گزاره‌اي كه «ميشائيل كلور برشتولد»، سفير آلمان در گفت‌و‌گو با روزنامه ايران نيز بر آن تأكيد كرد. او همچنين اين ادعا كه اروپا اجراي«اينستكس» را به الحاق ايران به نهاد مالي بين المللي « «FATFگره زده، رد كرد و آن را يك بحث انحرافي در روند همكاري‌هاي برجامي ايران و اروپا خواند...
** «اينستكس» به‌عنوان يكي از راهكارهاي سه كشور اروپايي با هدف حفظ توافق هسته‌اي ارائه شده است. روند اجرايي آن مبتني بر چه سازوكاري است؟ و چگونه قرار است ايران را از تحريم‌ها نجات دهد؟
آلمان، فرانسه و بريتانيا مصمم هستند و همچنان در تلاشند تا برنامه جامع اقدام مشترك (برجام) را كه با قطعنامه 2231 شوراي امنيت سازمان ملل به تصويب رسيد، پا بر جا نگه دارند. از همين رو ما «اينستكس» را تأسيس كرديم كه وظيفه‌اش تسهيل روابط تجاري ميان ايران و اروپاست و از اين طريق مجدداً بر اراده و تلاش خود براي حفظ ضوابط اقتصادي برجام مهر تأييد زدند.«اينستكس» مطالبات و تعهدات پرداختي برگرفته از مراودات تجاري ميان شركت‌هاي اروپايي و شركت‌هاي ايراني را ثبت و تهاتر خواهد كرد، به گونه‌اي كه ديگر نيازي به نقل و انتقالات مالي ميان اروپا و ايران نخواهد بود.
اگر همه اينها بخواهد اتفاق بيفتد، لازم است كه از طرف ايران هم اقدامي متقابل و ساز و كاري مشابه صورت پذيرد. درواقع به مؤسسه يا تشكيلاتي همگون نياز است كه بتواند مطالبات و تعهدات پرداختي شركت‌هاي ايراني را ثبت و تسويه نمايد. اين ايده بر اساس قاعده دو حوزه مالي مستقل از هم شكل گرفته است. در اروپا پول تنها ميان شركت‌هاي اروپايي و در ايران فقط ميان شركت‌هاي ايراني در جريان خواهد بود.
به نظر بسيار ساده مي‌آيد. اما باور كنيد ايجاد چنين مؤسسه‌اي براي تسويه وجوه دادوستدهاي تجاري خصوصي، امري پيچيده و بسيار هزينه‌بر بود. ما مي‌بايست در طرف اروپايي به توافق مي‌رسيديم و با ساير اعضاي اتحاديه اروپا و خود اتحاديه هماهنگ مي‌شديم. به هر حال سه كشور اروپايي E3 سهامداران اينستكس هستند. ما با اينستكس از نظر سياسي قدم به سرزميني ناشناخته گذاشتيم. اين تلاش فوق‌العاده سياسي را نبايد دست كم گرفت.
** آلمان در اجراي اين سازوكار ويژه چه نقشي ايفا مي‌كند؟
ما از همان ابتدا مصمم بوديم كه همراه با ديگر شركاي اروپايي‌مان مزاياي اقتصادي پيمان هسته‌اي وين را حفظ كنيم، چرا كه بر اين باوريم كه پايبندي به برجام براي همه طرف‌ها خوب و مهم است. از اين‌رو آلمان يكي از سه سهامدار اينستكس است و رئيس اداره كل اقتصاد و توسعه پايدار وزارت امور خارجه آلمان در شوراي نظارت اين نهاد به نمايندگي از آلمان حضور دارد. علاوه بر اين، اينستكس توسط يك مدير بانكي آلماني باتجربه هدايت مي‌شود.
