به گزارش روز یكشنبه ایرنا، در باب حمایت های تعرفه ای و غیرتعرفه ای دولت از صنعت خودروسازی كارشناسان اقتصادی و صنعتی سخن بسیار گفته اند اما آنچه كمتر به آن توجه شده، حمایت هایی است كه در قالب تسهیلات بانكی از این صنعت انجام می شود آن هم در شرایطی كه بانك ها با مشكلاتی چون انجماد دارایی ها، تسهیلات معوق و نكول شده، نسبت پایین كفایت سرمایه و بدهی به بانك مركزی دست و پنجه نرم می كنند.
نگاهی به عملكرد دولت تدبیر و امید در حمایت تسهیلاتی نظام بانكی از صنعت خودروسازی گویای آن است كه همچنان این صنعت آن هم به دلیل اثرگذاری كه در اشتغال و تولید ناخالص داخلی دارد، سهم بالایی از سبد تسهیلات پرداختی را در اختیار داشته است.
** استفاده از 2270 هزار میلیارد تومان از منابع بانك مركزی
تامین مالی خودروسازان از منابع بانك مركزی، یكی از طرح های وزارت صنعت در دولت یازدهم برای خروج اقتصاد از ركود بود كه در قالب تامین مالی فروش محصولات اجرایی شد و خودروسازان توانستند بخشی از مشكلات خود را برطرف كنند.
هرچند در ابتدای طرح گفته شد موجودی خودروهای انبار شده 51 هزار دستگاه است اما در نهایت قرار شد یكصد هزار دستگاه در این طرح به فروش بروند؛ وقتی این طرح به مرحله اجرا رسید، خودروسازان سقف مصوب را رعایت نكردند و شركت‌های خودروساز علاوه بر فروش موجودی‌ها، شروع به پیش‌فروش محصولات آتی كردند.
نتیجه اینكه در قالب این طرح 27.7 هزار میلیارد ریال (2270 هزار میلیارد تومان) از منابع بانك مركزی برای خرید اسناد تجاری 127هزار و 500 دستگاه خودرو مصرف شد.
** درخواست خودروسازان برای استفاده از تسهیلات بیشتر
باوجود هزینه كرد از منابع بانكی برای نجات خودروسازان كه خود آثار مخربی بر اقتصاد دارد و سبب رشد پایه پولی و در نهایت تورم در جامعه می شود، باز هم خودروسازان دست به دامن نظام بانكی بودند؛ در تابستان سال 96 موضوع درخواست خودروسازان از شورای پول و اعتبار برای مستثنی شدن از سقف تسهیلات گیرندگان بزرگ رسانه ای شد.
در آن زمان ایران خودرو و سایپا كه به دلیل انباشت بدهی ها و تسهیلات معوق خود به نظام بانكی درفهرست بدهكاران كلان بانكی قرار داشتند، می خواستند از مقررات مربوط به سقف پرداخت تسهیلات رهایی یابند تا بتوانند منابع بیشتری از بانك ها دریافت كنند؛ با این حال شورای پول و اعتبار در برابر این درخواست ها مقاومت می كرد و سرانجام آنها را ملزم به فروش بخشی از دارایی های خود كرد.
بر این اساس، ایران خودرو ملزم شده بود تا سهام بانك پارسیان را بفروشد تا بتواند سقف تسهیلات استفاده شده خود از سیستم بانكی را حفظ كند.
** پرداخت چهارهزار میلیارد ریال به دو خودروساز بزرگ
در جدیدترین اقدام در بهمن ماه امسال وزارت صنعت، معدن و تجارت از تخصیص چهار هزار میلیارد تومان تسهیلات به دو خودروساز بزرگ خبر داد تا صرف پرداخت بدهی آنان به قطعه سازان شود؛ بر این اساس قرار شد بانك ها این تسهیلات را بنا به فهرستی كه خودروسازان در اختیار آنها قرار می دهند، به طور مستقیم به قطعه سازان پرداخت كنند.
این كار بخشی از برنامه حمایت وزارت صنعت از تولید در زمان تحریم هاست زیرا دولت سعی دارد در شرایط پیش آمده از طریق تداوم تولید، از ورود اقتصاد كشور به دوره ركود جلوگیری كند؛ از این رو برای كاهش وابستگی به واردات قطعات خودرو كه ارزبری دارند، داخلی سازی آنها در دستور كار است.
در این طرح كه پرداخت های ریالی آن انجام شده، قرار است برای تزریق نقدینگی به خودروسازان با محوریت بانك مركزی از طریق 12 بانك، 11 هزار میلیارد تومان در 2 بخش ریالی و ارزی پرداخت شود كه شامل چهار هزار میلیارد تومان منابع ریالی و 844 میلیون یورو منابع ارزی است.
برای انجام این كار ابتدا سقف تسهیلات خودروسازان به حدود 100 هزار میلیارد ریال افزایش یافت.
** قصه سر دراز دارد
در فهرست بلند بدهكاران نظام بانكی، خودروسازان سهم ویژه ای دارند؛ برخی آمارهای تایید نشده رقم بدهی 19 خودروساز را حدود 15 هزار میلیارد تومان برآورد می كنند و بنابراین آنها باید در كنار بازپرداخت اصل بدهی خود سالی حدود 2 هزار میلیارد تومان سود و جریمه دیركرد بازپرداخت به شبكه بانكی بپردازند.
نتیجه اینكه دریافت تسهیلات بانكی برای بهبود اوضاع صنعت خودروسازی، نه تنها دستاوردی نداشته بلكه به انباشت زیان آنها دامن زده است اما به دلیل اهمیت این صنعت در تولید و اشتغال، دولت ها در دو دهه گذشته مجبور شده اند نیاز به نقدینگی خودروسازان را به اشكال مختلف از نظام بانكی تامین كنند.
در این شرایط كارشناسان اقتصادی پیشنهاد می كنند كه بجای تامین مالی خودروسازان از نظام بانكی كه گزینه در دسترس به حساب می آیند، بهتر است آنان را به سمت بازار سرمایه سوق داد و از ابزارهایی چون اوراق صكوك و مرابحه استفاده كرد و بانك ها به جای پرداخت پول، ضمانت این اوراق را بر عهده گیرند.
این كار دو دستاورد عمده خواهد داشت؛ نخست اینكه از وارد شدن فشار مالی بیشتر بر نظام بانكی جلوگیری می كند و هم بخشی از نقدینگی سرگردان در دست اشخاص را جمع آوری می كند.
اقتصام*2025 **2022
تهران- ایرنا- نظام بانكی با همه چالش هایی كه در یك دهه اخیر گرفتار آن بوده، این روزها بار دیگر بار گران حمایت از صنعت خودروسازی را نیز به دوش گرفته است؛ صنعتی كه به گفته كارشناسان به مدد حمایت های دولتی سرپاست.