جمهوری اسلامی ایران در طول تاریخ بیش از سه دهه ای خود همواره نشان داده كه در كنار ملت های مظلوم ایستاده است و روابط با كردهای عراقی نیز تابعی از همین سیاست خیرخواهانه است و از همین رو از هنگام مبارزه كردها با رژیم دیكتاتوری صدام حسین تا امروز كه خطر داعش تهدید كننده منطقه است، همواره در كنار كردها قرار داشته است.
حمایت های به موقع ایران از كردها، در طول یك سال گذشته نیاز به یادآوری ندارد چه آنكه مقام های كرد از جمله مسعود بارزانی رییس منطقه اقلیم آن را بارها اعلام كردند و اذعان داشته اند كه اربیل در معرض تهدید جدی داعش قرار داشت و ایران اولین كشوری بود كه عملا پشت كردها ایستاد.
**تاكید رییس جمهور بر ادامه حمایت از كردها
از جمله رویدادهایی كه در دو ماه اخیر روابط ایران با كردهای عراقی را عمق بیشتری بخشید، اظهارات دكتر حسن روحانی رییس جمهوری ایران در سنندج در خصوص دفاع از منطقه كردستان عراق بود.
وی در سفر به استان كردستان ، با اظهار این نكته كه ایران از اربیل و سلیمانیه و دهوك به مثابه سنندج در برابر تهدیدها و خطرات، ازجمله تهدید تروریسم دفاع خواهد كرد، روح جدیدی به روابط دو طرف بخشید.
اگرچه برخی واكنش های منفی از سوی گروه های ناسازگار به این اظهارات را هم شاهد بودیم ، اما قاطبه كردها و گروه های سیاسی منطقه آن را امید بخش و دلگرم كننده دانسته و از آن استقبال كردند.
این سخن رییس جمهور ، پیامی بود بر این اساس كه روابط جمهوری اسلامی ایران با گروه های كرد عراقی، تابعی از تنش های سیاسی داخلی گروه ها با یكدیگر و یا بازی های منطقه ای در چارچوب تامین منافع صرف نیست.
كردها این نكته را بخوبی درك می كنند و نمونه آن را در روابط با برخی كشورهای منطقه تجربه كرده اند.
اكنون بر كسی پوشیده نیست كه روابط ایران با كردهای عراق، ریشه در اشتراكات و روابط تاریخی، فرهنگی و قومی و منافع مشتركی دارد كه آنان را در هنگامه بحران های مختلف و حتی طوفان های ویرانگر در كنار یكدیگر قرار داده و به عبارتی در یك جبهه قرار گرفته اند.
**سفر معاون وزیر امور خارجه به اربیل
از رویدادهای دو ماه اخیر در روابط میان ایران و منطقه اقلیم كه با هماهنگی دولت مركزی عراق و در چارچوب قوانین فدرال این كشور انجام می گیرد، سفر حسن قشقاوی معاون كنسولی، مجلس و امور ایرانیان وزارت امورخارجه به كردستان عراق، قبل از ماه مبارك رمضان بود كه در جریان این سفر دیدارهای متعددی با مقامات اقلیم، از جمله نیچیروان بارزانی نخست وزیر حكومت اقلیم كردستان عراق انجام داد.
قشقاوی در بیان اهمیت روابط میان ایران و منطقه اقلیم، در یكی از دیدارهای عمومی اش با تجار و فعالان اقتصادی ایرانی در اربیل، با اشاره به روابط حسنه حمهوری اسلامی ایران با كردها در عراق گفت: ما به عنوان جمهوری اسلامی ایران همواره دلایل متعددی برای توسعه روابط با كردها در عراق داشته ایم و نظام بعث صدام و مبارزه مشترك با این رژیم و امروز داعش، سبب شده است تا خون ایرانی ها و كردها در یك جبهه ریخته شود.
قشقاوی، حضور ایرانیان و كردها را در یك جبهه اجتناب ناپذیر دانست و در استدلال این گفته، اظهار داشت: رهبران اقلیم امروز سرمایه های اجتماعی و ماحصل مبارزات مشترك هستند و ما باید در كنار این عزیزان باقی بمانیم.
ماحصل سفر آقای قشقاوی به منطقه، حل برخی مشكلات اداری در ارتباطات تجاری و نیز انتقال محكومین ایرانی زندانی در اقلیم كردستان عراق به جمهوری اسلامی بود كه گامی مهم به شمار می رود، بطوری كه از این پس، خانواده های زندانیان مجبور نیستند برای دیدار با عزیزانشان به اقلیم سفر كنند و این محكومین دوران محكومیت خود را در كشور سپری خواهند كرد.
پایان دیدارهای آقای قشقاوی دیدار با جلال طالبانی رئیس جمهور سابق عراق بود تا نشان دهد جمهوری اسلامی ایران در هیچ شرایطی دوستان خود را تنها نمی گذارد؛ حتی اگر در قدرت نباشند و یا دوران بازنشستگی را سپری می كنند.
