روحانی و پرسش مهرماهی برای گسترش اعتدال گرایی/ نگاه سیاسی و اقتصادی روزنامه ها

این گزارش به سرخط اصلی خبرها و همچنین نوشته های سرمقاله نویسان و نویسندگان روزنامه های امروز یكشنبه 4 مهر 1395 خورشیدی در حوزه های سیاسی و اقتصادی نگاهی انداخته و مهم ترین موضوع های مورد توجه این روزنامه ها را بررسی كرده است.

**پرسش مهر روحانی
دیروز شنبه (سوم مهر) «حسن روحانی» رییس جمهوری در آیین بازگشایی مدارس به رسم سال های پیش در یكی از مدرسه های تهران حضور یافت. سخنان رییس جمهوری در این مراسم در روزنامه های امروز بازتاب داشت. بسیاری از روزنامه ها نفی خشونت در كلام روحانی را در گزارش های خود برجسته كردند.
روزنامه «آرمان» در گزارشی با عنوان «مدرسه جای خرافات و خشونت نباشد» از زبان رییس جمهوری در این مراسم نوشت: باید اعتدال و میانه‌روی را بیاموزیم و بدانیم خشونت، افراط و تفریط، تخریب‌كننده ‏زندگی امروز و فردای ماست و تدبیر و عقلانیت، كشور را به آینده روشن رسانده و خرافات باعث انحطاط جامعه ‏خواهد شد. باید تلاش، كوشش، امید، تدبیر و اعتدال‌مان را از مدرسه آغاز كنیم. اوایل مهرماه گرچه پاییز طبیعت به‌شمار می‌آید، اما بهار دانش و اندیشه است و به همین دلیل روز بسیار مهمی برای دانش‌آموزان، دانشجویان، معلمان، اساتید و همه آنهایی است كه در پی آینده بهتر و توسعه كشور هستند. مدرسه بزرگ‌ترین منبع برای تربیت عالی‌ترین سرمایه‌ها در كشور است و شما دانش‌آموزان باید به فكر آینده خودتان و كشور باشید.
روزنامه «ابتكار» در گزارش خود آورد: رئیس‌جمهوری در آغاز سال تحصیلی 96-95 به سنت سال‌های اخیر در «پرسش مهر» از دانش‌آموزان سوالی را مطرح كرد كه بی‌ارتباط با وقایع سیاسی روز جهان و دوم اكتبر مصادف با یازدهم مهرماه به‌عنوان روز جهانی بدون خشونت نیست. حسن روحانی گفته «خشونت از كجا نشات گرفته و چگونه عده‌ای خشونت را می‌آموزند؟ در برابر خشونت چگونه می‌توان ایستادگی كرد و چگونه می‌توانیم جامعه‌ای داشته باشیم دارای رحمت نبوی؟ چگونه می‌توانیم جوامع منطقه و جهان را از خشونت برهانیم؟». بی‌تردید در عصر كنونی خشونت موضوعی نیست كه تنها خاص جوامع اسلامی باشد كمااینكه امسال در نشست مجمع عمومی سازمان ملل محور صحبت‌های رئیس‌جمهوری و سایر سیاستمداران دنیا بود.
این گزارش در ادامه به واكاوی ریشه های خشونت در جامعه پرداخت و نوشت: كارشناسان سیاسی در مورد اینكه چرا رئیس‌جمهوری این پرسش را در اولین روز از سال تحصیلی در جمع دانش‌آموزان مطرح كرده است نظرات متفاوتی داشتند برخی معتقدند كه استفاده از واژه احترام و نهادینه‌كردن فرهنگ احترام گذاشتن به یكدیگر می‌تواند تا حد زیادی میزان بروز رفتارهای خشونت‌آمیز را كاهش داده كه در پی آن از ایجاد جریان‌های تند رادیكالی همچون داعش، طالبان، جبهه النصره و ... ممانعت به‌عمل می‌آید چراكه اعمال این قبیل رفتارهای خشونت‌آمیز كه از حد و مرز جغرافیایی تعیین‌شده هم فراتر رفته تاجاییكه برخی افراد از آسیا در غرب دست به رفتارهای خشونت‌آمیز می‌زنند و تعدادی از اروپاییان هم در آسیا و خاورمیانه اقدام به این قبیل رفتارها می‌كنند. آنها معتقدند ریشه این قبیل رفتارها را باید در خانواده‌ها جستجو كرد كه با اعمال تبعیض روحیه پرخاشگری را در فرزندان خود ایجاد می‌كنند. برخی از كارشناسان سیاسی با ارزیابی مثبت از طرح پرسش مذكور در بین دانش‌آموزان از سوی رئیس قوه مجریه كشور معتقدند برای نهادینه‌كردن فرهنگ مبارزه با خشونت و جلوگیری از تشكیل گروه‌های تندروی سیاسی باید از مدارس و دانشگاه‌ها به‌عنوان كانون تربیت نسل فرهیخته استفاده كرد.
