شماره بگذار، پارك كن-مهدی احمدی*

فاصله محل كار تا منزل هر روز با نوشته های عجیب و غریبی بر روی دیوارها یا جلو درها و پاركینگ ها مواجه می شوم اما یكی از این نوشته ها توجهم را جلب كرد زیرا حس كردم خشونتی خاص در درون آن نهفته است. كاغذی بر روی دیوار یكی از ساختمان های نوساز و شیك نصب شده بود كه بر روی آن نوشته «پارك پنچری- حتی موتورسیكلت»! خودنمایی می كرد؛ یعنی به صورت آشكار و بسیار جدی اخطار كرده بودند كه اگر هرگونه خودرو یا حتی موتورسیكلت خود را اینجا پارك كنید بدون هیچ تعارفی پنچر می شود.

این نوع برداشت باعث شد تا این مساله برایم پیش بیایید كه چه اتفاقی افتاده كه ما اینقدر بدون تعارف خشونت خود را آشكار می كنیم و حتی حاضر نیستیم برای مكان هایی در كنار منزل مسكونی و یا در جلو در یا پاركینگ محل زندگی خود كه امكان دارد بعضی وقت ها اصلاً به آن هم احتیاجی نداشته باشیم اجازه ندهیم یك تَن دیگر حتی برای دقایقی چند وسیله نقلیه خود را در آنجا پارك كند؟ این مساله باعث شد تا نخست به سراغ این برویم كه آیا خشونت اساساً این است كه ما با یكدیگر درگیر شویم و به هم آسیب برسانیم یا موارد دیگری هم مصداق خشونت قرار می گیرد؟

**خشونت چیست؟
خشونت در یك معنا به رفتاری گفته می شود كه هدف آن صدمه زدن به خود یا دیگران از روی عمد یا قصد است. از این رو از جمله مسایل اجتماعی محسوب می شود كه نه تنها از جنبه های مختلف حیات بشری تاثیر می پذیرد، بلكه بر آنها نیز تاثیر می گذارد كه یك نوع آن خشونت خیابانی است؛ خشونتی كه اساساً پدیده ای شهری محسوب می شود و در شهرهای بزرگ كه میزان آشنایی شهروندان با یكدیگر كمتر است انگیزه ارتكاب آن نیز بیشتر می شود. بنابراین ممكن است ما بارها در خیابان شاهد انواع خشونت ها باشیم كه این اتفاق خود باعث گرایش به آن می شود زیرا با توجه به دیدگاه صاحبنظران یكی از عوامل مهم در گرایش به خشونت خیابانی مشاهده آن پدیده و یادگیری آن طی فرآیند اجتماعی شدن است. برای نمونه با توجه به تئوری یادگیری اجتماعی «آلبرت بندورا» روان شناس كانادایی-آمریكایی رفتارهای ناهنجار مانند گرایش به خشونت خیابانی زاییده یادگیری اجتماعی هستند.

بنابراین می توان گفت كه تابلوهایی یا نوشته هایی كه بر روی در و دیوارها نصب می شود و بر روی آن نوشته هایی همچون «پارك پنچری، پارك ممنوع، پارك نكن حتی یك لحظه» و از این دست نوشته ها كه با آنها به صورت آشكار مردم را تهدید می كنند نمونه بارزی از خشونت در حق دیگر شهروندان است كه در فرآیند اجتماعی شدن نیز تاثیر می گذارد؛ یعنی اینگونه نوشته ها باعث تغییر رفتار عده ای دیگر از شهروندان می شود.

همچنین چنین نوشته هایی در مواقعی چند باعث ایجاد اختلاف، دعواهای خیابانی و خشونت آشكار می شود؛ یعنی ممكن است یك شخص به دلیل اینكه وسیله نقلیه ای در جلو منزل مسكونی اش پارك شده باشد با شخصی دیگر درگیر شود و به زد و خورد بیانجامد زیرا استدلالش این است كه «مگر نمی بینی نوشته شده پارك پنچر».

با توجه به این مساله باید دید كه قانون در مورد خیابان ها، كوچه ها و مكان هایی كه مالك شخصی ندارد چه گفته است.