** آن طور كه اعلام شده «INSTEX قرار است در مرحله نخست ميان سه كشور اروپايي و سپس ميان كشورهاي عضو اتحاديه اجرايي شود و در مراحل بعدي هم كشورهاي ديگر به آن بپيوندند... خب در چه شرايطي اين اعتماد ايجاد مي‌شود تا كاركرد«INSTEX »از سه كشور فراتر رود؟
اعتماد كليد واژه درستي است. اينستكس از طرف اروپايي و ساز و كار مشابه طرف ايراني وظيفه خطيري برعهده دارند. اعتماد تنها زماني به وجود مي‌آيد كه هر دو اين ساختارها به‌صورت كاملاً شفاف با يكديگر كار كنند و تضمين نمايند كه تنها دادوستدهاي تجاري قانوني و بر اساس استانداردهاي بين‌المللي مراودات مالي صورت مي‌گيرند. به همين خاطر كارشناسان آلماني، فرانسوي و بريتانيايي با كارشناسان ايراني به‌صورت تنگاتنگي به تبادل نظر مشغولند تا با كمك هم فرآيندهاي لازم را طراحي كنند. اما همه ما بايد واقع‌بين باشيم: اين شرط لازم است، اما كافي نيست. اينستكس و ساز و كار مشابه ايراني آن مي‌توانند فقط يك راهكار براي اقتصاد خصوصي باشند. آنها، يعني شركت‌هاي خصوصي در ايران و اروپا خودشان تصميم خواهند گرفت كه آيا مايل به تجارت با هم هستند يا نه. هيچ كس نمي‌تواند آنها را به تجارت مجبور كند ولي ما مطمئنيم كه اينستكس به شركت‌هايي كه برنامه‌هاي تجاري‌شان تا به امروز به بن‌بست خورده‌اند، كمك خواهد كرد. ما همزمان با مقامات اقتصادي آلمان و اروپا براي توسعه اينستكس در حال مذاكرات فشرده‌اي هستيم.
** «INSTEX» قرار است كار خود را براي تبادلات مالي با ايران با اقلام غير تحريمي آغاز كند، يعني اقلامي كه ايران مشكل چنداني براي تأمين آنها ندارد اما هدف اصلي ايجاد زمينه مناسب براي تبادلات كالاهاي تحريمي با ايران است بنابراين چرا كار با اقلام غير تحريمي آغاز مي‌شود؟
مهم اين است كه ساز و كارهاي جديد را سريعاً به جريان بيندازيم. تمركز «اينستكس» در مرحله اول بر آن بخش‌هايي كه براي مردم ايران حياتي‌ست، خواهد بود كه اولاً بخش اساسي صادرات فعلي اروپا به ايران را شامل مي‌شود: دارو، محصولات پزشكي، مواد غذايي و اقلام كشاورزي و ثانياً مهم‌ترين بخش از نيازهاي روزانه فعلي مردم ايران است. در عمل مشخص خواهد شد كه با چه سرعتي مي‌توانيم كار را پيش ببريم.
** بخشي از بيانيه سه كشور اروپايي درباره لزوم پيوستن ايران به «FATF » در ايران با انتقاداتي مواجه شد و برخي در ايران معتقدند اجراي «INSTEX» بخشي از وظايف كشورهاي طرف برجام براي تأمين منافع اقتصادي ايران است و اروپا نبايد اجراي وظايفش را به پيوستن ايران به «FATF» مشروط كند؟ بفرماييد آيا اروپا در اين خصوص انتظار خود از ايران را مطرح كرده يا شرط گذاشته است؟
ما شرطي نگذاشتيم، خيلي ساده به واقعيت‌ها اشاره كرديم و نمي‌توانيم صورت مسأله را پاك كنيم. البته هر كس مي‌تواند خود تصميم بگيرد با اين واقعيت‌ها چطور مي‌خواهد كنار بيايد. آنچه مشخص است اين است كه اينستكس بايد استانداردهاي بين‌المللي درخصوص مبارزه و ممانعت از پولشويي و تأمين مالي تروريسم را به‌صورت صددرصد مورد توجه قرار دهد. اين امر براي جلب اعتماد و استفاده بخش خصوصي از اينستكس اجتناب‌ناپذير است. درواقع اين امر بايد براي همه روشن و مشخص باشد. واقعيت اين است كه بانك‌هاي طرف قرارداد با شركت‌هاي اروپايي كه ايران روي همكاري‌شان حساب كرده است خود را متعهد به توصيه‌هاي گروه ويژه اقدام مالي (FATF) در زمينه مبارزه و ممانعت از پولشويي و تأمين مالي تروريسم كرده‌اند.