روزنامه «تعادل» هم در گزارش خود سخنان روحانی را بسترساز ایجاد گفتمان نفی خشونت در محیط آموزشی دانست و آورد: با توجه به شرایط خاص داخلی و منطقه‌یی و بروز برخی نشانه‌های «خشونت» و «پرخاشگری» در سطح برخی رسانه‌ها، روحانی پرسش سال تحصیلی 96-95 را با محوریت تحلیل خشونت و راهكارهای پرهیز از آن طرح كرد تا در سطح محیط‌های آموزشی كشورمان گفتمان‌سازی مناسبی با موضوع «نفی خشونت» پردازش شود.
روزنامه «جوان» اما پرسش مهر روحانی با محوریت نفی خشونت را مورد انتقاد قرار داد و نوشت: با آنكه در حال حاضر بزرگ‌ترین مشكل دولت بدعهدی امریكا در اجرای برجام است و طبعاً تبعات این مسئله گریبانگیر ملت شده است، رئیس‌جمهور در مراسم نواختن زنگ آغاز سال تحصیلی جدید با نادیده گرفتن این مطلب، مبارزه با خشونت را محور پرسش مهر امسال خود از دانش‌آموزان قرار داد و از آنان خواست پاسخ دهند كه «خشونت از كجا نشئت گرفته است؟ چگونه عده‌ای خشونت را می‌آموزند؟ در برابر خشونت چگونه باید ایستادگی كرد؟» این رفتار روحانی تئوری اخیر رسانه‌های غربی مبنی بر اینكه وی قصد دارد در ادبیات سیاسی خود تروریست‌ستیزی را بدون توجه به رابطه مستقیم آن با استكبارستیزی، جایگزین استكبارستیزی كند، تقویت می‌كند.

** ظریف در شورای روابط خارجی آمریكا چه گفت؟
حضور «محمدجواد ظریف» وزیر امور خارجه كشورمان در اندیشكده شورای روابط خارجی آمریكا و پاسخ های او به سوال های «فرید زكریا» روزنامه نگار آمریكایی مورد توجه بسیاری از روزنامه های امروز قرار گرفت.
روزنامه «همدلی» در گزارش خود با عنوان «آن روی دیگر ظریف» آورد: محمدجواد ظریف به چیزهای زیادی معروف است كه می‌توان به تسلط او بر روابط بین‌الملل، ارتباط گسترده او با دیپلمات‌های جهان و آن‌چنان كه تصاویر مخابره شده درسه سال اخیر از مذاكره وی با مذاكره‌كنندگان كشورهای عضو گروه 1+5 نشان می‌دهد؛ خوشرویی و خنده‌های او نیز از او چهره جذابی ساخته است، با این همه اگرچه چندی پیش طرف اصلی او در مذاكرات هسته‌ای یعنی جان كری گفته او مذاكره كننده‌ای سرسخت است، اما آن روی دیگر او كه همانا عصبانیت و انتقاد شدید و حمله به طرف مقابل باشد كمتر دیده شد. اما گویی در هفته‌های اخیر این دیپلمات خنده‌رو چهره دیگری از خود به جهانیان نشان داده است. پس از حمله تند و تیز وی به سران آل سعود و حكومت وهابی این كشور در مقاله‌ای كه هفته پیش در نیویورك تایمز منتشر كرد، وی روز گذشته نیز به برخی از رفتارهای آمریكا، عربستان و اسرائیل واكنش‌های تندی نشان داد.