**قانون و مكان های عمومی
در وهله نخست باید اشاره كرد كه ماده 669 قانون مجازات اسلامی می‌گوید: «هر گاه كسی دیگری را به هر نحو تهدید مالی كند، اعم از اینكه به این واسطه تقاضای انجام امر یا ترك فعلی را نموده یا ننموده باشد به مجازات شلاق تا 74 ضربه یا زندان از 2 ماه تا 2 سال محكوم خواهد شد.» همچنین طبق ماده 24 قانون مدنی «هیچ كس نمی تواند كوچه و خیابان هایی كه بن بست یا مسدود نیست را تحت تملك قرار دهد. بنابراین نصب هر گونه تابلو پارك ممنوع، یا تهدید به پنچری خودروها در كوچه و خیابان های شهر جرم محسوب می شود و می توان از متخلفین در دادسرا شكایت كرد.»

با توجه به این مطلب در قانون مدنی كشور به صراحت در مورد حقوق مردم در كوچه و خیابان ها و نصب تابلو پارك ممنوع در آنجا مطالبی گفته شده است. اگرچه قانون، حقوقی برای مالكان پیش‌بینی كرده است كه مردم حق ندارند خودروهای خود را مقابل پاركینگ یا داخل كوچه‌های بن بست پارك كنند اما از طرف دیگر به صاحب ملك این حق را نداده‌اند كه مردم را تهدید یا اقدام به تخریب و پنچر خودرو آنها كنند.

بنابراین از قدیم هم گفته‌اند چهاردیواری اختیاری است؛ یعنی شخص تنها مالك دیواری بوده كه دور زمین خانه‌ اش كشیده اند. لذا نسبت به این فضا حق تصرف دارد اما وسعت این محدوده همانجایی است كه دیوار تمام می‌شود و مالك نسبت به فاصله میان دیوار منزل و خیابان هیچ حقی ندارد. از این رو هیچ فردی نمی تواند دیگری را از پارك كردن خودرو در خیابانی كه پلیس آن را ممنوع نكرده، منع كند. البته به جز مقابل درب پاركینگ كه باعث مشكل برای ورود و خروج خودروی صاحب ملك می‌شود.

**در حق یكدیگر مهربان باشیم
فارغ از تمام این مسایل لازم است كمی به رفتار خودمان فكر كنیم. اینكه در حق یكدیگر چگونه رفتار می كنیم و توقع داریم كه با ما چگونه رفتار شود؟ اگر اندكی در رفتار مردم جامعه تامل داشته باشیم متوجه می شویم كه چقدر رفتاری به عنوان «گذشت» نایاب شده است؛ یعنی در طول فعالیت های روزمره متوجه می شویم كه مردم خیلی كم نسبت به یكدیگر گذشت دارند و حاضر نیستند از كنار بعضی از مسایل كه امكان دارد تبعات چندانی هم برای آنها نداشته باشد از خود گذشت نشان دهند.

بنابراین لازم است تا جامعه رفتار همراه با گذشت در خود تقویت كند؛ یعنی گاهی وقت ها لازم است تا خود را جای دیگری بگذاریم و در جایگاه او ایستاده باشیم نه اینكه همیشه حق به جانب عمل كنیم و هیچ گونه انعطافی برای گذشت كردن نداشته باشیم. اگر این نوع رفتار در جامعه تقویت شود اگرچه نمی توان گفت خشونت به طور كلی كنار می رود اما می توان گفت دیگر به هر بهانه ای در خیابان شاهد درگیری و خشونت نیستیم.

یكی دیگر از راه های كاهش خشونت در جامعه این است كه شهروندان آستانه صبر خود را بالا ببرند؛ یعنی رفتار افراد باید به گونه ای باشد كه برای هر عمل و رفتاری نسبت به یكدیگر پرخاش نكنند، اینكه شخصی برای چند دقیقه یا حتی چند ساعت وسیله نقلیه خود را در كنار منزل مسكونی شخصی دیگر پارك كند آنچنان خسارتی به او وارد نكرده كه بخواهد هر نوع آسیبی به وسیله نقلیه یا حتی شخص بزند. بنابراین بیایید یاد بگیرم كه آستانه صبر خود را بالا ببریم تا فارغ از تمام عوامل بازدارنده خودمان در حق یكدیگر مهربان باشیم.

حتی به جای پارك پنچری یا هر جمله و علامت تهدید كننده ای بر روی در و دیوار منزل مسكونی خود، بیاییم بنویسیم «شماره بگذار، پارك كن». شاید در آن لحظه ای كه فردی وسیله نقلیه خود را در كنار منزل مسكونی یا حتی جلو در یا پاركینگ منزل ما پارك می كند به آن مكان هیچ احتیاجی نداشته باشیم. چنان كه در حدیثی از پیامبر اكرم(ص) نقل شده است: «هر كس رحم نكند به او رحم نشود، هر كس نبخشد بخشیده نشود».
...............................................................................
پژوهشگر ایرنا