17 نكته درباره بازار متشكل ارزی

به گزارش روز شنبه خبرنگار اقتصادی ایرنا، نوسان ها و تلاطم های شدید بازار ارز از مهم ترین تهدیدات پیش روی اقتصاد است كه سال گذشته بخش های مختلف اقتصادی را دچار چالش كرد.
برای مقابله با این چالش قرار است بزودی بازار متشكل ارزی آغاز بكار كند كه با راه اندازی آن، بازیگران بازار ارز ساماندهی شده و دلالان و معاملات كف خیابان به حاشیه رانده شوند.
هم اكنون بازار دبی و سلیمانیه عراق به عنوان مراجع مهم تعیین قیمت دلار و ارز در داخل كشور به شمار می روند كه این موضوع، مدیریت بازار ارز در داخل را با مشكلاتی مواجه می كند، اما قرار است با راه اندازی بازار متشكل، این بازار به مرجع تعیین قیمت روزانه دلار و سایر ارزها تبدیل شود.
درباره جزئیات بازار متشكل ارزی بطور كامل اطلاع رسانی نشده كه این مساله باعث ایجاد ابهامات و حتی تصورات اشتباه در بین فعالان اقتصادی شده است.
به علت ابهامات موجود باعث شده حتی برخی فعالان اقتصادی به اشتباه تصور می كنند كه بازار متشكل ارزی قرار است جایگزین سامانه نیما شده و یا اینكه خریداران خرد و حقیقی قادر به خرید و فروش در آن هستند.
در ادامه تلاش می شود كه به مهم ترین سوالات و ابهاماتی كه درباره این بازار وجود دارد پاسخ داده شود.

** زمان راه اندازی بازار متشكل ارزی
هم اكنون مراحل نهایی تدوین دستورالعمل این بازار در حال انجام است. بر اساس برنامه ریزی انجام شده این بازار تا پایان اردیبهشت امسال راه‌اندازی خواهد شد.
بازار متشكل ارزی قرار است در ساختمان شماره یك بانك مركزی در چهار راه استانبول تهران راه اندازی شود.

**بازیگران بازار متشكل ارزی
بازیگران اصلی بازار متشكل شامل بانك مركزی، بانك ها و صرافی های دارای مجوز هستند.
قرار است از طریق این بازار، بازیگران غیر مجاز سروسامان داده شده و آنها نیز ناچار به اخذ مجوز و فعالیت قانونی شوند.

** خرده فروشی ارز در بازار متشكل، جایی ندارد
افراد حقیقی نمی توانند در بازار متشكل ارزی خرید و فروش كنند، این افراد برای تامین نیاز ارزی خود باید مانند گذشته به صرافی ها مراجعه كنند.
تنها بانك ها و صرافی های مجاز قادر به اخذ كد و خرید و فروش در این بازار هستند.
قرار است در بازار متشكل ارزی برای معاملات اسكناس و نقد انجام شود بر این اساس صادركنندگان و دارندگان ارز می توانند از طریق صرافی ها برای فروش، نرخ مورد نظر خود را در سامانه بازار متشكل به ثبت برسانند.

** بازار متشكل جایگزین سامانه نیما نمی شود
بازار متشكله ارز با سامانه نیما تفاوت ماهوی دارند، در واقع در بازار متشكل، اسكناس ارز و در سامانه نیما حواله ارز عرضه می شود.
بنابراین، با توجه به اینكه در بازار متشكل فقط قرار است اسكناس خرید و فروش شود برنامه ای برای جایگزینی با سامانه نیما وجود ندارد. البته شاید در آینده در صورت تثبیت جایگاه بازار متشكل، معاملات حواله های ارزی نیز در آن آغاز شود.

** چه ارزهایی در بازار متشكل پذیرفته می شوند
قرار است در ابتدا معاملات 2 یا سه نوع ارز اصلی (دلار، یورو و درهم) آغاز شود، اما به تدریج به سایر ارزها تسری یابد.

** ساعت معاملات
زمان معاملات این بازار از ساعت 10 صبح آغاز شده و تا پایان ساعت كاری بانك ها ادامه می یابد.
تلاش شده است كه در پایان ساعت معاملات، كار تسویه انجام شود و بدین ترتیب تسویه معاملات به روز آینده موكول نخواهد شد.

** نقش بانك مركزی چیست؟
بانك مركزی در بازار متشكل ارزی فعالیت ها را رصد می كند و در صورت لزوم برای ایجاد تعادل در بازار دخالت خواهد كرد.
نظارت بانك مركزی بر این بازار به صورت سیستماتیك و غیر مستقیم خواهد بود.

** بازار متشكل ارزی، یك شركت خصوصی است
بازار متشكل ارزی، شركتی خصوصی به شمار می رود كه نهادهای خصوصی سهامدار آن به شمار می روند. بانك مركزی با وجود اینكه در آن سهامدار نیست، اما بر آن نظارت می كند.
سهامداران اصلی بازار متشكل، شامل كانون صرافان، كانون بانك های دولتی، كانون بانك های خصوصی و فرابورس هستند.

** بازار متشكل تهران، جایگزین دبی و سلیمانیه می شود
هم اكنون برای تعیین نرخ ارز بیشتر توجهات به سوی دبی امارات و سلیمانیه عراق است بطوری كه این بازارها نقش اصلی را در تعیین قیمت دلار و سایر ارزها دارند.
اما با راه‌اندازی بازار متشكل ارزی نرخ تعیین در ابتدای معاملات این بازار به عنوان نرخ مرجع منتشر می‌شود كه قادر خواهد بود به تدریج بازارهای رقیب كه خارج از كشور قرار دادند را به حاشیه براند.

