مدیریت مصرف، جلوگیری از قاچاق، كاهش ترافیك، كاهش آلودگی هوا و شفافیت اقتصادی از مهم ترین مزایای احیای كارت سوخت به شمار می روند.
در این پیوند چندی پیش عضو هیات رییسه مجلس شورای اسلامی در این باره گفت: بحث احیای كارت سوخت از اختیارات دولت است، اما ما نیز موافق بازگشت چنین طرحی هستیم.
علی اصغر یوسف‌نژاد با بیان این‌كه مصرف سوخت و دیگر حامل‌های انرژی در ایران در مقایسه با دیگر كشورها بسیار بالاست، گفت: متاسفانه فرآورده‌های نفتی و به‌ویژه بنزین در ایران بدون ابزارهای كنترلی مصرف می‌شود و برخی افراد نیز قید و بندی برای صرفه‌جویی ندارند.
وی افزود: استفاده از كارت هوشمند سوخت یا به‌كارگیری راهكارهایی برای مدیریت مصرف سوخت می‌تواند روشی موثر برای مهار مصرف این فرآورده باشد.
عضو هیات رییسه مجلس شورای اسلامی با اشاره به لزوم به‌كارگیری راهكارهایی برای حفظ سرمایه‌های ملی، تصریح كرد: امروز كه با مشكلات و معضلاتی همچون آلودگی هوا و ترافیك هستیم، باید در بخش مصرف سوخت مدیریت مناسب‌تری اتخاذ كنیم.
احمد امیرآبادی فراهانی عضو دیگر هیات یئیسه مجلس شورای اسلامی، نیز اعلام كرد: استفاده از سامانه‌های كنترلی همانند كارت سوخت می‌تواند راهكاری برای مقابله با قاچاق فرآورده باشد.
وی افزود: با افتتاح افتتاح فاز دوم پالایشگاه ستاره خلیج‌فارس یك گام دیگر به خودكفایی در تولید بنزین نزدیك‌تر شده‌ایم.
حسین امیری خامكانی نایب رییس كمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی، نیز گفت: دولت پس از مصوبه مجلس شورای اسلامی در حال طراحی سازوكاری جدید در بخش سخت‌افزاری است تا بتواند كارت‌ها را به صورت هوشمند طراحی كند.
وی به پایین بودن قیمت بنزین در ایران در مقایسه با دیگر كشورها اشاره كرد و افزود: مصرف ایران در بخش انرژی و فرآورده‌های نفتی همانند بنزین، گاز و برق نسبت به استاندارد جهانی بسیار بیشتر است و این برای كشوری كه با برخی مشكلات اقتصادی دست‌وپنجه نرم می‌كند مناسب نیست، بنابراین باید تدابیری اندیشید تا مصرف بنزین و دیگر فرآورده‌ها مدیریت شود.
نایب رییس كمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی تصریح كرد: مجلس یكی از راه‌های مدیریت مصرف بنزین را استفاده از كارت سوخت می‌داند. در شرایط كنونی كه اختلاف قیمت سوخت بین ایران و كشورهای همسایه زیاد شده، انگیزه برای قاچاق افزایش یافته است.
همچنین عبدالحمید خدری عضو كمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی، به مزایای استفاده از كارت سوخت اشاره كرد و گفت: افزایش شفافیت اطلاعات در حوزه‌های سوخت و حمل‌ونقل از مزایای استفاده از كارت هوشمند سوخت است، به گونه‌ای كه بازار عرضه و تقاضای بنزین را نیز شفاف می‌كند.
وی تاكید كرد استفاده از كارت سوخت مانع مهمی بر سر راه قاچاق بنزین ایجاد و بانكی از اطلاعات خودروها و میزان مصرف آنها برای دولت فراهم می‌كند و سبب می‌شود آمار و اطلاعات مناسب و دقیقی درباره میزان و نحوه مصرف بنزین خودروهای شخصی و عمومی در اختیار وزارت نفت قرار گیرد.
خدری افزود: با توجه به تفاوت قابل توجه قیمت داخلی بنزین با قیمت این فرآورده نفتی در كشورهای همسایه، استفاده دوباره از كارت سوخت از رواج قاچاق به‌ویژه قاچاق سازمان‌یافته این فرآورده نفتی جلوگیری می‌كند.
عضو كمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی تصریح كرد: فرآورده‌های نفتی و به‌ویژه بنزین در ایران بدون ابزارهای كنترلی مصرف می‌شود و برخی افراد نیز صرفه‌جویی را سرلوحه كار قرار نمی‌دهند، از این رو استفاده از كارت هوشمند سوخت برای مدیریت مصرف سوخت می‌تواند روشی موثر برای مهار مصرف این فرآورده باشد.
خدری ادامه داد: با استفاده از كارت‌های سوخت شخصی مقدار مصرف با در نظر گرفتن جزییاتی همانند مصرف سوخت در انواع خودروها یا پراكندگی مناطق كم‌مصرف و پرمصرف بررسی می‌شود كه این نوع اطلاعات برای مدیریت مصرف سوخت كشور بسیار مهم است.
«هر اندازه پالایشگاه ساخته شود تا زمانی كه مقدار مصرف مدیریت نشود، همچنان در تامین كامل بنزین مورد نیاز كشور مشكل خواهیم داشت».
اقتصام*2022*1961*
تهران- ایرنا- رشد بی رویه مصرف سوخت و قاچاق آن به كشورهای همسایه، زنگ هشدار را به صدا در آورده و یكی از كارآمدترین راهكارهای مقابله با این معضل ، استفاده از كارت هوشمند و احیای سهمیه بندی است.