در حقيقت اين توضيحات و البته سخنان او در چهارشنبه شب هم حكايت از آن داشت كه مخاطب عراقچي كشورهاي غربي و مشخصاً اروپايي‌ها هستند اما برخي با برداشت نادرست يا سوء نظر درصدد ايجاد يك حاشيه براي دولت هستند.
** عراقچي چه گفته بود؟
معاون سياسي وزير امور خارجه چهارشنبه شب در برنامه گفت‌وگوي ويژه خبري با تشريح جزييات پاسخ ايران به خروج امريكا از برجام و بدعهدي اروپايي‌ها اظهار داشت: ما در 40 سال گذشته ميزبان برادران از افغانستان، عراق و آذربايجان و... بوديم و ملت ايران سخاوتمندانه پذيرايي كردند. وي افزود: همين الان بيش از سه ميليون افغان در ايران حضور دارند، بيش از دو ميليون فرصت شغلي را برادران خوب افغان در ايران اشغال كرده‌اند و سه تا پنج ميليارد يورو از كشور ما خارج مي‌كنند. وي يادآور شد: حدود 468 هزار دانش‌آموز افغان در مدارس ايران رايگان تحصيل مي‌كنند و هر دانش‌آموز در سال براي ما 600 يورو هزينه دارد. بيش از سه هزار دانشجوي افغان در ايران هستند ولي اين آموزش‌ها هزينه دارد؛ نزديك 15 هزار يورو هزينه دارد و از خدمات درماني بهره‌مند مي‌شوند. با كمال ميل پذيراي آنها هستيم ولي براي ما هزينه دارد.
معاون سياسي وزير امور خارجه تأكيد كرد: ولي وقتي تحريم‌هاي امريكا اثر كند و منابع مالي ايران محدود شود و فروش نفت به صفر برسد، درآمدهاي نفتي ما كم شود البته موفق نخواهند شد و فروش نفت ما به صفر نخواهد رسيد و به همين خاطر ايران مجبور است سياست‌هاي ويژه‌اي را اتخاذ كند و ممكن است به نقطه‌اي برسيم كه نتوانيم هزينه‌ها را تأمين كنيم و از برادران افغان بخواهيم كه كشور را ترك كنند. عراقچي افزود: نمي‌خواهم تنش يا نگراني در بين اتباع افغان ايجاد كنم ولي مي‌خواهم صحنه را ترسيم كنم. اگر امريكا بخواهد به سياست تحريم ادامه دهد اگر مجبور شويم، مسئوليت آن به عهده امريكا خواهد بود.
** واكنش دولت افغانستان
اين سخنان در برخي رسانه‌ها و بخصوص در فضاي مجازي تعبير به تهديد ايران براي خروج افغان‌ها از كشور شد. تا جايي كه وزارت مهاجرين افغانستان هم به اين مهم واكنش نشان داد. به گزارش تسنيم، وزارت امور مهاجرين و بازگشت‌كنندگان افغانستان در واكنش به اظهارات «عباس عراقچي» از تهران خواست تا به مسأله حضور پناهجويان افغان در ايران سياسي نگاه نكند. «محمدرضا باهر»، معاون سخنگوي وزارت امور مهاجرين افغانستان گفت كه مهاجرت موضوعي انساني است و اين وزارتخانه از كشورهاي ميزبان پناهجويان افغان مي‌خواهد تا مسائل سياسي را به مهاجرت پيوند نزنند. سخنگوي وزارت امور مهاجرين افغانستان اظهار داشت: از ايران مي‌خواهيم تا به مسأله مهاجرت به عنوان يك پديده اجتماعي و انساني نگاه كند و با توجه به وضعيت اقتصادي و امنيتي افغانستان مهاجران افغان اخراج نشوند.