اين بدان معناست كه پرداخت‌هاي آنها براي معاملاتي كه از طريق اينستكس تسويه شده‌اند تنها زماني امكان‌پذير است كه امور شركاي تجاري ايراني‌شان هم طبق استانداردهاي بين‌المللي بررسي شده باشند. به همين دليل هم صحبت شرط و شروط نيست. اين يك بحث انحرافي‌ست كه با واقعيات همخواني ندارد و ذهن مردم ايران را منحرف مي‌سازد.
** يك تحليلي وجود دارد كه ««INSTEX نمي‌تواند در مرحله اجرايي، كارايي چنداني داشته باشد و عملاً همان شركت‌هاي كوچك و متوسط اروپايي هم در قالب اين سازوكار فعاليت نخواهند كرد. نظر شما درباره اين انتقاد چيست؟
اينكه اينستكس تا چه اندازه كارايي دارد تا حد زيادي بستگي به اعتماد بازيگران بازار نسبت به شفافيت كل اين مكانيسم دارد كه شامل ساز و كار همتاي ايراني نيز مي‌شود. به همين خاطر نبايد وقت هدر دهيم و بايد كارشناسان‌مان را وا داريم تا ساختارها و فرآيندهاي لازم را تكميل و اجرايي كنند.
** آيا انتظار مي‌رود اجراي اين سازوكار با مانع و كارشكني امريكا رو به رو شود؟ چه مشكلاتي ممكن است از سوي امريكا به وجود آيد؟
اينستكس عليه هيچ كشوري نيست و هدف آن نيز نقض يا دور زدن تحريم‌هاي امريكا نيست. اينستكس فقط مي‌خواهد معاملات قانوني را امكان‌پذير سازد.
** در بيانيه جداگانه‌اي كه اتحاديه اروپا منتشر كرد برخي موارد همچون بحث‌هاي حقوق بشري و دفاعي نيز به‌عنوان نگراني‌ها مطرح شده است.
حال آنكه موضوع توان دفاعي ارتباطي با برجام ندارد و مشخصاً در قطعنامه 2231 هم ايران در اين باره منع نشده است. البته در بيانيه اروپا هم از عنوان مغايرت استفاده نشده است. اما توضيح دهيد بيان اين نگراني‌ها در حكم تهديد است يا طرح مسأله براي رفع نگراني‌ها در چارچوب‌هاي معقول و مورد پذيرش دو طرف؟
بيانيه شوراي اتحاديه اروپا بيانگر نگراني‌هاي كشورهاي عضو اتحاديه اروپا است، اما تهديدي در بر ندارد. اين روش ما نيست. ما واقعيت‌هاي بين‌المللي را مي‌بينيم و به آنها مي‌پردازيم. صحبت خيلي وراي اين پرسش است كه آيا اين يا آن موضوع در پيمان هسته‌اي وين يا قطعنامه 2231 سازمان ملل مشخص شده است. اين‌طور نيست كه برنامه هسته‌اي تنها نگراني‌مان بوده باشد. ما همواره به‌صورت خيلي شفاف بيان كرده‌ايم كه در بسياري از زمينه‌ها اختلاف نظر زيادي با هم داريم و اينكه باز هم از لحاظ سياسي به هم نزديك شويم تنها زماني امكان‌پذير است كه بتوانيم راجع به همه موضوعات با هم صحبت كنيم. اين چيزي‌ست كه انتظار ماست و بيانيه مورد اشاره شما هم به همين امر اشاره دارد.
منبع: روزنامه ايران؛ 1397،12،01
گروه اطلاع رساني **1699**2002
تهران- ايرنا- ساز و كار مالي جديد اروپا موسوم به «اينستكس» اوايل ماه جاري چند ماه بعد از خروج امريكا از برجام به طور رسمي اعلام شد تا اين پرسش مطرح شود كه آيا اين راهكار ويژه، ايران را از تحريم‌ها نجات مي‌دهد؟ اروپايي‌ها «اينستكس» را نشانه‌اي از آن مي‌دانند كه شركاي باقي مانده در برجام صرف نظر از اينكه امريكا چه موضعي دارد، مصمم و همبسته به راه خويش مي‌روند.