بشاگرد را محروم مي دانيم؛ چون لباسشان شبيه ما نيست

به گزارش خبرنگار اجتماعي ايرنا، همايش «بشاگرد ومحروميت: رهايي يا تثبيت؟» كه بازخواني چند دهه فعاليت هاي محروميت زدايي در اين منطقه است، به همت جهاد دانشگاهي صنعتي شريف، مدرسه توسعه پايدار براي ايران، جامعه ياوري فرهنگي برگزار شد.
شروع اين همايش با اكران مستندي كوتاه از فعاليت هاي خيرخواهانه و انسان دوستانه « مرحوم حاج عبدالله والي» و برادرانش و تلاش هاي آنها براي رشد و پيشرفت اين منطقه آغاز شد.
رضا درمان مديرعامل موسسه خيريه جامعه فرهنگي ياوري در ادامه اين مراسم گفت: ما بعد از 36 سال تجربه مدرسه سازي، فهميديم و درك كرديم، مدرسه ساختن و مدرسه رفتن به معني آموزش نيست. در واقع آن اتفاقي كه بايد رخ دهد تا آموزش كامل شود، با ساخت مدرسه شكل نمي گيرد.
وي افزود: در گزارش بانك توسعه جهاني در سال 2018، گزارش مفصلي در حوزه آموزش تدوين شده بود كه كليد واژه و جمله اصلي آن نيز همين بود. جمله اي كه من آن را قرض گرفتم و مطرح كردم. اينكه «مدرسه رفتن به معني آموزش نيست». به همين دليل امروز اينجا هستيم تا ياد بگيريم، اگر مي خواهيم آموزش درست اتفاق بيفتد، بايد در كنار مدرسه سازي كارهاي ديگري نيز انجام دهيم.
درمان با اشاره به اينكه دي ماه سال گذشته براي بازديد چند مدرسه و وضعيت آموزش به بشاگرد سفر كرده بود، اضافه كرد: راهنمايي كه همراه ما بود، به من گفت شما آمده ايد اينجا تا روي ذهن آدم ها كار كنيد و مردم اينجا آماده اند كه روي دل شما كار كنند. اين موضوع را شوخي نگير. اين جمله خيلي روي من تاثير داشت.
وي ادامه داد: من براي ارزيابي و ساخت و ساز مدارس به نقاط مختلفي سفر كرده ام، اما چيزي كه در ميان همه مناطق محروم مشترك بود، گفتمان فقر است. فكر مي كنم آنچه كه امروز بشاگرد را اذيت مي كند و در آن نهادينه شده است موضوع فقر مالي نيست؛ موضوع فقر فرهنگي است.
مديرعامل جامعه ياوري تصريح كرد: تصور مي كنم ما به عنوان سازماني كه در حوزه آموزش كار مي كنيم بايد سعي كنيم رويكردهاي جديدي را اتخاذ كنيم و ياد بگيريم، چطور با اين موضوع مقابله كنيم. در اين صورت افراد بومي و ساكن منطقه خودشان خوب مي توانند اين فضا را اصلاح كنند و از اين شرايط بيرون بيايند.

**چه بر سر بشاگرد آورده ايم؟
در ادامه همايش حسين شادزي تسهيلگر اشتغال روستايي و فعال بشاگرد درباره تجربيات خود از حضور در بشاگرد و برقراري روابط دوستانه با بشاگردي ها صحبت هايش را اين طور آغاز كرد: من در اين منطقه كيلومترها پياده رفته ام، الاغ سواري كرده و در توفان شن گرفتار شده ام تا با مردم روستايي زندگي كنم و از آنها ياد بگيرم. به همين دليل تجربيات زيادي از ارتباط با اين مردم و زندگي با آنها به دست آورده ام.
وي افزود: ما در روستاها كارهاي تسهيل گرانه انجام داده ايم. در اين مدت به روستاييان ياد دادم اگر مي خواهيد چيزي داشته باشيد، بايد بهايش را پرداخت كنيم. چون چيزهاي رايگان در بين آدم ها ارزشي نمي يابند.