به نوشته این روزنامه، محمدجواد ظریف روز گذشته در اندیشكده روابط خارجی ایالات متحده شركت كرد و به تشریح مواضع ایران پرداخت. در این نشست كه مجری آن فرید زكریا روزنامه‌نگار معروف آمریكایی بود، محمدجواد ظریف بر چهره جدید خود اصرار ورزید و واكنش قاطعی به برخی از سئوالات و مواضع كشورهای امریكا، عربستان و اسرائیل نشان داد.
روزنامه «اعتماد» در گزارش خود چنین نوشت: محمدجواد ظریف یك ساعت در اندیشكده شورای روابط خارجی نشست و به سوال‌های متعدد و متنوع فرید زكریا از مشهورترین خبرنگاران و تحلیلگران امریكایی پاسخ داد. مجری برنامه تمام تلاش خود را به كار گرفت تا جملاتی متفاوت و پرحاشیه را از وزیر امور خارجه ایران بشنود. بدعهدی‌های امریكا، محبوبیت توافق هسته‌ای نزد ایرانیان، اما و اگرهای اجرای برجام، سرانجام آتش‌بس در سوریه، چرایی نگارش مقاله‌ای تند علیه عربستان توسط ظریف در نیویورك‌تایمز، جنگ سرد ایران و عربستان، ماجرای تنش میان نیروهای ایرانی و امریكایی در خلیج فارس، رابطه روسیه و ایران در سوریه، احتمال تنش‌زدایی بیشتر از رابطه ایران و امریكا، اینها سوژه‌هایی بودند كه در این شصت دقیقه از ظریف سوال شد و وزیر امور خارجه ایران با لبخند و قاطعیت همیشگی به تك تك آنها به گونه‌ای پاسخ داد كه فرصت سوال بیشتر را گرفت.
به نوشته روزنامه «ایران» هم، ظریف در پاسخ به این نظر زكریا كه مسائل پیش آمده در اجرای برجام سبب كاهش محبوبیت برجام و در نتیجه دولت در میان مردم ایران شده است، گفت: فكر می‌كنم اكثریت مردم ایران از این توافق حمایت می‌كنند و این امر هم با نظرسنجی‌هایی كه صورت گرفته مشخص شده است ولی هر آنچه كه باید توسط قانونگذاران امریكایی مورد توجه قرار گیرد، این است كه اكثر ایرانیان امروز به امریكا نسبت به زمان قبل از توافق اطمینان بیشتری ندارند. قبل از اینكه این توافق را داشته باشیم، بسیاری از ایرانیان بر این باور بودند كه این توافق می‌تواند اختلافات با امریكا را حل كند و مؤثر خواهد بود ولی هم اكنون اكثریت ایرانیان مخالف این امر می‌پندارند و همین امر باید علامت بسیار قاطعی را ارسال كند. وی افزود: ما به آنان گفتیم كه موانع را برای معاملات تجاری با بقیه جهان هموار خواهیم كرد ولی نگفتیم كه این توافق تحریم‌های اولیه‌ای را كه امریكا بر ما قرار داده است، منحل می‌كند. ما هرگز در انجام معاملات تجاری با شركت‌های امریكایی مشكلی نداشتیم. این كنگره امریكا است كه شركت‌های امریكایی را از معامله با ایران منع كرده است و ما می‌دانیم كه این برای ما بسیار غیرممكن است كه به كنگره برویم و بخواهیم قوانین خود را تغییر دهند. ظریف با بیان اینكه كنگره امریكا یا شمار بسیاری دیگر از لابی‌های امریكایی شركت‌های اروپایی را از معامله با ایران باز می‌دارند، تصریح كرد: این همان چیزی است كه ایرانیان می‌بینند و به آنان این حق را می‌دهد اطمینان كم و كم‌تری به امریكا داشته باشند و نه فقط نسبت به دولت امریكا بی‌اعتماد باشند بلكه نسبت به داشتن هرگونه تعامل احتمالی با دولت امریكا نیز اطمینان نداشته باشند.
