در حالي كه اكثر كارشناسان بازار نفت تأكيد مي‌كنند كه حذف ايران از بازار نفت و انرژي امكانپذير نيست، برايان هوك نماينده ويژه امريكا در امور ايران از تلاش كشورش براي اعمال حداكثر فشار اقتصادي بر ايران مي‌گويد. او روز گذشته اعلام كرد كه هدف امريكا صفر كردن صادرات ايران بدون بالا رفتن قيمت نفت است. البته در اين مسير نمي‌خواهيم به دوستان و متحدانمان صدمه‌اي زده شود و مدام در حال سنجش و كار دقيق هستيم. احتمال اينكه اين ادعاي امريكا نيز مانند صفر شدن صادرات نفت ايران تا 4 نوامبر فقط يك بلوف باشد، بسيار زياد است اما با اين حال كارشناسان داخلي نسبت به وضع موجود هشدار مي‌دهند و معتقدند كه دولت بايد از هر تهديدي براي اقتصاد ايران پيشگيري كند.
محمود خاقاني كارشناس ارشد انرژي در اين باره به «ايران» گفت: «بررسي‌ها نشان مي‌دهد كه هيچ گاه صادرات نفت ايران به صفر نخواهد رسيد و نفت خام ايران همواره مشتري‌هايي در جهان دارد. هرچند كه ممكن است امريكا در يك بازه زماني كوتاه حجم صادرات نفت خام ايران را با دادن امتيازاتي به خريداران به صورت نمادين به صفر برساند. اما مسأله فقط صفر نشدن صادرات نفت خام كشور نيست.» او ادامه داد: «اينكه صادرات نفت خام ايران به مرور كم شود، يك تهديد براي اقتصاد كشور است و بر خلاف آنچه ادعا مي‌شود هدف آن هم نه تنها دولت و مسئولان بلكه تمام مردم هستند.»
** به مردم بگوييم در جنگ اقتصادي هستيم
خاقاني معتقد است كه شرايط حساس‌تر از آنچه فكر مي‌كنيم، است و بايد با هوشياري بيشتري در اين مسير گام برداشت. از اين‌رو اين كارشناس انرژي كشور مي‌گويد: «نبايد شعار داد كه امريكا نمي‌تواند صادرات نفت خام ايران را به صفر برساند. بايد به مردم گفت كه امريكا يك جنگ با ايران را طراحي و شروع كرده و براي پيروزي در اين جنگ نيازمند تغييرات بنيادين در ساختار اقتصاد كشور و كم كردن هزينه‌هاي جاري هستيم.»
او با اشاره به اينكه يا بايد تحريم‌ها را با تفاهم جهاني حذف يا بايد تغييري در رفتار اقتصاد كشور ايجاد كرد، گفت: «تجربه كشورهايي نظير شيلي نشان مي‌دهد كه فشار تحريم‌ها مي‌تواند يك اقتصاد و حتي يك كشور را با سرنگوني مواجه كند. بايد هوشيار بود. بايد توجه داشت كه هيچ كشوري به منافع ايران فكر نمي‌كند و منافع خودشان هميشه اصل است. حتي 8 كشور معاف شده از تحريم‌هاي امريكا. اين كشورها در پي برنامه‌ريزي براي خريد نفت ايران در مدت معافيت و پرداخت پول ايران با كالا و ارزهاي محلي هستند. نبايد اجازه دهيم كه ايران به محل دفن زباله‌هاي صنعتي اين كشورها بدل شود. بدون شك اين كشورها مانند دور قبلي تحريم‌ها به‌دنبال فروش كالايي هستند كه نمي‌توانند به اروپا و امريكا صادر كنند و اين يك معضل است.»
خاقاني با بيان اينكه كشورهاي معاف شده از تحريم‌ها مدام در حال رايزني و مذاكره با امريكا هستند و منافع روابط تجاري خود با امريكا را به منافع حداقلي تجارت با ايران ترجيح مي‌دهند، اظهار كرد: «رئيس جمهوري مي‌تواند تغييرات را از دولت شروع و به مردم تسري دهد. دولت به‌عنوان كوتاه‌ترين ديوار در ايران مي‌تواند حقوق وزيران و مسئولان را نصف كند و با ايجاد تغييراتي در رفتار خود از مردم نيز بخواهد كه همراه شوند. بايد به مردم دقيقاً اعلام كرد كه شرايط چگونه است و كشور به چه ساختار اقتصادي جديدي نياز دارد. چرا امريكا تهديد مي‌كند كه در كمتر از 6 ماه ديگر صادرات نفت خام ايران را به صفر مي‌رساند اما ما برنامه‌اي را هدف قرار نمي‌دهيم كه بواسطه آن به دنيا اعلام كنيم كه 6 ماه ديگر ما به صادرات نفت خام وابسته نيستيم و اين كار را براي تضمين منافع مصرف‌كنندگان انجام مي‌دهيم؟»
او در آخر گفت: «متأسفانه مصرف‌كنندگان به خاطر معافيت‌هايي كه از امريكا گرفته‌اند در مقام انتخاب قرار دارند و از اين ابزار ممكن است براي اعمال فشار به ايران بهره ببرند. بايد پيش از هر هجومي، ايران به فكر پاتك باشد.»
