شبكه هاي اجتماعي؛ فرصت هاي مجازي براي كمك هاي واقعي- معصومه موسوي**

آنقدر عمق فاجعه زلزله 7.3 ريشتري در غرب كشور سنگين بود كه هر لحظه اخبار دست به دست مي شد و واكنش كاربران فضاي مجازي نسبت به زلزله مخرب غرب كشور به اوج رسيده بود، به گونه اي كه طبق گزارش ها 12 ساعت از وقوع زلزله بيش از 75 هزار پست در شبكه هاي اجتماعي به اشتراك گذاشته شد.
در اين ميان پيامي در يكي از كانال هاي تلگرامي محبوب شهرستان ملاير استان همدان كه نزديك به 14 هزار عضو دارد، توجه من را جلب كرد، آن هم در ساعت هاي نخستين وقوع زلزله در غرب كشور، متن پيام اين بود: 'در راستاي كمك به زلزله زدگان كرمانشاه و ايلام در نظر داريم اقلام مورد نياز شامل آب معدني، كنسرو، پتو و لباس نو را با كمك شما تهيه كنيم، هر كدام از اعضا از 20 هزار ريال تا هر مبلغي كه مي تواند، كمك كنند، تمامي مراحل خريد و تحويل در گروه شفاف سازي مي شود'. متني به اين سادگي كه منجر شد اعضاي اين گروه تلگرامي تا ساعاتي از بامداد يكشنبه پس از وقوع زلزله بيش از 40 ميليون ريال جمع آوري كنند.
ناگفته پيداست كه مردم نيك انديش و خير ايران همواره به دنبال دستگيري از همنوع خود هستند و اين روحيه در بزنگاه هاي تاريخي همچون سيل و زلزله و ... نمود عيني بيشتري مي يابد و فرقي نمي كند كه فرد در داخل ايران باشد يا خارج از مرزهاي كشور. حال در اين شرايط فضاي مجازي يا بهتر بگوييم شبكه هاي اجتماعي همچون تلگرام، اينستاگرام و ... كه گاه از آنها به عنوان تهديد ياد مي شود، بستري خلق كرده اند تا مردم بتوانند در گوشه اي از ايران و يا حتي فرسنگ ها دور از كشور، با جابجا كردن مبلغي هرچند اندك، با همنوع خود ابراز همدردي كنند؛ فرصتي كه پيشتر وجود نداشت و ظرفيتي كه بايد از آن بيش از پيش بهره برد.
شايد بتوان نقش شبكه هاي اجتماعي را در كوران حوادثي همچون زلزله به لبه يك تيغ تشبيه كرد كه مي توانند نقش مثبت يا منفي در اين گذار بازي كنند. در حاليكه برخي شبكه هاي اجتماعي با بي اخلاقي اقدام به انتشار شايعات و دامن زدن به نگراني مردم مي كنند، تقويت رويكردهايي نظير آنچه در كانال تلگرامي ياد شده اتفاق افتاده است، مي تواند علاوه بر جلب حس هم درديي، حمايت مالي را براي كمك به آسيب ديدگاه حوادث اينچنيني جلب كند.
بي ترديد حال كه استقبال بي نظير و افزايش دامنه كاربران روز به روز بر محبوبيت فضاي مجازي افزوده و همزمان با شروع فرمانروايي اينترنت بر زندگي روزمره تا آنجا نمايان شده كه حتي سفارش انواع غذا، پوشاك، پرداخت هاي بانكي و ده ها خدمت ديگر در كنار كانال هاي اطلاع رساني با يك كليك روي صفحه نمايش گوشي صورت مي گيرد، بار ديگر اين فرصتي است كه اگر درست استفاده شود، به طور قطع بر تهديدهاي احتمالي اين شكبه ها غلبه خواهد كرد.
اگرچه تهديدهايي همچون ترويج سريع شايعات، نقض حريم خصوصي افراد، دور ماندن از محيط هاي واقعي اجتماعي و حتي تاثيرهاي منفي رفتاري را مي توان از جمله مواردي برشمرد كه شبكه هاي اجتماعي را گاه به غول هاي پرخطري براي خانواده ها تبديل كرده است، اما اين امري بديهي است كه مي توان با استفاده درست و صحيح از ظرفيت هاي اين حوزه، تهديدها را به فرصت تبديل كرد؛ فرصتي كه امروز بار ديگر مردم ما در زلزله كرمانشاه در يك پويش عظيم مردمي در فضاي مجازي به نمايش گذاشتند.
اينكه يك كانال تلگرامي با چند هزار عضو توانسته اعضاي خود را در شهري مثل ملاير به دورترين نقطه در غرب كشور متصل كند تا كمك هاي مردم خير با مديريت هلال احمر به سمت زلزله زدگان هدايت شود، بي ترديد فرصتي است كه بايد قدر آن را دانست و براي هدايت آن كار فرهنگي بيشتري كرد.
بي شك رويكردي كه اينگونه كانال هاي تلگرامي در پيش دارند و نمونه هاي آن نه فقط در حمايت از زلزله زدگان غرب كشور بلكه در جمع آوري كمك براي تهيه غذا و اقلام خوراكي شب يلدا، حمايت از محرومان، تهيه پوشاك براي ايتام و دهها مورد ديگر تجلي يافته است، مي تواند الگويي براي ديگر شبكه هاي اجتماعي در جاي جاي كشور عزيزمان باشد.
اين دست اقدامات بشردوستانه به ما يادآوري مي كند كه مي توان از شبكه هاي اجتماعي كه فرصت هاي مجازي را در اختيار جامعه قرار مي دهند، استفاده واقعي و عيني داشت تا در نهايت به تقويت روحيه همبستگي ملي و تقويت اتحاد دست يافت.
به طور قطع اين روحيه نيك انديش گردانندگان يك كانال تلگرامي در ملاير شهري در جنوب استان همدان، شايسته تقدير است و انتظار مي رود كه ديگر كانال ها و گروه هاي فعال در شبكه هاي اجتماعي نيز در همين مدار حركت كرده و اثربخشي خود در وانفساي حساسي كه نامش انسانيت است را به منصه ظهور برسانند.
آري اينجا ايران است، سراي نيكي، جوشش مهر براي مردمان صبور و سختكوش كرمانشاه؛ سراي مردماني كه همواره در سخت ترين شرايط، بازيگران خوبي در صحنه هاي اجتماعي بودند و بهترين بازي را از عمق وجود خود به نمايش گذاشتند و امروز نيز با گرفتن دست هموطن كُردشان به اين خصلت خويش مي بالند.
خبرنگار ايرنا در استان همدان