بحران آب جدی‌ترین ریسك كسب و كار در ایران

در این نظرسنجی، پرسشنامه‌ای در اختیار فعالان اقتصادی قرار گرفت و از آن‌ها خواسته ‌شد از بین 30 مورد، پنج موردی كه بیشترین تأثیر را بر كسب و كارهای كشورشان خواهد گذاشت، انتخاب و رتبه‌بندی كنند. مجمع جهانی اقتصاد پس از پایش نتایج این نظرسنجی، ریسك‌های جهانی و منطقه‌ای را نیز شناسایی كرده است.

*بیكاری و اشتغال ناقص، چالش جهانی كسب و كارها

جمع‌بندی پاسخ‌های ارائه شده توسط فعالان اقتصادی نشان می‌دهد، 10 ریسكی كه بیشترین تهدید برای كسب و كارهای جهان را به دنبال دارد عبارتند از:

1 بیكاری و اشتغال ناقص
2 شكست حكمرانی ملی
3 شوك قیمت انرژی
4 بحران مالی
5 حملات سایبری
6 بی‌ثباتی اجتماعی عمیق
7 شكست سازوكارها یا نهادهای مالی
8 شكست زیرساخت‌های حیاتی
9 شكست حكمرانی منطقه‌ای و جهانی
10 حملات تروریستی

با اینكه مسأله اشتغال در رتبه اول مخاطرات جهانی كسب و كارها قرار گرفته، باید توجه داشت این مورد، تأثیرات و چالش‌های گوناگونی را در مناطق و كشورهای مختلف به‌دنبال دارد كه البته صرف‌نظر از تفاوت‌های منطقه‌ای و بین كشوری، مسأله اشتغال، زنگ خطری برای ناكارآمدی سیستم‌های اقتصادی و سیاسی است.

به‌عنوان مثال، در صحرای آفریقا بیش از 70 درصد نیروی كار در معرض آسیب‌پذیری قرار دارند كه این میزان بیش از متوسط جهانی یعنی 46 درصد است. بر اساس تعریف ارائه شده توسط سازمان بین‌المللی كار، نیروی كار با درآمد كمتر از 1.9 دلار در روز، دچار فقر مطلق است. به‌طور معمول نیروی كار در این منطقه در سنین پایین وارد بازار می‌شود كه علت آن، پایین بودن سطح دسترسی به تحصیلات است. از طرف دیگر، با وجود اینكه شاغلان تمایل و توانایی كار در ساعات بیشتری نسبت به شغل فعلی خود را دارند، شغل متناسب با شرایط خود را پیدا نمی‌كنند (اشتغال ناقص) و مجموعه این عوامل، نیروی كار این منطقه را در یك چرخه معیوب از «كم‌مهارتی و فقر» گرفتار كرده است.

*تهدیدهای نوین اقتصادهای پیشرفته

از موارد قابل‌توجه این گزارش، تغییر رتبه حمله‌های سایبری از جایگاه هشتم ریسك‌های جهانی در سال گذشته به جایگاه پنجم در سال جاری است. باج‌افزارهای «واناكرای»، «پتیا» و «نوت‌پتیا» كشورهای زیادی را در سال 2017 تحت تأثیر قرار دادند و می‌توان سال گذشته را نقطه شروع آسیب‌پذیری كسب و كارها در برابر حملات سایبری دانست. در سال جاری، 19 كشور در رتبه‌بندی خود از ریسك‌ها، حملات سایبری را در رتبه اول جای داده‌اند كه در بین آن‌ها 14 كشور از آمریكای شمالی و اروپا و پنج كشور دیگر شامل هند، اندونزی، ژاپن و امارات متحده عربی هستند.

*مسائل حل نشده كشورهای كمتر توسعه‌یافته

در حالی كه اقتصادهای پیشرفته از حملات سایبری نگران هستند، مسائل حل‌ نشده اقتصادهای كمتر توسعه‌ یافته، كسب و كارهای این كشورها را در معرض ریسك قرار می‌دهد. 34 كشور، مسأله بیكاری و اشتغال ناقص را در جایگاه نخست قرار داده‌اند كه در بین آن‌ها 22 كشور آفریقایی به چشم می‌خورد.

