به گزارش گروه تحليل، تفسير و پژوهش هاي خبري ايرنا، وقوع نزاع و درگيري در جامعه، از جمله آسيب هايي است كه با ايجاد اخلال در روابط اجتماعي، فضايي آكنده از بغض، كينه و دشمني را در ميان افراد به وجود مي آورد كه اين امر مي تواند زمينه ساز نزاع ها و تنش هاي بعدي در جامعه باشد و جامعه را از ابعاد مختلف مادي و معنوي متضرر سازد.
توصيف نزاع و تبيين علل و عوامل آن هم از لحاظ كمي و كيفي و هم از لحاظ علمي واجتماعي اهميت دارد. زيرا از لحاظ علمي نزاع مسأله اي اجتماعي، واقعي، قانونمند و قابل شناخت محسوب مي شود و از لحاظ اجتماعي مي تواند به مثابه يكي از موانع توسعه اجتماعي _ انساني باشد كه لزوم برنامه ريزي درجهت رفع اين مسأله وپيشگيري از وقوع آن را به همراه داشته باشد.
به گزارش سازمان پزشكي قانوني در شش‌ماه نخست امسال 52هزار و 804نفر به دليل آسيب ديدن ناشي از درگيري به پزشكي‌قانوني‌هاي تهران مراجعه كرده اند كه اين شمار در مقايسه با شش ماهه نخست پارسال، پنج‌درصد افزايش داشته است. در شش‌ماه نخست امسال از ميان كساني كه براي آسيب‌هاي ناشي از درگيري به پزشكي قانوني رفته‌‌اند، 33هزار و 948مرد و 18هزار و 856زن بوده‌‌اند. در شهريور امسال نيز آمار مراجعان درگيري با شش‌درصد افزايش نسبت به پارسال به هشت هزار و 414نفر رسيده است.
با توجه به افزايش ميزان نزاع و درگيري و عوامل بستر ساز آن، پژوهشگر ايرنا با امان الله قرايي مقدم استاد جامعه شناسي دانشگاه خوارزمي و سيد حسن حسيني استاد گروه جامعه شناسي دانشگاه تهران به گفت و گو پرداخت.
**وضعيت اقتصادي نابسامان و افزايش خشونت
قرايي مقدم در پاسخ به پرسش پژوهشگر ايرنا، مبني بر اينكه چه عواملي مي تواند باعث افزايش ميزان نزاع و درگيري شود، گفت: با افزايش فشار زندگي، گراني و تورم، پرخاشگري، خشونت، دعوا و نزاع و در نتيجه انواع جرايم افزايش پيدا كرده است. با توجه به اينكه همه چيز به اقتصاد برمي گردد، بنابراين محدوديت ها و محروميت ها برخوردهاي خياباني و خشونت را در جامعه افزايش داده است. البته اين امر از قبل پيش بيني شده بود كه نبود شرايط مساعد براي زندگي، تامين معاش، آرامش و آسودگي خيال همه زمينه هاي بروز درگيري را به وجود مي آورند.
اين استاد دانشگاه افزود: به قول 'پيتريم سوركين' از قرن 17 به بعد همه ذهنيت ها، ذهنيت حسي و مادي است. يعني تمام افكار، ذهن و رفتار ما را ماديات در بر گرفته است. چون ماديات اصل قرار گرفته و معنويات و ارزش هاي ديني كم رنگ شده از اين رو زمينه براي خشونت نيز بيش از پيش فراهم شده است. به قول سعدي هر كه دست از جان بشويد هر چه در دل دارد بگويد.
** تئوري خشونت
قرايي مقدم در خصوص اينكه چگونه فساد اقتصادي به افزايش ميزان نزاع و درگيري دامن زده است، گفت: در جامعه شناسي بحثي به نام تئوري چرخش در خشونت وجود دارد به اين صورت كه خشونت از خشونت زاده مي شود. اين امر از نمايش خشونت در يك فيلم گرفته تا انتشار اخباري ديگر در زمينه حقوق نجومي، رشوه و ... فضا را براي ارتكاب جرايم، نزاع و درگيري مستعد ساخته است.