** ایران و اختلافات داخلی كردها
در همین برهه دو ماهه ، تنش های سیاسی بین گروه های كرد عراقی در خصوص تمدید ریاست مسعود بارزانی بر اقلیم كه دوران ریاستش كمتر از 20 روز دیگر خاتمه می یابد، بالا گرفت.
بحث و جدل های تازه احزاب كرد عراقی به سازوكارهای انتقال قدرت ، نظارت بر نهادهای حكومت محلی و برخی موضوعات دیگر بر می گردد كه به نظر می رسد احزاب مخالف حزب حاكم (یعنی حزب دمكرات كردستان عراق)، حالا مجال بیشتر برای حضور در قدرت و سهم واقعی تری برای خود طلب می كنند و در نهایت اعتقاد دارند كه تمدید ریاست بارزانی برای سومین بار به دیكتاتوری انجامیده و تبدیل ساختار سیاسی به یك حكومت خانوادگی و موروثی را به دنبال خواهد داشت.
در مقابل حزب دمكرات به رهبری مسعود بارزانی نیز به دنبال تمدید ریاست مسعود تا چهار سال دیگر است و این موضوعات نیز در همه جوامع یك امر طبیعی است.
با اینحال ، برخی رسانه ها، بویژه رسانه های موافق تمدید ریاست مسعود بارزانی بر پست ریاست اقلیم، تلاش كردند توپ ناكامی های خود را به زمینی خارج از زمین اصلی بازی بیاندازند، بنابر این، حضور سركنسول جمهوری اسلامی ایران در اربیل را در نشست پرتنش پارلمان اقلیم در همان روزها، بهانه ای برای حمله به گروه های مخالف قرار دادند.
این درحالی بود كه سركنسول ایران در اربیل رسما از سوی پارلمان برای شركت در آن جلسه به عنوان ناظر دعوت شده بود و علاوه بر وی تعداد دیگری از نمایندگان دیپلماتیك، از جمله سركنسول های برخی كشورهای دیگر در منطقه اقلیم نیز در آن نشست حضور داشتند.
با اینحال، این شیطنت رسانه ای كه استدلال محكمی برای اقناع نداشت و نیز ورود احزاب به گفت و گوهای رودروی چندجانبه ، به محاق رفت و حقیقت روشن شد.
در عین حال جمهوری اسلامی ایران نیز در مراحل مختلف ، هیچگاه وارد بازی ها و مسایل داخلی میان كردها نشده و همواره گروه های كرد را به وحدت و حل مشكلات خود از طریق میزهای گفت وگو تشویق كرده است.
حتی برخی شیطنت های رسانه ای در دو ماه گذشته در بغداد و اربیل برای باز كردن پای ایران به اختلافات داخلی میان دولت مركزی و منطقه اقلیم نیز به دلیل حاكمیت همین سیاست متعادل جمهوری اسلامی ایران، عقیم ماند.
طی این مدت ، یك جریان رسانه ای با انجام چند گفت وگو با مقامات پارلمانی، بحث ضرورت مداخله ایران برای حل اختلافات میان بغداد - اربیل را مطرح كرد كه مشخصا هدف نهایی از طرح آن ، القای دخالت ایران در امور داخلی عراق بود. اما واكنش جمهوری اسلامی ایران به این بازی تنها یك اظهار نظر رسمی از سوی ناصر كنعانی رییس ستاد عراق در وزارت امور خارجه بود كه گفت جمهوری اسلامی ایران ، اختلافات میان بغداد و اربیل را مساله داخلی دانسته و دخالت نخواهد كرد اما به دو طرف توصیه می كند از طریق مذاكرات مسایل خود را حل و فصل كنند.
به این ترتیب، جمهوری اسلامی ایران چه در اختلافات میان بغداد - اربیل و چه میان گروه های كرد عراقی در چارچوب منطقه اقلیم، نشان داد كه نگاه خیرخواهانه به كشور همسایه اش عراق و مسائل منطقه اقلیم كردستان عراق داشته و از ورود به مسایل داخلی آنان همواره اجتناب كرده است.
این درحالی است كه رد پای كشورهای مختلف در بروز اختلافات چه میان اربیل - بغداد و چه میان گروه های كرد عراقی بر سر نحوه اداره منطقه اقلیم، روابط اربیل و بغداد و حتی تشویق اربیل به اقداماتی خارج از چارچوب دولت فدرال ، وجود دارد و قابل كتمان هم نیست.
در همین زمان ، برخی شیطنت های رسانه ای دیگر نیز صورت گرفت، از جمله انتشار خبری مبنی بر سفر سردار سلیمانی به اربیل و دیدارش با مسعود بارزانی كه دفتر ریاست اقلیم این خبر را تكذیب و در عین حال به این نكته اشاره كرد كه سردار سلیمانی همواره به منطقه كردستان عراق سفر می كند و همیشه با مسعود بارزانی و دیگر سران كرد دیدار و گفت وگو می كند كه مساله ای علنی است و هیچگاه در این خصوص پنهان كاری نشده است.