شادزي با بيان اينكه ما قدرت كلمات را باور نداريم، افزود: در روستايي در ازاي مشاوره به مردم 95 هزار تومان يعني نفري 5 هزار تومان از آنها دريافت كردم.
اين فعال بشگردي با نشان دادن 95 هزار تومان ادامه داد: اين پول را به يادگار نگه داشتم. مردم روستا آن روز متوجه شدند، هيچ چيز رايگان نيست و بايد براي به دست آوردن چيزي كه مي خواهند تلاش كنند.
وي اضافه كرد: محروميت چسبيده به بشاگرد، آنقدر اين عنوان را به كار برده ايم كه امروز ممكن است به راحتي داد بزنيم و بگوييم كه من از منطقه محروم بشاگرد هستم.
شادزي تاكيد كرد: زماني با سيلي صورتمان را سرخ نگه مي داشتيم، اما چه شده كه امروز بلند مي شويم و كنار فرزندمان داد مي زنيم «من محروم هستم». مگر محروميت افتخار دارد؟ چه بلايي سر اين افراد آورديم كه امروز اين طور شده اند؟
اين تسهيلگر اشتغال روستايي با بيان يكي از خاطراتش از سفر به يكي از روستاهاي بشاگرد گفت: فردي بود كه 650 نفر زير نظر او در روستا كار مي كردند، اما متاسفانه بعضي مواقع خودشان را ندار و نيازمند وانمود مي كردند و به افرادي كه وارد آن روستا مي شدند مي گفتند چه براي ما آورده ايد؟
وي تصريح كرد: لازم است كه بعضي از روستاها و جوامع محلي را رها كنيم. در كارشان مداخله نكنيم و وقتي خودشان مسير اشتغال و رشد و پيشرفت را به دست آورده اند، كاري با آنها نداشته باشيم. اين يكي از اصول تسهيلگري است.
شادزي بيان كرد: با لباس رسمي حرف هاي رسمي مي زنيم و با مردم مي نشينيم و بدون اينكه به حرف هايشان گوش بدهيم، براي آنها و زندگي و آينده شان ايده مطرح مي كنيم. بدتر از همه اينكه گاهي بسته هاي حمايتي رايگان به آنها مي دهيم. به آنها مي گويم بدبخت و محروم چرا؟ چون مثل ما لباس نپوشيده اند. اما نمي دانيم آن لباسي كه يك زن بشاگردي به تن دارد به خاطر سوزن دوزي و ظرافت و نوع پارچه قيمت آن كمتر از 300 هزار تومان نيست، اما چون شبيه ما لباس نپوشيده فكر مي كنيم بدبخت و محروم است.
اين تسهيلگر اشتغال روستايي افزود: ما محروميت را در نمادها مي بينيم. كمااينكه توسعه را در نمادها مي بينيم. اين يعني چه؟ يعني اگر مي خواهيم از توسعه حرف بزنيم، سراغ توسعه فضاي فيزيكي مي رويم. بايد ياد بگيريم كه اشتباهاتمان را تكرار نكنيم.
وي در بخش ديگري از صحبت هايش با نشان دادن تصويري از گوسفندان در حال چرا در چراگاه گفت: به نظر شما كسي كه اين گوسفندها را دارد فرد محرومي است؟ خب پس چه مي شود، فردي كه 10 راس يا 20 راس دام دارد خودش را محروم مي بيند. آيا چيزي جز فكر او است؟
شادزي ادامه داد: خيلي از گروه هاي جهادي و نهادهاي مردمي در بشاگرد فعاليت دارند. به مردم صبحانه و ناهار و ديگر خدمات رايگان مي دهند. پس چرا هنوز بشاگرد، بشاگرد است؟ چون فكر محروميت در ذهن مردم تغيير پيدا نكرده و كمك هاي اشتباهي كه به آنها مي كنيم باعث شده تا اين تصوير محروميت را هر روز يدك بكشند.
اين فعال بشگردي تاكيد كرد: ما مردم را نمي شناسيم. توانمندي هاي آنها را نمي بينيم و برايشان نسخه مي پيچيم.