«صبغت احمدي»، سخنگوي وزارت خارجه افغانستان هم تأكيد كرد كه «مهاجرين» و «تحريم‌هاي امريكا عليه ايران» دو موضوع جداگانه است و طبق كنوانسيون‌هاي جهاني، نبايد با انگيزه‌هاي سياسي با مهاجران برخورد كرد. احمدي با اشاره به اينكه «ما با جمهوري اسلامي ايران روابط نيك داريم»، گفت: «اميدواريم كه با مهاجرين به عنوان مهاجر برخورد شود؛ اين مسأله ربطي به تحريم‌ها ندارد».
** فضاسازي در رسانه‌هاي داخلي
سخنان عراقچي البته در فضاي مجازي هم بازتاب گسترده‌اي داشت. هم بسياري از كاربران افغاني و هم ايراني نسبت به آن واكنش نشان دادند. واكنش‌هاي انتقادي عمدتاً حول اين محور بود كه اخراج افغان‌ها از ايران عادلانه نيست و تحريك كننده است. رسانه‌هاي اصولگرا هم البته به صف منتقدان وزارت خارجه پيوستند. چنان كه خبرگزاري تسنيم در يادداشتي به قلم «سيد حسام رضوي»، كارشناس مسائل سياسي با اشاره به بخش‌هايي از سخنان عراقچي و نقد آن در نهايت نوشت: «آقاي عراقچي و دوستان‌شان در وزارت امور خارجه شاگردان خوب و قابلي در درس ديپلماسي بوده‌اند و امروز آنچه را از متون غربي در سال‌هاي تحصيل خوانده‌اند اجرا مي‌كنند؛ آري همين نگاه غلط به ايشان مي‌گويد تو هم مثل تركيه عمل كن و همان‌گونه كه او از اهرم فشار مهاجران عليه اروپا استفاده كرد، تو هم اين كار را انجام بده و اين‌گونه رفقاي برجامي‌ات را تهديد كن!» وي نوشته است: «اما آيا اين بزرگواران نمي‌دانند دليل حضور افغانستاني‌ها در ايران و جانفشاني‌شان در انقلاب و دفاع مقدس و دفاع از حريم اسلام و انسانيت، منافع و مسائل مادي نيست؟... دل‌مان نيامد از نگاه امام و مقام معظم رهبري در اسلام بدون مرز و جغرافيا عبور كنيم و يادآوري نكنيم كه افغانستاني‌ها ايران را مأمن و ملجأ مستضعفان جهان مي‌دانند و براي حفظ دين و ناموس‌شان به اينجا آمده‌اند حال اگر رهايشان كنيم، قطعاً مسيرشان اروپا و غرب نخواهد بود. كاش بيشتر مشورت مي‌كرديد و از سر احساس و هيجان حرف نمي‌زديد.»
** توصيه آشنا به جوسازها
حسام‌الدين آشنا، مشاور رئيس جمهوري اما در واكنش به جوسازي‌ها عليه سخنان عراقچي درخصوص مهاجران در حساب توئيتري خود نوشت: «اول از بزرگ‌ترهايتان اصل مطلب را بپرسيد.»
آشنا همچنين در توئيت ديگري نوشت: «اگر تحريم‌ها تداوم يابد، ايران ديگر قادر نخواهد بود نقش فعالي در مديريت و ممانعت از مهاجرت امواج انساني از شرق به غرب ايفا كند. اگر تحريم‌ها تداوم يابد، ايران ديگر قادر نخواهد بود نقش فعالي در مديريت و ممانعت از انتقال مواد مخدر از شرق به غرب ايفا كند. اگر تحريم‌ها تداوم يابد، ايران ديگر قادر نخواهد بود نقش فعالي در مبارزه با تروريست‌ها و بازگشت آنان به زادگاه‌شان در غرب ايفا كند.»
