پس از آنكه تركيه براي پيگيري ناپديد شدن «جمال خاشقجي» خواستار بازرسي از سفارت رياض در استانبول شد، اتحاديه اروپا و برخي كشورهاي غربي هم نسبت به اين موضوع واكنش شديدي نشان دادند. روزنامه واشنگتن‌پست هم اين اقدام را به مثابه حمله‌اي آشكار به يكي از روزنامه‌نگاران خود تلقي كرد.
جمال خاشقجي، نويسنده 59ساله سعودي روز سه‌شنبه 10 مهر(دوم اكتبر) پس از آنكه براي ثبت ازدواج خود به كنسولگري سعودي در استانبول رفت، ناپديد شد كه اين موضوع به نگراني‌ها درباره امنيت وي دامن زد، مقامات سعودي ادعا كرده‌اند كه وي از سفارت خارج شده اما نامزد وي اين موضوع را رد مي‌كند. رسانه‌ها به نقل از برخي مقامات تركيه اعلام كرده‌اند كه اين منتقد مشهور سعودي در كنسولگري كشته شده است.
«فدريكا موگريني» مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا ديروز سه‌شنبه؛ نسبت به ناپديد شدن جمال خاشقجي، روزنامه‌نگار منتقد سعودي واكنش نشان داد و گفت: اتحاديه اروپا به طور كامل از مايك پمپئو، وزير خارجه ايالات متحده حمايت مي‌كند .پمپئو يك روز پيش از اين از دولت عربستان سعودي خواسته است تا تحقيقات كامل و شفافي را درباره ناپديد شدن جمال خاشقجي انجام دهد.
از سويي ديگر «خالد بن‌سلمان» سفير عربستان سعودي در واشنگتن اظهار داشت كه انتقادهاي «جمال خاشقجي» از هيات حاكمه كنوني در كشور «هميشه صادقانه» بود. پسر پادشاه سعودي در گفت‌وگو با روزنامه «واشنگتن‌پست»، در اشاره به اخبار مربوط به كشته‌شدن خاشقجي در كنسولگري سعودي در استانبول مدعي شد: «غيرممكن است كه كاركنان كنسولگري دست به چنين جنايتي بزنند. ما اطلاعي از اين موضوع نداريم.»
مجري مصاحبه واشنگتن‌پست با سفير سعودي در واشنگتن، از سرنوشت خاشقجي «شديداً ابراز نگراني كرد» و متذكر شد كه واشنگتن‌پست مصمم به كشف حقيقت درباره سرنوشت اين روزنامه‌نگار منتقد است و در صورتي‌كه تحقيقات هرگونه مداخله حكومت سعودي را تأييد كند اين نهاد رسانه‌اي آن را به‌مثابه حمله‌اي آشكار به يكي از روزنامه‌نگاران خود تلقي خواهد كرد.
جمال خاشقجي، مشاور سابق حكومت سعودي، سال گذشته پس از انتقادهايش از سياست‌هاي «محمد بن‌سلمان» وليعهد اين كشور و براي آنكه نگران بود بازداشت شود، به آمريكا نقل مكان كرد. پس از آن بود كه شروع به نوشتن مقاله‌هاي انتقادآميز براي روزنامه واشنگتن‌پست كرد.
آقاي «سيد محمد مرندي» رييس سابق دانشكده ملل دانشگاه تهران كه بارها در رسانه‌هاي مختلف همچون بي‌بي‌سي، RT و الجزيره مصاحبه كرده است، در گفت‌وگو با روزنامه «صبح‌نو» با اشاره به ناپديد شدن «جمال خاشقجي» روزنامه‌نگار سعودي در كنسولگري عربستان در استانبول گفت: وقتي در خصوص آل‌سعود سخن مي‌گوييم نبايد از علاقه آن‌ها به منطق سخن بگوييم. «محمد‌بن سلمان» كسي است كه خودش اعتراف كرده كه افراط‌گرايي عربستان با درخواست غربي‌ها در اواخر دهه 70 ميلادي در اين كشور به‌وجود آمده است.
رييس سابق دانشكده ملل دانشگاه تهران با اشاره به اينكه حكومت آل‌سعود حكومتي غير عادي و به دور از منطق است، افزود: حكومت آل‌سعود مانند حكومت‌هاي ديگر جهان نيست كه به‌دنبال منطق قابل قبول باشند. حكومت آن‌ها خيلي عادي نيست.
عضو هيات‌علمي دانشگاه تهران با بيان اينكه آل سعود از نظر استبداد در جهان كم‌نظير است، يادآور شد: چه قبل و چه بعد از اينكه محمد‌بن سلمان امور سياسي اين كشور را به‌دست گرفته است وضعيت بدتر شده و حتي استبداد آل‌سعود در اين سال‌هاي اخير رنگ بيشتري به خود گرفته است.