وي با نشان دادن عكسي ديگر از حجله يك تازه داماد داخل كپري بزرگ،تميز و تزيين شده كه مجهز به كولر گازي بود گفت: ما نسخه هاي توسعه شهري را در روستاها پياده مي كنيم. مظهر توسعه يافتگي بشاگرد هم خانه هايي است كه با سليقه و مدل بنياد مسكن ساخته شده است. جالب اينكه ما در همه روستاها خانه ساخته ايم و بشگردي ها، در كنار همان خانه يك كپر ساخته اند. خيلي از آنها هنوز در كپر زندگي مي كنند چون كپر بخشي از فرهنگ و سنت آنها است.
وي ادامه داد: كپري كه در عكس مي بينيد مجهز به كولر گازي بسيار بزرگ، بسيار هم زيبا و تميز بود اما در محوطه يكي از خانه هاي بنياد مسكن قرار داشت. سوال اين است كه چرا ما تلاش مي كنيم سنت ها و فرهنگ هاي يك جامعه محلي را عوض كنيم و برايشان نسخه مي پيچيم.
شادزي تصريح كرد: نمي دانم چه بر سر بشاگرد آورديم. من فقط اشتباهات و درس هاي زندگي خودم را مطرح كردم. نمي دانم چه شده كه هنوز محروميت را يدك مي كشد و شايد نهادها بايد رويكردشان را عوض كنند شايد هم نه. اما فقط يك خواهش دارم از افراد دعوت مي كنم نه به عنوان خير بلكه به عنوان سرمايه گذار روي پروژه هاي روستايي كار كنند و ياد بگيرند پولشان را از مردم پس بگيرند.

**انقلاب نكرديم كه در تهران، تهران مال درست كنيم
محمدرضا حسيني مديركل سابق حوزه رياست كميته امداد امام خميني و مشاور رئيس كميته امداد نيز گفت: بشاگرد يك منطقه نيست بلكه يك منطقه حاكم بر خيلي از جاهاي كشور ما است كه اين منطق در خيلي از نقاط محروم كشور حاكم است نه فقط در بشاگرد. در جنوب كرمان، در سيستان و بلوچستان در خراسان جنوبي نيز به چشم مي خورد.
وي با اشاره به فعاليت هاي گروه هاي جهادي در مناطق محروم افزود: فعاليت هاي گروه هاي جهادي قابل تقدير است اما آنها با دركي كه امروز از مناطق محروم پيدا كرده اند، تبديل به مطالبه گري آنها از سوي دستگاه ها نشود فايده اي نخواهد داشت.
حسيني با بيان اينكه بعضي از مديران امروزي در نزديكي مناطق محروم زندگي مي كنند اما شناختي از آن ندارند تاكيد كرد: تصور كنيد يك گروه جهادي با حداقل امكانات از تهران به منطقه محروم مي رود و نيازهاي آن را شناسايي مي كند اما بعدها مشخص مي شود خود مديران بومي استان نسبت به منطقه محروم ناآگاه و ناآشنا بوده اند.
مشاور رئيس كميته امداد با اشاره به آيه اي از قرآن ادامه داد: درجايي از قرآن آمده ما مي خواهيم مستضعفين را به حكومت برسانيم. اين منطق قرآني در ادبيات امام خميني (ره) نيز حاكم بود.ايشان فرمودند تنها آنهايي تا ته خط انقلاب با ما مي مانند كه طعم فقر و محروميت را چشيده باشند.
وي اضافه كرد: امام انقلاب كرد كه بشاگردها وجود نداشته باشد. امام انقلاب نكرد كه در تهران، تهران مال ها درست شود. امام مبناي انقلابش از بين بردن منطقي بوده است كه به وجود آورنده بشاگردها و مناطق محروم در كشور است. ما واقعا تا از نزديك نبينيم، درك درستي از محروميت پيدا نمي كنيم. آنهايي كه اين موضوع را درك نكرده فقط شعار خواهند داد. چطور كه حاج عبدالله با منطق قرآن و امام آشنا بود و براي كمك وارد بشاگرد شد.