به نظر مي‌رسد اين اشاره آشنا و البته توضيحات تكميلي عراقچي نشان از آن دارد كه مخاطب اين سخنان نه افغان‌ها بلكه كشورهاي اروپايي هستند كه با وجود اذعان به اهميت موضوع مهاجرين و مبارزه با مواد مخدر، بار اصلي مقابله با هر دو را به دوش ايران انداخته و آن گونه كه بايد و شايد حاضر به هزينه دادن يا ياري رساندن به ايران نيستند.
** پاسخ عراقچي به سوء برداشت‌ها
با اين همه عراقچي روز گذشته در گفت‌وگو با ايرنا و در توضيح بيشتر سخنان خود تأكيد كرد كه كشورهاي غربي به وظيفه خود مقابل مهاجران افغان بايد عمل كنند.
معاون سياسي وزير امور خارجه با اظهار تعجب از برخي اظهار نظرها و برداشت‌هاي غلط از سخنانش در فضاي مجازي اظهار داشت: بحث مهاجرين و پناهندگان يك بحث بين‌المللي است و مديريت و تأمين هزينه‌هاي مربوط به آن نيز يك مسئوليت بين‌المللي به شمار مي‌رود. وي افزود: اين كه مردم ايران بر مبناي اعتقادات انساني و اسلامي خود ظرف 40 سال گذشته سخاوتمندانه حق ميهمان نوازي را در مورد پناهندگان و مهاجرين اعم از افغان يا ساير مليت‌ها به طور كامل به جا آورده و باز هم به جا خواهد آورد يك بحث است، اينكه ساير كشورها و سازمان‌هاي بين‌المللي، بخصوص كشورهاي غربي كه اتفاقاً مسبب بسياري از مصيبت‌هاي مردم افغانستان هستند هم بايد وظيفه و مسئوليت خود را انجام دهند، يك بحث ديگر است.
معاون سياسي وزير امور خارجه تأكيد كرد: دولت‌هاي اروپايي بايد سهم خود را در پذيرايي از مهاجرين ادا كنند، حال يا در قالب پرداخت هزينه‌ها يا با پذيرش بخشي از آنها در كشورهاي خود. عراقچي اظهار داشت: اين يك مطالبه جدي جمهوري اسلامي است و وزارت امور خارجه سال‌ها است كه آن را از طريق كميسارياي عالي پناهندگان ملل متحد، مقامات اروپايي و دولت افغانستان پيگيري كرده و باز هم به طور جدي پيگيري خواهد كرد. وي همچنين گفت: بديهي است در شرايط حاضر كه تحريم‌هاي ظالمانه و غيرقانوني دولت امريكا بدون هيچ توجيه بين‌المللي بر ايران تحميل شده و آن دولت سعي در محدوديت شديد منابع مالي جمهوري اسلامي دارد، مطالبه‌گري ملت ايران ابعاد جديدي مي‌يابد. معاون سياسي وزير امور خارجه با تأكيد بر اينكه جمهوري اسلامي ايران كاملاً با مسئوليت‌هاي اسلامي، انساني و بين‌المللي خود آشنا بوده و به آنها پايبند است، گفت: موضوع اخراج يا بازگرداندن مهاجرين و پناهندگان به هيچ وجه در دستور كار دولت ايران قرار ندارد اما اين كه گزينه‌هاي جديدي در برابر آنها قرار داده شود، امر جداگانه‌اي است.
منبع: روزنامه ايران؛ 1398،02،21
گروه اطلاع رساني **1699**2002
تهران- ايرنا- واكنش‌ها به سخنان چهارشنبه شب معاون سياسي وزارت خارجه در تلويزيون باعث شد تا سيد عباس عراقچي در گفت‌وگويي، توضيحات مبسوط تري درباره مهاجران افغان حاضر در كشور و سياست ايران در قبال آنها ارائه كند. او تأكيد كرد كه اخراج يا بازگرداندن مهاجران يا پناهندگان افغان در دستور كار ايران نيست اما كشورهاي غربي بايد به وظيفه خود در قبال اين مهاجرين عمل كنند.