شكوفایی صنعت پتروشیمی در دولت تدبیر و امید

به گزارش ایرنا، صنعت پتروشیمی كه پیش از دولت یازدهم با مشكلات مربوط به تحریم، نیمه كاره بودن طرح ها و ظرفیت خالی مواجه بود، به تدریج بر مشكلات چیره شد.
تحقق برجام در دولت یازدهم فرصتی را فراهم كرد تا موانع پیش روی توسعه صنعت پتروشیمی برداشته شده و دوره ای جدید در فعالیت این صنعت آغاز شود.
وزارت نفت نیز در گزارشی اعلام كرد كه صادرات محصولات پتروشیمی در سال گذشته حدود 34.7 درصد صادرات غیرنفتی و 39.1 درصد صادرات محصولات صنعتی كشور را از لحاظ ارزشی شامل می‌شود كه نشان ‌دهنده ارزش افزوده بالای این صنعت و اهمیت آن در اقتصاد كشور است.
با روی كار آمدن دولت یازدهم، از سال 92 تاكنون تعداد واحدهای پتروشیمی (بدون احتساب 2 مجتمع سرویس‌های جانبی متمركز) از 43 به 53 واحد و ظرفیت نصب شده نیز از 59.8 میلیون تن به 64.9 میلیون تن رسید. مجتمع‌های تولیدی پتروشیمی كشور نیز تولید محصولات خود را از 41.3 میلیون تن در سال 92 به بیش از 44 میلیون تن در دی‌ ماه امسال رساندند.
تشدید تحریم‌های جهانی از سال 91 و در دولت دهم، عملیات بیمه و حمل‌ونقل دریایی محموله‌های صادراتی پتروشیمی كشور را با مشكلات عمده‌ای روبه‌رو كرد، در نتیجه در بازه زمانی كه قیمت جهانی نفت و به تبع آن قیمت محصولات پتروشیمی در بالاترین حد خود قرار داشت، به علت محدودیت‌های اعمال شده در مسیر صادرات این محصولات، صنعت پتروشیمی نتوانست از این فرصت استفاده كند و به درآمدهای مناسب دست یابد.
همچنین كاهش درآمدهای ارزی كشور، به محدودیت تامین اعتبار انجامید و در نتیجه منابع مالی و ارزی كافی برای تكمیل پروژه‌های در دست اجرای پتروشیمی تامین نشد.

**برجام و بهبود روند صادرات
با تلاش دولت یازدهم و به ثمر نشستن توافق برجام، مشكلات بیمه‌ای و حمل‌ونقل محصولات و همچنین مشكلات مبادلات پولی و بانكی كاهش و روند صادرات محصولات پتروشیمی بهبود یافت.
در نتیجه، صادرات محصولات پتروشیمی از 12.8 میلیون تن در سال 1392 به 20.85 میلیون تن در پایان سال 1395 افزایش یافت و همچنین مجتمع‎های پتروشیمی كشور در 9 ماه امسال بیش از 16 میلیون و 400 هزار تن محصول به ارزش 8 میلیارد و 581 میلیون دلار صادر كردند.
از ابتدای دولت یازدهم، 13 طرح پتروشیمی با سرمایه‌ای بیش از چهار میلیارد دلار به بهره‌برداری رسید كه افزایش بیش از 5 میلیون تنی ظرفیت تولید در این صنعت را به دنبال داشته است.
از جمله طرح‌های بهره‌برداری شده سال 96 می‌توان به افتتاح مجتمع پتروشیمی كردستان در پنجم فروردین ماه كه یكی از طرح‌های همسو با سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است، اشاره كرد.
این مجتمع علاوه بر توسعه بخش پایین‌دستی صنایع پتروشیمی و تكمیل زنجیره ارزش ایجاد بازارهای جدید صادراتی، اشتغال‌زایی و ارزش افزوده بیشتر در كشور به ویژه در مناطق غرب و شمال غرب ایران را به همراه دارد.
همچنین چهار طرح پتروشیمی در عسلویه یعنی پتروشیمی مروارید تولیدكننده «اتیلن گلایكول» با ظرفیت سالانه 554 هزار تن و سرمایه‌گذاری 300 میلیون دلار، فاز 2 پتروشیمی كاویان با ظرفیت تولید یك میلیون تن اتیلن با سرمایه‌گذاری 313 میلیون دلار، «پلی‌استایرن» پتروشیمی تخت جمشید با ظرفیت سالانه 55 هزار تن و سرمایه‌گذاری 70 میلیون دلار و پلی‌استایرن پتروشیمی انتخاب با ظرفیت 250 هزار تن و سرمایه‌گذاری 200 میلیون دلار در بهار امسال با حضور رئیس جمهوری به بهره‌برداری رسیدند.
مجموع سرمایه‌گذاری در این چهار طرح 883 میلیون دلار است كه با بهره‌برداری از آنها حدود 2 میلیون تن به ظرفیت تولید محصولات پتروشیمی كشور به ارزش بیش از 2 میلیارد دلار افزوده می‌شود.
بی‌شك این میزان افزایش تولید در مسیر تكمیل زنجیره ارزش اشتغال‌زایی بی‌شماری را همسو با سال «اقتصاد مقاومتی، تولید و اشتغال» به دنبال داشته و دارد.