حسيني با بيان اينكه مرحوم حاج عبدالله والي فقط متعلق به بشاگرد نيست، بلكه يك مدل مديريتي است كه امروز در خيلي از گروه هاي جهادي ديده مي شود خاطرنشان كرد: ما امروز والي هاي زيادي داريم كه خانواده هاي خود را رها كرده و در اين مناطق حضور پيدا مي كنند.آنها اين منطق را درك كرده و بدون شك روزي كه در بدنه اجرايي دولت قرار گرفتند، بايد بتوانند با تجربه اي كه از حضور در اين مناطق محروم پيدا كرده اند، ساختارهاي اشتباه را تغيير دهند.
وي ادامه داد: براي اصلاح اين منطق حضرت امام خميني(ره) فرموده اند كه دانشگاه مبدا تحولات است. اگر دانشگاه اصلاح شود مملكت نيز اصلاح مي شود. به همين دليل دانشگاه ها بايد پاي كار بيايند. اساتيد، گروه هاي علمي و حتي تشكل هاي سياسي هم بايد وارد عمل شوند.
مشاور رئيس كميته امداد بيان كرد: اگر تشكل هاي سياسي نيز وارد منطقه و ميدان شوند، اين موضوعات و بازي هاي سياسي را راها خواهند كرد و در مطالبات آينده خود، بدون شك به مسئله محروميت و حل آن مي پردازند.

**65 درصد مردم بشاگرد با سواد هستند
موسي دادي زاده مديركل آموزش و پرورش استان هرمزگان نيز در ادامه اين همايش در سخناني به معرفي منطقه محروم بشاگرد پرداخت و گفت: بشاگرد در جنوب شرقي استان هرمزگان واقع شده و با شهرستان هاي ميناب، سيري، جاسك و همچنين استان سيستان و بلوچستان هم مرز است. اين شهرستان داراي 3 بخش، 3 شهر، 6 دهستان، 202 آبادي است كه از اين تعداد 166 آبادي آن داراي سكنه و مابقي خالي از سكنه است.
وي اضافه كرد:جمعيت بشاگرد، 6.5 درصد از جمعيت استان را به خود اختصاص داده و حدود 35 هزار و 85 نفر جمعيت دارد. پراكندگي جمعيت در شهرستان بشاگرد در هر كيلومتر مربع تقريبا 3.8 دهم نفر در يك كيلومتر مربع است. در واقع به خاطر همين پراكندگي و صعب العبور بودن راه هاي مواصلاتي باعث شده است كه فقر و محروميت در آنجا نمود بيشتري داشته باشد و محروميت زدايي در بشاگرد با مشكلات و موانع زيادي همراه شود.
دادي زاده ادامه داد: وضعيت بشاگرد امروز به گونه اي است كه ضريب پوشش تحصيلي آن در دوره ابتدايي 99 درصد است كه از اين تعداد در پايه ابتدايي حدود 98 درصد و نرخ جذب نوآموزان 96 درصد است. اما به دوره هاي متوسطه اول و دوم كه مي رسيم نرخ پوشش تحصيلي به يكباره كاهش مي يابد. درصد پوشش تحصيلي در دوره متوسطه اول حدود 64 درصد در متوسطه دوم حدود 69 درصد است كه اين كمتر از ميانگين استان هرمزگان است.
وي با اشاره به وضعيت صعب العبور بودن راه ها و پراكندگي جمعيت در اين منطقه خاطرنشان كرد: اين وضعيت باعث شده، خانواده ها به خاطر مشكلات خود در تامين درآمد، در تامين هزينه هاي تحصيلي دانش آموزان مثل كتب درسي، پوشاك، اياب و ذهاب نيز به مشكل برخورده و از طرفي نبود هنرستان هاي فني و حرفه اي شبانه همه دست به دست هم داده تا پوشش تحصيلي در دوره هاي متوسطه اول و دوم اين منطقه كاهش يابد.