** حذف ايران از بازار نفت و انرژي امكانپذير نيست
ماه‌هاست كه تحليلگران معتقدند نفت ايران قابل حذف از بازار نيست. در اين زمينه تحليلگر مؤسسه آسياي غربي و مطالعات آفريقا آكادمي علوم اجتماعي چين روز گذشته تأكيد كرد به هيچ وجه نمي‌توان كشور بسيار مهمي مانند ايران را در زمينه‌هاي مختلف تجاري، نفت و انرژي كنار گذاشت. «خه ون پينگ» در گفت‌و‌گو با ايرنا تصريح كرد: با توجه به ظرفيت‌هاي توليد نفت كشورهاي عضو و غير عضو اوپك و مشكلاتي كه بر سر راه توليد نفت در جهان وجود دارد به هيچ وجه نمي‌توان جايگزيني براي نفت و انرژي ايران پيدا كرد.
«خه ون پينگ» در مورد روابط چين و ايران نيز گفت: پكن به‌عنوان كشوري كه با ايران روابط تجاري معمول دارد به مناسبات ادامه مي‌دهد كما اينكه چين از معافيت لازم براي خريد نفت نيز برخوردار شده است. چين بزرگترين مشتري نفتي ايران است و روزانه حدود 650 هزار بشكه نفت از ايران خريداري مي‌كند كه معادل 7 درصد از مجموع واردات اين كشور است ارزش واردات چين از ايران با قيمت فعلي بازار، 15 ميليارد دلار در سال است علاوه بر چين، كشورهاي هند، ايتاليا، يونان، ژاپن، كره جنوبي، تايوان و تركيه از تحريم‌هاي امريكا معاف شده‌اند و علت اين معافيت هم ناتواني بازار در جبران و جايگزيني نفت خام به جاي نفت ايران بوده است. البته ايران نيز به‌دنبال حفظ بازار نفت خود است.
حتي براي حفظ نظام مالي بين‌المللي براي بازگشت پول نفت، عبدالناصر همتي رئيس كل بانك مركزي از انجام مذاكرات جدي و مثبت با هشت كشوري كه معافيت خريد نفت از ايران را گرفته‌اند، خبر داد و اعلام كرد كه بزودي تمهيداتي را براي نحوه برگشت ارز صادركنندگان به چرخه اقتصاد اعلام مي‌كنيم. كارشناسان بر اين باورند كه دولت بايد از فرصت‌هاي ايجاد شده براي تغييري سريع در مسيراقتصاد كشور بهره ببرد. يعني تبديل يك اقتصاد نفت محور به يك اقتصاد ماليات پايه و كم هزينه در كمتر از 6 ماه.
** 15 دلار كاهش قيمت نفت از كجا نشأت گرفته است؟
خبرگزاري پلاتس در روزهاي اخير به نقل از يك مقام سازمان كشورهاي صادركننده نفت (اوپك) نوشت كه مسكو و رياض مسئول كاهش 15 دلاري قيمت نفت هستند. گزارش‌هاي ماه سپتامبر سازمان كشورهاي صادركننده نفت خام اين خبر را به روايت آمار نشان مي‌دهد. بر اساس اين گزارش مجموع توليد ماه سپتامبر اعضاي اوپك با وجود كاهش 370 هزار بشكه‌اي توليد نفت خام ايران نسبت به فصل اول 2018 حدود 367 هزار بشكه در روز افزايش داشته است. يعني افزايش توليد به ميزان دو برابر كاهش توليد نفت خام ايران. توليد كشور روسيه نيز به همين ميزان افزايش داشته است.
يعني 370 هزار بشكه در روز نسبت به ميانگين سال 2017. اين اتفاق خلاف وعده كشورهاي عضو اوپك و غير اوپك در اجلاس 174 اين سازمان است. كشورهاي شركت‌كننده در توافق كاهش توليد نفت خام تعهد كرده بودند كه ميزان توليد خود را فقط در صورت نياز بازار افزايش دهند. كارشناسان معتقدند كه اين اتفاق براي همراهي عربستان و روسيه با مقاصد سياسي و اقتصادي امريكا رخ داده است و اين كشورها فقط به‌دنبال اهداف اقتصادي خود نبوده‌اند. چراكه كابينه دونالد ترامپ براي جلب رضايت مردم امريكا و تأثير‌گذاري بر انتخابات اخير به‌دنبال انرژي ارزان‌تر بود. بويژه عربستان كه مدتي است رؤياي خروج از اوپك و ايجاد يك نهاد موازي با ابرتوليدكنندگان نفت خام نظير روسيه و امريكا را در سر دارد. قيمت نفت خام در آخرين معاملات نفتي هفته گذشته به محدوده 69 دلار براي هر بشكه رسيد كه كمترين رقم در طول 6 ماه اخير بود.
منبع: روزنامه ايران، 1397.8.20
گروه اطلاع رساني**2002**
احتمال اينكه ادعاي امريكا در ارتباط با ممانعت از بالا رفتن قيمت نفت نيز مانند صفر شدن صادرات نفت ايران تا 4 نوامبر فقط يك بلوف باشد، بسيار زياد است اما با اين حال كارشناسان داخلي نسبت به وضع موجود هشدار مي‌دهند و معتقدند كه دولت بايد از هر تهديدي براي اقتصاد ايران پيشگيري كند.