** شهرهاي بزرگ و افزايش ميزان خشونت و درگيري
قرايي مقدم در خصوص اينكه چرا ميزان خشونت و نزاع در شهرهاي بزرگ نسبت به شهرهاي كوچك تر بيشتر است، گفت: در شهرهاي بزرگ چون هم مادي گريي بيشتر حاكم است و هم بي هويتي، بنابراين خشونت به يك امر عادي تبديل شده است. افراد در شهرهاي بزرگ دچار خلايي به نام تنهايي شده اند و براي رفع تنهايي شان و كسب هويت دست به كارها و فعاليت هايي مي زنند كه در مركز توجه قرار گيرند كه خشونت، نزاع و درگيري مي تواند يكي از اين روش ها باشد. از طرفي چون نظارت اجتماعي كاهش يافته و افراد نسبت به يكديگر غريبه هستند، بنابراين ارتكاب جرايم و درگيري مي تواند به يك امر عادي تبديل شود.
** خشونت ورزي و خشونت كردن
سيد حسن حسيني نيز در پاسخ به پرسش پژوهشگر ايرنا در خصوص ماهيت خشونت و نزاع، گفت: درگيري و خشونت در دسته ' violence ' قرار مي گيرند. وقتي كه ما از خشونت صحبت مي كنيم يعني بين دو نفر يا بيشتر از دو نفر نوعي برخورد رواني، بياني و يا برخورد فيزيكي صورت بگيرد. يكي از ويژگي هاي جامعه بشري خشونت است. چنانكه يكي از ويژگي هاي حيواني هم خشونت است. اما تفاوت خشونت ورزي و خشونت كردن ميان جامعه انساني و حيواني اين است كه خشونت ورزي در ميان حيوانات محدود به فضاهاي ژنتيكي و ذاتي آنها است در حاليكه در مورد امور انساني اظهار خشونت بسيار متنوع تر و گسترده تر مي شود. در واقع اشكال مختلف خشونت در مورادي نظير درگيري هاي خياباني خود را نشان مي دهد.
** نابساماني اقتصادي و افزايش خشونت
حسيني درباره نابساماني اقتصادي و تاثيرش بر افزايش خشونت و درگيري، گفت: عموما يكي از مواردي كه خشونت را در جامعه انساني بالا مي برد محدوديت ها و كمبودها است. مثلا در مورد افزايش قيمت اجناس من قبلا پيش بيني كرده بودم كه با بالا رفتن قيمت ها برخي مسائل آسيب شناختي از جمله بالا رفتن ميزان خشونت و نزاع را داشته باشيم. چون مردم نسبت به قبل در رقابت با يكديگر بيشتر قرار مي گيرند و اين رقابتها تا سقفي مسالمت آميز است و از آن حدود كه فشار بيشتري به آنها بيايد خود به خود خشونت بار مي شود. ميزان رشوه خواري ها در ادارات و شركت ها بيشتر مي شود و اين امر در روحيه و رفتار افراد ديگر هم اثر خواهد گذاشت. در نتيجه اين فشاري كه به افراد وارد مي شود از طريق درگيري با افراد ديگر جبران خواهد شد و خشونت مدام بازتوليد و اضافه توليد مي شود.
** راهكارهايي براي رفع ميزان خشونت
حسيني در اين خصوص كه چه راهكاري مي توان براي رفع ميزان خشونت و درگيري در نظر گرفت، گفت: برنامه ريزان و مسوولان بايد جامعه را در حد متعادل و مناسب قرار بدهند كه مردم دچار وحشت و از هم فروپاشيدگي نشوند و در زندگي روزمره متناسب با برنامه ريزي هايي كه كرده اند، عمل نمايند. بخش ديگر در رابطه با خشونت و بالا رفتن خشونت، كنترل اجتماعي است كه چهره هاي مختلفي دارد. يكي از وجود كنترل اجتماعي شخصي و از طرف خود افراد است و شكل ديگر آن از طريق دستگاه هاي اجرايي و قانون است. در اين زمينه اگر دستگاه هاي انتظامي و قضايي هم در رسيدگي به پرونده ها تعلل كنند و خوب عمل نكنند، نه تنها نتوانسته اند به كنترل اجتماعي كمك كنند بلكه به افزايش خشونت هم دامن مي زنند.
پژوهشم**م-ا**1552
تهران- ايرنا- نزاع و پرخاشگري ضمن ايجاد جوي آكنده از خشم و درگيري، فضاي امن جامعه و ثبات اجتماعي را با خطر رو به رو مي كند و از اين رو برنامه ريزي در جهت كاهش اين مساله اهميت بسياري دارد.