*بحران آب در ایران و منطقه منا

در منطقه منا اكثر كشورها با ریسك‌های ژئوپلیتیكی و اقتصادی مواجه‌اند. با این حال، حملات سایبری نیز مورد توجه پاسخ‌دهندگان بوده ‌و درواقع تفاوت‌های اقتصادی و اجتماعی كشورهای منطقه، پاسخ‌های متفاوتی را شكل داده است.

اما در ایران «بحران آب»، بیشترین آسیب‌پذیری برای كسب و كارها را به‌دنبال خواهد داشت و پس از آن به ترتیب «تورم لجام‌گسیخته»، «مناقشات بین دولت‌ها» و «بحران مالی» در رتبه‌های بعدی ریسك‌های 10 سال آینده كسب و كارهای كشور قرار دارند و در نهایت «بیكاری و اشتغال ناقص» و «شكست در سازوكارها یا نهادهای مالی» به‌طور مشترك در رتبه پنجم ریسك كسب و كارهای كشور جای گرفته‌اند.

بحران آب كه در رده هشتم ریسك‌های جهانی قرار دارد در دو كشور منطقه منا یعنی ایران و مصر، به‌عنوان اصلی‌ترین ریسك ارزیابی شده و با توجه به مسمومیت 17 هزار شهروند عراقی در اثر نوشیدن آب آلوده، مخاطرات بالقوه مسائل آب در منطقه تقویت می‌شود.

*حملات سایبری، كسب و كارهای كدام مناطق را نشانه گرفته است؟

حملات سایبری، دغدغه اصلی فعالان اقتصادی اروپا، آمریكای شمالی و شرق آسیا و اقیانوسیه است. نگرانی قابل توجه در اروپا پس از حملات سایبری، آثار باقیمانده از بحران مالی است كه بر سلامت بخش مالی تمركز دارد.

در آمریكای شمالی نیز حملات سایبری و امنیت اطلاعات، ریسك‌هایی را به همراه خواهند داشت. البته، نگرانی‌های محیط زیستی از دیگر ریسك‌های این منطقه هستند. تغییرات شدید و ناهنجار آب و هوایی در آمریكای شمالی طی 18 ماه گذشته، خسارات قابل توجهی برای كسب و كارهای این منطقه به‌دنبال داشته است.

در شرق آسیا و اقیانوسیه، حباب دارایی پس از حملات سایبری و مسأله اشتغال، در رتبه سوم قرار دارد. به‌عنوان یك نمونه از حباب دارایی در این منطقه می‌توان به قیمت املاك و مستغلات در هنگ‌كنگ اشاره كرد كه در 10 سال گذشته 185 درصد افزایش یافته است.

*اصابت شوك قیمت انرژی به اوراسیا

در منطقه اوراسیا آسیب‌پذیری نسبت به شوك قیمت انرژی در بالاترین رده قرار دارد و بودجه مالی صادركنندگان و واردكنندگان در برابر نوسانات شدید قیمت انرژی آسیب‌پذیر ارزیابی شده است. حدود 35 درصد تولید ناخالص داخلی در كشورهای تولیدكننده نفت در منطقه اوراسیا وابسته به نفت و از این تغییرات تأثیر خواهد گرفت.

*مسائل حاكمیتی در كشورهای جنوبی

حكمرانی ضعیف و بی‌ثباتی اجتماعی- سیاسی در كنار مسأله اشتغال، بخش عمده ریسك‌های كسب و كار در آمریكای لاتین و حوزه كارائیب را تشكیل می‌دهند. كشورهای جنوب آسیا پس از مسائل حاكمیتی، با پیش‌بینی‌هایی در رابطه با تورم لجام‌گسیخته مواجه هستند. سیاست‌های پولی و مالی انبساطی در این كشورها، فعالان اقتصادی منطقه را نسبت به آثار تورمی چنین سیاست‌هایی نگران كرده است.

*اداره كل اخبار چندرسانه ای*ایرناپلاس*