به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری ایرنا، پرونده دو ساله كشیش آمریكایی روز جمعه بیستم مهرماه برای بسته شد و خبرگزاری «آسوشیتدپرس» خبر آزادی وی در تركیه را منتشر كرد. البته روز قبل از آن نیز روزنامه آمریكایی «واشنگتن پست» به نقل از مقامات آمریكایی از وقوع چنین رخدادی در آینده ای نزدیك خبر داده بود.
جریان از این قرار بود كه برانسون 50 ساله از اهالی ایالت كارولینای شمالی كه نزدیك به دو دهه در ازمیر تركیه سكونت داشت در جریان كودتای نافرجام دو سال پیش (ژوئیه 2016) این كشور دستگیر و به سه سال حبس محكوم شد. اتهام وی این بود كه در شكل گیری كودتا نقش داشته و به حامیان «فتح الله گولن» چهره مدنی متنفذ تركیه ساكن آمریكا و همچنین حزب كارگران كردستان (پ ك ك) یاری رسانده است.
از آن زمان به بعد بر تیرگی مناسبات آنكارا و واشنگتن افزوده و سبب تمركز بیشتر ترك ها به سمت شرق شد. به عنوان نمونه با وجود هشدارهای آمریكا، پاییز پارسال رهبران روسیه و تركیه قرارداد خرید سامانه موشكی اس 400 را امضا كردند كه تا میانه سال آینده میلادی (2019) به آنكارا تحویل داده خواهد شد.
مجموعه مسائلی از قبیل ماجرای كشیش برانسون، پرونده «رضا ضراب» بازرگان ایرانی- تركیه ای بازداشت شده در آمریكا، حمایت كاخ سفید از كُردهای سوریه، عدم تحویل گولن از سوی آمریكا به تركیه و ... كلاف در هم تنیده اختلافات را پیچیده تر ساخت تا امید دو طرف برای حل مشكلات فی مابین رنگ ببازد.
اینك با نگاهی به مواضع مقامات دو طرف می توان نشانه هایی از ورود به دوره تنش زدایی و بهبود مناسبات را مشاهده كرد. «رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهوری تركیه پس از آزادی كشیش آمریكایی اظهار كرد كه «سیستم قضایی تركیه به صورت مستقل تصمیم به آزادی این تبعه آمریكا را گرفته است»؛ چنین اظهاراتی هر چند تكاپو برای رفع تنش همراه با حفظ اقتدار ارزیابی می شود اما نمی تواند بدون در نظر گرفتن ملاحظات سیاسی باشد.
در طرف دیگر «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری ستیزه جوی آمریكا قرار دارد كه حربه تحریم را برای باز كردن هر گره كوری مناسب و كارآمد می داند. وی با وجود اعمال تحریم و تنگناها علیه آنكارا، تمایل زیادی به بهبود روابط با تركیه ای دارد كه از دامان غرب دور افتاده و به شرق گرایش یافته است.
از این رو مشاهده می كنیم در دیدار ترامپ با برانسون كه پس از آزادی او در كاخ سفید انجام گرفت، رئیس جمهوری آمریكا از تركیه تشكر و قدردانی كرد اما همانند اردوغان تلاش نمود مراحل سپاسگزاری را با حفظ وجهه خود انجام دهد و با تاكید بر اینكه «ما باج پرداخت نمی كنیم»، گفت: اگر بخواهیم برای هر زندانی باج بدهیم اتفاق بد بیشتری می افتد.
ترامپ آزادی برانسون را یك گام بزرگ در راستای بهبود روابط با تركیه قلمداد كرد. ضمن این كه چند تن از نمایندگان سنا از دو طیف جمهوریخواه و دموكرات با انتشار بیانیه ای نسبت به بهبود مناسبات با آنكارا اظهار امیدواری كردند. بی تردید سران آنكارا نیز نگاه مشابهی نسبت به این موضوع دارند. به ویژه پس از مشكلات اقتصادی تركیه كه پس از تحریم های آمریكا شدت گرفته، ضرورت برون رفت از این تنگنا ضروری به نظر می رسد.
با بروز بحران دیپلماتیك بین این دو كشور بر سر دستگیری برانسون و متعاقب آن اعمال تحریم و وضع تعرفه بر واردات بعضی انواع فلزات از تركیه، به بازار و اقتصاد این كشور شوك وارد شد و ارزش لیر در مقابل ارزهای معتبر خارجی به شدت كاهش یافت.
آمارها حاكی از آن است كه از روزهای آغازین سال جاری میلادی تا به امروز لیر تركیه در برابر دلار كاهشی 40 درصدی داشته است. اینك ساعاتی پس از انتشار خبر آزادی برانسون نرخ ارزهای معتبر جهانی از قبیل دلار و یورو در بازار تركیه پس از هفته ها صعود، كاهش یافت.
از دید برخی ناظران، تركیه با اقدام برای آزادی كشیش آمریكایی نه تنها به بهبود وضعیت اقتصادی خود نظر دارد بلكه آن را گامی در جهت تاثیرگذاری بر رفتار آمریكا در قبال كردها و گولن ارزیابی می كند.
گروهی از تحلیلگران می گویند تركیه در مناسبات خود با غرب بیش از اتحادیه اروپا روی ایالات متحده حساب باز كرده است. اختلافات تركیه با اروپا و به ویژه آلمان -كه بیشترین جمعیت ترك در آنجا ساكن هستند- بر سر مسائل گوناگون از حقوق بشر گرفته تا مسائل منطقه ای و مهاجران، اردوغان را از اروپا دور نگهداشته و انتظار بیهوده دو دهه ای برای عضویت تركیه در اتحادیه 28 عضوی اروپا نیز مزید بر علت است.
ار این دیدگاه، تركیه در نظر دارد در كنار نگاه به شرق و تداوم همكاری ها با همسایگان، همكاری با آمریكای ترامپ را از سرگیرد؛ هدفی كه ضمن كاستن از مشكلات تركیه، قدرت بازیگری آنكارا را در معادلات و بازی های منطقه ای و بین المللی افزایش دهد.
پژوهش**9242**9279
تهران- ایرنا- تنش اخیر در روابط واشنگتن و آنكارا با آزادی «اندرو برانسون» كشیش آمریكایی محبوس در تركیه رو به كاهش نهاد؛ با این حال طی سال های اخیر مناسبات دو طرف یكی از سردترین دوره های خود را سپری كرده است.