** نحوه تعیین نرخ ارز
نرخ‌ها در بازار متشكل ارزی بر اساس عرضه و تقاضا تعیین خواهند شده و دستوری نخواهد بود. خریداران و فروشندگان با سازوكاری مانند بورس، پیش از آغاز معاملات، تقاضاهای خود را ثبت كرده و در نهایت بر اساس نزدیك ترین قیمت، معاملات انجام خواهد شد.

*** دامنه نوسان
اكنون پیشنهادات مختلفی برای دامنه نوسان روزانه نرخ ارز در این بازار مطرح شده كه مهم ترین پیشنهاد دامنه نوسان 5 تا 10 درصدی است. با توجه به اینكه دستورالعمل این بازار هنوز نهایی نشده، احتمال تغییر دامنه نوسان اعلام شده وجود دارد.
در صورت وقوع تحولات سیاسی و اقتصادی مهم كه معمولا باعث افزایش یا كاهش شدید تقاضا برای ارز می شود امكان دارد كه روند معاملات قفل شده و به قول فعالان اقتصادی، صف خرید و یا صف فروش شكل بگیرد. برای مقابله با این وضعیت، پیش بینی شده كه با تصمیم هیات مدیره، دامنه نوسان افزایش یافته و با مشاركت بانك ها قفل معاملات باز شود.

** تعیین سقف معاملات
قرار است معاملات به صورت خرید و فروش بسته های حدود 100 هزار تایی هر نوع ارزی (لات) انجام شود.
در ابتدا سقف معاملات محدود خواهد بود اما به تدریج با تثبیت جایگاه این بازار، سقف معاملات افزایش می یابد.

** امنیت معاملات بازار متشكل
از نگرانی هایی كه درباره راه‌اندازی این بازار وجود دارد امنیت معاملات آن است، به طوری كه برخی تردید دارند كه در صورت ثبت خرید و فروش، طرفین حاضر به نهایی كردن و پرداخت وجه نباشند.
اما با ساز و كار تعبیه شده در این بازار، نگرانی در این باره وجود ندارد؛ همه خریداران و فروشندگان و بازیگران این بازار موظف هستند 2 حساب ریالی و ارزی را به مدیریت بازار متشكل ارزی معرفی كنند و به محض اینكه سفارش‌ها ثبت شد معادل ارزی و ریالی سفارش ثبت شده از حساب های طرفین مسدود می شود تا معاملات تسویه شود.
همه صرافی هایی كه قصد ورود به بازار متشكل ارزی را دارند باید با مدیریت این بازار، قراردادی را امضا كرده و اسناد مورد نیاز را ارایه كنند.

** چگونگی مداخله بازار ساز در بازار متشكل
بر اساس نیاز بازار، بازیگران اصلی دخالت می كنند و درخواست های خرید و فروش را ثبت كرده و تلاش می كنند نیازهای اصلی ارزی را پوشش دهند تا بدین ترتیب بازار به تعادل برسد.
نگرانی برای كمبود اسكناس عرضه شده در این بازار وجود ندارد، زیرا پس از آزاد شدن ورود ارز به كشور، عرضه اسكناس در كشور افزایش یافته بطوری كه گاهی صرافی ها از خرید همه اسكناس های عرضه شده باز می مانند.
اگر عرضه ارز بیش از تقاضا و نیاز بازار باشد، بانك ها وارد شده و آن را جمع آوری می كنند.

** به حاشیه راندن معاملات كف خیابان
معاملات اسكناس دلار و سایر ارزها در بازار كف خیابان كه خیابان منوچهری جلوه آشكار آن به شمار می رود نمی تواند رقیب معاملات اسكناس بازار متشكل باشد.
به گفته برخی مسوولان ذیربط، حدود 2 درصد معاملات ارز به صورت دستی در خیابان منوچهری و كف خیابان انجام می شود كه ادعا شده است نمی تواند در مقابل بازار متشكل، عرض اندام كند و به تدریج به حاشیه رانده می شود.

** نقش بازار متشكل در كاهش نرخ ارز
بهای ارز معامله شده در بازار متشكل به نرخ بازار آزاد (حدود 13 هزار تومان) نزدیك خواهد بود كه تفاوت چند هزار تومانی با نرخ حواله ارز در سامانه نیما (حدود 9 تا 10 هزار تومان) دارد، كه این موضوع باعث خواهد شد كه صادركنندگان و دارندگان ارز تشویق شوند به جای عرضه حواله در سامانه نیما به سراغ تبدیل آن به اسكناس برای عرضه در بازار متشكل بروند تا بدین طریق سود بیشتری را كسب كنند.
این موضوع باعث می شود تا عرضه اسكناس ارز در بازار بیشتر شده و در نتیجه قیمت انواع ارز در بازار به تدریج روند كاهشی پیدا كند و به نرخ سامانه نیما نزدیك شود.

** برخورد با صرافان متخلف
از جمله نگرانی هایی كه درباره بازار متشكل وجود دارد این است كه برخی صرافان سوءاستفاده كرده و اقدام به خرید ارز در بازار متشكل به نرخ عمده كرده و سپس آن را به صورت خرده فروشی به بهای بالاتر در بازار آزاد یا كف خیابان به فروش برسانند.
اما قرار است نظارت شدیدی بر روی عملكرد صرافی ها اعمال شود تا جلوی وقوع این تخلف گرفته شود. بر اساس تدابیر اتخاذ شده صرافی ها باید ارز خریداری شده در بازار متشكل را با سود پیش بینی شده در بازار «سنا» بفروشند، با توجه به این كه روند معاملات بازار متشكل و بازار سنا توسط نهاد ناظر به صورت پیوسته رصد می شود در صورت وقوع تخلف با صرافی ها متخلف برخورد می شود.
اقتصام **2022**9189