مديرعامل آموزش و پرورش هرمزگان تاكيد كرد: وضعيت آموزش و پرورش بشاگرد قبل از پيروزي انقلاب اسلامي در شهرستان بشاگرد، مناسب نبود و ما فقط 7 دبستان در 71 روستاي اين منطقه داشتيم. در نتيجه به خاطر كمبود واحدهاي آموزشي دانش آموزان پس از پايان تحصيلات ابتدايي مجبور به ترك تحصيل مي شدند. به همين دليل تقريبا بالاي 95 جمعيت منطقه بشاگرد افرادي بودند كه از كمترين سواد برخوردار نبودند.
وي با اشاره به وضعيت بشاگرد بعد از انقلاب گفت: بعد از پيروزي انقلاب، توجه ويژه به مناطق محروم، باعث شد تا مدارس ابتدايي به صورت كپري در روستاها داير شود. پس از آن نيز به همت مرحوم حاج عبدالله والي كه به كمك آموزش و پرورش آمد، ساخت مدارس ابتدايي در روستاهاي بشاگرد شكل گرفت. در اين ميان غير از مدارس راهنمايي در خميني شهر بشاگرد،مدارس متوسطه اول و دوم نيز به صورت شبانه روزي داير شدند.
دادي زاده خاطرنشان كرد: با اين وجود و با كمك خيرين و ساير نهادها، تا سال 1384 بيش از 73 مدرسه كپري و كانكسي در بشاگرد وجود داشت كه در سال 84 جشن برچيدن مدارس كپري و كپرزدايي در بشاگرد انجام مي شود. بعد از آن با توجه به خشكسالي هاي متعددي كه در استان هرمزگان به خصوص در بشاگرد به وجود آمد، خيلي ها از اين منطقه مهاجرت كرده و در روستاهاي جديدي كه امكان ادامه حيات داشت ساكن شدند.
وي افزود: به همين دليل امروز در بشاگرد 3 مدرسه كپري و 8 مدرسه كانكسي دارد و امروز تعداد واحدهاي آموزشي در اين منطقه به 319 واحد ارتقا يافته است. تعداد زيادي از اين مدارس توسط خيرين، اعتبارات استاني و ملي ايجاد شده است. همچنين در 40 سال گذشته بشاگرد 130 دانش آموز داشت اما امروز تعداد آنها به 8 هزار 944 نفر رسيده است كه اين نشان دهنده افزايش رشد فرهنگي در اين منطقه است و امروز 65 درصد مردم باسواد هستند.
دادي زاده با بيان اينكه 18 مدرسه شبانه روزي در اين منطقه وجود دارد كه بالغ بر دو هزار دانش آموز را در خود جاي داده گفت: يكي از عواملي كه باعث كم شدن تعداد افراد بي سواد در بشاگرد شده، وجود همين مدارس شبانه روزي است. با اين حال اما جاي خالي مدارس استثنايي براي افرادي كه داراي شرايط ويژه هستند، احساس مي شود.
مديركل اموزش و پرورش هرمزگان تصريح كرد: ترديدي نيست كه توسعه انساني بنيان توسعه پايدار است.
وي در پايان گفت: تامين امكانات كمك آموزشي و تجهيزات آزمايشگاهي و كارگاهي براي مدارس موجود در سطح شهرستان جهت ارتقاي كيفيت آموزشي دانش اموزان، تامين نيروي انساني تحصيلكرده و مجرب كه يكي از ضرورت هاي تحقق عدالت آموزشي است، ايجاد زمينه مناسب براي تحصيل براي بازماندگان از تحصيل كه معضلات اجتماعي و فرهنگي و تلاش براي امرار معاش مانع حضور آنها در مدرسه شده است، ايجاد مدارس شبانه روزي از جمله مواردي است كه مي تواند به رشد و ارتقا فرهنگ منطقه و تحصيل بيشتر دانش آموزان كمك كند.
همايش «بشاگرد ومحروميت: رهايي يا تثبيت؟» عصر چهارشنبه 4 ارديبهشت ماه در محل آمفي تئاتر جهاد دانشگاهي صنعتي شريف برگزار شد.
اجتمام* ف ش* 1200