**ریشه‌یابی مشكلات
در كمیته رفع موانع تولید، جزئیات موانع تولید بررسی و از طریق برگزاری جلسات و مذاكرات مؤثر در سطح مدیران ارشد وزارت نفت و صنعت پتروشیمی، علل عمده موانع تولید برطرف می‌شود. نتایج حاكی از آن است كه واحدهای عملیاتی با توان بیشتری در مدار تولید قرار گرفته‌اند، به طوری كه ظرفیت اسمی تولید از 73 درصد در سال 91 به 82 درصد در سال گذشته رسیده است.
البته اقدام‌های موثر دولت یازدهم به منظور تامین خوراك صنایع پتروشیمی از جمله بهره‌برداری از فازهای پارس جنوبی را كه به بهره ‌برداری بیشتر از ظرفیت‌های نصب شده در این صنعت منجر شد، نمی‌توان نادیده گرفت.
در سال 92، میزان 7.7 میلیون تن كاهش تولید به دلیل كمبود خوراك صورت گرفت، در حالی كه در سال 95 با بهره‌برداری از چند طرح پتروشیمی، كاهش تولید ناشی از كمبود خوراك به 4.8 میلیون تن رسید.

**افزایش ظرفیت نصب شده به بیش از 172 میلیون تن تا پایان برنامه ششم توسعه
برنامه‌ریزی‌های انجام شده در صنعت پتروشیمی با رویكرد پرهیز از خام‌فروشی، تكمیل زنجیره ارزش و تبدیل محصولات پایه و میانی به محصولات با ارزش افزوده بالا است و طرح‌های معرفی یا واگذار شده به سرمایه‌گذاران، مجتمع‌های یكپارچه از ابتدای زنجیره تا محصولات نهایی پتروشیمی را در برمی‌گیرد.
در صورت تامین منابع مالی مورد نیاز از سوی بخش خصوصی و تسهیل‌گری لازم از سوی شركت ملی صنایع پتروشیمی، پیش‌بینی می‌شود در سال انتهایی برنامه ششم توسعه، ظرفیت نصب شده این صنعت در كشور به 172.1 میلیون تن، تولید انواع محصولات پتروشیمی به 152.8 میلیون تن و مقدار فروش كل 98.7 میلیون تن به ارزش 54 میلیارد دلار انواع محصولات پتروشیمی برسد.

**صنایع پایین دستی؛ سرمایه‌گذاری كمتر، زمان بازگشت سریع‌تر
توسعه صنایع پایین‌دستی پتروشیمی به منظور محرومیت‌زدایی، ایجاد اشتغال و ارزش افزوده بیشتر و نیز تكمیل زنجیره ارزش برای كشور حائز اهمیت فراوانی است.
این صنایع نسبت به صنایع بالادستی و میانی به حجم سرمایه گذاری كمتری نیاز دارند و زمان بازگشت سرمایه آنها سریع‌تر است.
برنامه ششم توسعه در حوزه صنایع پایین‌دستی پتروشیمی در 2 بخش صنایع ایجادی و صنایع موجود و بر اساس سند چشم‌انداز، ادامه برنامه پنجم توسعه صنعت پتروشیمی، راهبرد شركت ملی صنایع پتروشیمی، تكمیل زنجیره ارزش و ایجاد ارزش افزوده بیشتر تدوین شده است.
بدون شك، تحقق برنامه‌های توسعه‌ای صنعت پتروشیمی می‌تواند با تسریع در بهره‌برداری حداكثری از اجرای برجام و گسترش روابط بین‌المللی به منظور تأمین مالی طرح‌ها و پروژه‌های پتروشیمی و كسب دانش و فناوری‌های روزآمد جهان در دولت دوازدهم سرعت بالاتری به خود گیرد.

اخبار اقتصادی ایرنا در تلگرام: @IRNAeco
اقتصام*2022*
گزارش: میثم طاهری* انتشاردهنده: فرهاد راستی