به اعتقاد كارشناسان و تحلیلگران منطقه، در رویارویی با فضا سازی های منفی كه با هدف سنگ اندازی در مسیر روبه رشد و فزاینده روابط همه جانبه ایران و اقلیم كردستان صورت می گیرد، دو طرف هوشمندانه برخورد كرده اند.
**سفر دكتر احمد امیری به اقلیم
سفر مقامات جمهوری اسلامی ایران به اقلیم در این مدت باز هم ادامه یافت و این بار دكتر احمد امیری معاون دبیر شورای عالی امنیت ملی كشور بود كه در راس هیاتی به اقلیم رفت و با رهبران كرد عراقی دیدار داشت. برخی منافع گفتند كه وی در گفت و گوهایش با مقامات كرد ، اطمینان داده كه توافق هسته ای، مانعی در مسیر حمایت ایران از دوستانش در منطقه از جمله كردها به حساب نمی آید و ایران همچنان حامی كردهای عراق خواهد ماند.
وی در این سفر با جلال طالبانی و مسعود بارزانی به عنوان رهبران شاخص اقلیم تا نوشیروان مصطفی امین، شیخ علی باپیر و محمد حاجی محمود از دیگر رهبران كرد عراقی دیدار و گفت و گو كرد.
در این دیدارها بر اساس اعلام منابع محلی، دكتر امیری بر توسعه روابط ایران و اقلیم و نیز حل مشكلات موجود میان احزاب كرد عراقی، از طریق گفت وگو تاكید ورزید.
این دیدارها در شرایطی صورت گرفت كه پنج گروه كرد عراقی برای اولین بار در دو ماه گذشته در جلسات پنج جانبه شركت كردند تا راهكارهای حل مشكل را به نحوی كه منافع همه گروه ها را در بر بگیرد جست و جو نمایند.
اگرچه این مذاكرات تاكنون نتیجه ای نداشته است، اما دستكم توانست تنش ها را كاهش داده و گروه ها را برای گفت وگو دور هم جمع كند.
كارشناسان سیاسی بر این اعتقاد هستند جمهوری اسلامی نقش مهمی در گفت وگوی همه طرف های كردی داشته است.
این كارشناسان معتقدند نقش مثبت ایران و تشویق این گروه ها به حل مسایل منطقه از طریق گفت وگو و میزهای مذاكره را در شروع گفت وگوهای احزاب كرد نباید از نظر دور داشت.
** راه اندازی پرواز هوایی سلیمانیه به تهران
امروز جمهوری اسلامی ایران تنها كشوری است كه همزمان دو كنسولگری در اقلیم دارد و روزانه بین 2 تا 3 هزار ویزا از این دو كنسولگری برای مسافرین كرد عراقی صادر می كند.
در كنار این ، بزودی قرار است دو مرز دیگر رسمی با اقلیم گشایش یابد كه به گفته ناظران اقتصادی ، این دو مرز نقش بسزایی در توسعه مبادلات بین اقلیم و كشور خواهند داشت.
این حجم تردد و مبادلات می طلبید پروازهای هوایی نیز كه تا قبل از این تنها بین اربیل و تهران انجام می شد، بین سلیمانیه و تهران نیز برقرار شود.
سرانجام روز سه شنبه گذشته اولین پرواز بین سلیمانیه و تهران انجام شد تا از این به بعد مسافرین اقلیم برای سفر هوایی به تهران مجبور به طی مسافت 3 ساعته به اربیل نشوند.
مخلص كلام در ارتباط با روابط ایران و اقلیم كردستان عراق اینكه، تبادل هیات های سیاسی ، اقتصادی و نیز فرهنگی میان ایران و منطقه اقلیم ، در چارچوب حكومت قوانین حكومت مركزی عراق، در هفته ها و ماه های آینده نیز ادامه خواهد یافت .
این سفرها پیام واضح و روشنی دارد كه به اعتقاد ناظران كرد عراقی، در چارچوب روابطی مستحكم در ابعاد تاریخی، جغرافیایی، دینی ، فرهنگی و قومی به درازای هزاران سال شكل گرفته است و این روابط را با جریان سازی های رسانه ای نمی توان از هم گسیخت و این را بقایای سنگرهای مشترك كردها و ایرانی ها از زمان نبرد با ارتش صدام تا ارتش تكفیری های داعش گواهی می دهند.
خاورم*2*1770*1586
اربیل- ایرنا- روند رویدادهای دو ماه گذشته در روابط حكومت اقلیم كردستان عراق با جمهوری اسلامی ایران، از وجود اراده جدی برای حفظ ارتباطات عالی با این منطقه از سوی دو طرف خبر می دهند؛ از پیام رییس جمهور از سنندج مبنی بر عزم ایران بر دفاع از شهرهای كردستان عراق تا تبادل هیات های متعدد كه جملگی دلالت بر روابطی مستحكم میان دو طرف دارد.