روزنامه «فرهیختگان» هم از زبان ظریف تیتر زد: ایرانیان به آمریكا اعتماد ندارند. «فرشته ها به داعش پول و سلاح نمی دهند» هم بخش دیگری از گفته های ظریف بود كه در عنوان گزارش روزنامه های «شرق» و «شهروند» برجسته شد. روزنامه «هدف و اقتصاد» هم نوشت: مقصر معامله نكردن بانك های اروپایی با ایران آمریكا است. روزنامه «كیهان» هم با اشاره به نقل قولی از ظریف مبنی بر اینكه «آمریكا برای عمل به تعهداتش هیچ تلاشی نكرده است» نوشت: ظریف هم به حرف منتقدان رسید.

** ادامه بحث و سخن ها در مورد حضور و سخنرانی رییس جمهوری در سازمان ملل
با گذشت چند روز از چهارمین سخنرانی رییس جمهوری در مجمع عمومی سازمان، سخنان وی همچنان محل بحث و نظر روزنامه ها است.
روزنامه «ایران» در ستون «اول دفتر» خود با عنوان «درس دیپلماسی روحانی به جانشین اوباما» نوشت: روحانی از همین فرصت بهره برد و تقصیر كارشكنی و بدعهدی بر سر راه بهره‌مندی ایران از مزایای توافق را كه طی هشت ماه از زمان اجرایی شدن برجام از سوی نهادهای اقتصادی امریكا صورت گرفته است، متوجه كاخ سفید كرد. در واقع این هشدار بهنگام او پیامی جدی هم به جانشین اوباما فرستاد كه برجام، توافقی میان هفت كشور است كه در صورت بروز هرگونه خطایی از سوی رئیس جمهوری بعدی امریكا، دنیا این كشور را به عنوان مقصر شكست توافق خواهد شناخت. وجه دیگر سخنان رئیس جمهوری طرح این نكته بود كه اجرای برجام در فضایی صورت می‌گیرد كه محافل تندروی داخلی در ایران و امریكا كه هر یك به نوعی از بحران بهره‌مند شده بودند، منتظر استفاده از كوچك‌ترین فرصت برای اجرای دوباره پروسه ایران هراسی و به شكست كشاندن برجام هستند. فرصتی كه دولت‌های طرف مذاكره با هشیاری نباید به آنها اجازه بروز دهند.
روزنامه «مردم سالاری» هم در گزارشی نظر چندتن از كارشناسان مسایل سیاسی را در مورد سخنان روحانی در مجمع عمومی جویا شد. به نوشته این روزنامه از زبان «صادق زیباكلام»، كاش صحبت های روحانی واقع بینانه تر بود. این روزنامه از زبان «محمدصادق جوادی حصار» هم نوشت: سخنرانی روحانی موضع 30 ساله ایران را نشان داد.
روزنامه آرمان هم در سرمقاله خود با انتقاد از تلاش رسانه های مخالف دولت برای القای استقبال كم سران كشورها از سخنرانی رییس جمهوری در مجمع عمومی نوشت: آقای روحانی در این دیدارها بر مبارزه با افراطی‌گری و لزوم همكاری كشورها دربخش‌های مختلف درجهت توسعه تاكید كردند. كشورهای دیگر هم همواره دوستدار شنیدن این سخنان هستند. صف طولانی ملاقات باآقای روحانی ازسوی مقامات اروپایی نشانگر این است كه آنها نیز تمایل دارند كه مشكلات پیش روی برجام برداشته شود وهمان‌گونه كه آقای روحانی اعلام كردند ایالات متحده نیز باید به بدعهدی‌های خود پایان دهد تا شاهد رشد و گسترش جمهوری اسلامی در سطح بین‌المللی باشیم. بنابراین صحیح نیست كه این دستاورد‌های بین‌المللی دولت توسط مخالفان نادیده گرفته شود. مخالفان دولت قصد مشابهت‌سازی سفر آقای روحانی و احمدی‌نژاد با یكدیگر را داشته باشند. زیرا این گونه سفرها و صف طولانی مقامات بین‌المللی برای ملاقات با مقامات ایران نشان از اراده كشورهای جهان برای گسترش همكاری با ایران دارد. جناح‌های سیاسی نباید چنین مواردی كه در مجموع به نفع مصالح ملی است را دستاویز بازی‌های جناحی قرار دهند. چنین دیدگاهی با منافع ملی در مخالفت قرار دارد.
**گروه پژوهش و تحلیل خبری
خبرنگار: اعظم حمیدپور**انتشاردهنده: فرشته ذبیحیان**پژوهشم**9275**9279