اين كارشناس مسائل بين‌الملل با اشاره به چرايي ترور يا ربودن روزنامه‌نگار سعودي توسط عربستان در استانبول خاطرنشان كرد: اين اتفاق در حالي براي جمال خاشقجي روي داده است كه اين روزنامه‌نگار از موافقان و همراهان سياست‌هاي آل‌سعود در منطقه بود. حتي زماني كه شاهد ترويج افراطي‌گري داعش در سوريه، عراق و حتي حمله ائتلاف سعودي به يمن بوديم، ايشان از سياست‌هاي رياض حمايت مي‌كرد و با دستگاه‌هاي سعودي رابطه تنگاتنگي داشت.
مرندي، ادامه داد: وي جزء مخالفين سياست‌هاي آل‌سعود نبود آن هم در يك سال اخير. تنها اشكالي كه به ايشان گرفته شد فقط زماني بود كه عليه دونالد ترامپ سخناني را ايراد كرد كه آن هم از سوي رياض اخطار لازم را دريافت كرد. از آن زمان بود كه رابطه وي با عربستان شكر آب شد اما هيچ‌وقت خواستار ساقط شدن حكومت آل‌سعود نبود و تنها نقدهايي نرم به سياست‌هاي عربستان مي‌كرد ولي با اين حال خودش را منتقد رياض نمي‌دانست.
رييس سابق دانشكده ملل دانشگاه تهران، اظهار داشت: انتقاداتش آنقدر نرم بود كه خودش مي‌گفت من از منتقدان حكومت سعودي نيستم. چقدر انتقاداتش نرم است كه خودش را منتقد حكومت نمي‌دانست.
وي در پاسخ به اينكه با اين‌گونه رفتارهاي عربستان نسبت به شهروندانش آيا مي‌توان گفت آل‌سعود به پايان عمر سياسي خود رسيده، گفت: حكومتي كه سعد الحريري، نخست‌وزير لبنان را گروگان مي‌گيرد، چهار سال مردم يمن را با حملات بي‌وقفه خود از گرسنگي و بي‌دارويي به كشتن مي‌دهد و جنگ را تمام نمي‌كند، كشوري كه شريك قطري خود را تحريم مي‌كند يا ارتباطش را با آنكارا به گونه‌اي ديگر قطع مي‌كند. اين‌گونه رفتارها نشان‌دهنده اين است كه حكومت آل‌سعود رفتارش عادي نيست.
عضو هيات‌علمي دانشگاه تهران با اشاره به اينك رفتارغير عادي آل‌سعود در تركيه ثبت مي‌شود، تصريح كرد: آل‌سعود آدم‌هايي زيادي در ايتاليا، روم يا فرانسه دزديده است ولي موضوع جمال خاشقجي فرق مي‌كند چرا كه اين فرد در سفارتخانه ناپديد شده و ديگر اينكه دوست قديمي بسياري از نويسندگان غربي است و ده‌ها سال بهترين سخنگوي آل‌سعود بوده كه عمري به آن‌ها خدمت كرده است.
وي ادامه داد: همه نويسندگان غربي ده‌ها سال است كه جمال خاشقجي را به خوبي مي‌شناسند و سكوت كردن در اين‌باره براي آن‌ها خيلي سخت است. واشنگتن‌پست چاره‌اي ندارد كه در برابر ناپديد شدن وي گزارش‌هاي خبري منتشر كند.
اين تحليلگر مسائل سياسي، تاكيد كرد: بسياري از نويسندگان شاخص غربي به‌رغم ميل خودشان چاره‌اي ندارند كه نسبت به اين موضوع واكنش نشان دهند چرا كه اگر سكوت كنند اعتباري براي آن‌ها نمي‌ماند. شايد عربستان هزاران يمني را بكشد و غربي‌ها سكوت كنند ولي در اين‌باره نمي‌توانند سكوت كنند.
مرندي با اشاره به اينكه تركيه از ناپديد شدن خاشقجي كوتاه نمي‌آيد، افزود: وضعيت تركيه با ديگر كشورهاي اروپايي متفاوت است، شايد برخي كشورهاي اروپايي نسبت به اين‌گونه موضوعات واكنشي نشان ندهند ولي تركيه كه خود را كشوري قدرتمند و مستقل مي‌داند به‌صورت جدي اين موضوع را دنبال مي‌كند چرا كه اين رويداد در داخل تركيه صورت گرفته و همچنين نامزد زندگي‌اش تركي است و آشنايي با اردوغان داشته است.
رييس سابق دانشكده ملل دانشگاه تهران، با بيان اينكه در پي مفقود شدن خاشقجي رابطه رياض با آنكارا از بين مي‌رود، يادآور شد: به‌رغم اينكه سعودي‌ها جنايات بزرگي در منطقه (سوريه، عراق، يمن) و كشورشان انجام دادند ولي اين كار يك خطاي بزرگ بود.
منبع: روزنامه صبح نو؛ 1397.7.18
گروه اطلاع رساني**9370**2002
جمال خاشقجي هيچ‌وقت خواستار ساقط شدن حكومت آل‌سعود نبود و تنها نقدهايي نرم به سياست‌هاي عربستان مي‌كرد ولي با اين حال خودش را منتقد رياض نمي‌دانست.