بودجه تئاتر؛ آرامشی بعد از طوفان دو ساله

به گزارش روز یكشنبه خبرنگار فرهنگی ایرنا، دكتر حسن روحانی در حالی صبح سه شنبه (چهارم دی ماه) لایحه بودجه كل كشور برای سال 1398 را تقدیم مجلس شورای اسلامی كرد كه بر اساس آن، در حوزه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بودجه در نظر گرفته شده برای سال آینده، 1415 میلیارد و 616 میلیون تومان در نظر گرفته شده است.
این در حالی است كه در لایحه بودجه سال 97 برای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی عدد درج شده یك‌هزار و237 میلیارد و 596 میلیون تومان در نظر گرفته شده بود. بر همین اساس و در یك نگاه آماری و مقایسه ابتدایی می توان دریافت كه بودجه این وزارتخانه در سال 98 در قیاس با بودجه امسال (1397) افزایش بیش از 178 میلیارد تومانی (178 میلیارد و 20 میلیون تومان) را تجربه كرده است.
به واسطه ارائه لایحه بودجه سال آینده (1398) به مجلس شورای اسلامی، خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا) بنا به سیاست و رسالت رسانه ای خود در نظر دارد طی سلسله گزارش هایی، بودجه بخش های مختلف این وزارتخانه را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد و طی آن با مقایسه آماری بودجه سالهای 1397 و 1398 به تفاوت ها، نقاط اختلاف، مشابهت ها و نحوه بررسی و تخصیص بودجه بخش های مختلف وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نگاهی تحلیلی و آماری داشته باشد.
بر همین اساس نخستین بخش از حوزه های وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی كه مورد تحلیل و بررسی ایرنا قرار می گیرد مربوط به معاونت هنری این وزارتخانه و اداره كل هنرهای نمایشی به عنوان یكی از سه اداره كل اصلی معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خواهد بود.
اما پیش از پرداختن به تحلیل و بررسی بودجه اداره كل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بد نیست تا نگاهی به صحبت های «سیدمجتبی حسینی» معاون هنری وزات فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره بودجه سال 1398 و شیوه تخصیص این بودجه داشته باشیم كه مسائل مختلفی را پیرامون این مساله با خبرنگار فرهنگی ایرنا در میان گذاشت.
حسینی عدد افزایش یافته برای وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در بودجه سال 98 در قیاس با سال گذشته را متناسب با رویه سال‌های گذشته و با توجه به فضای اقتصادی كشور دانست و یادآور شد: مبلغ در نظر گرفته شده از نظر قدرت عملگرایی ممكن است رشد چشمگیری نداشته باشد؛ اما نباید این را فراموش كنیم كه این عدد در بسیاری از فضاها برای فعالیت هنرمندان و تولید محصولات هنری می‌تواند مشوق و نیروی انگیزاننده برای توسعه گردش چرخ اقتصادی به شكل كلان در كشور به شمار آید.
وی با تأكید بر آنكه امروز باید از تلاش مسئولان و متولیان امور فرهنگی در مسیر خارج كردن هنر از حاشیه به متن استوار باشد، یادآور شد: شاید از نظر كمی و عددی، رشد امسال بودجه عرصه فرهنگ و هنر در قیاس با سال گذشته تنها چند درصد افزایش داشته باشد؛ اما در بُعد كیفی زمانی كه نگاه ما بر مدار فعالیت هنرمندان و ورود مستقیم كالاهای آنها به عرصه اقتصاد كشورمان باشد می‌توانیم شاهد كارایی و تاثیرگذاری فراوانی از سوی فعالان و دست اندركاران امور هنری و هنرمندان برای رشد اقتصادی كشور در عرصه های داخل و بین المللی باشیم.
معاون وزیر ارشاد افزود: در مساله تخصیص بودجه به ادارات كل زیرمجموعه این معاونت لازم است تا ابتدا زیرساخت ها، تاسیسات و تجهییزات بخش های مختلف هنری و هنرمندان آن حوزه را برای فعالیتهایشان مورد مداقه قرار دهیم و در ادامه برای تخصیص بودجه به آن نهادها بر اساس چنین اولویت هایی اقدام كنیم، تحقق این مهم در دستور كار وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار دارد و امیدواریم در آینده شاهد تخقق این اصول در تخصیص بودجه معاونت های این وزارتخانه باشیم.

** در تخصیص بودجه باید شرایط اقتصادی كشور را در نظر بگیریم
حسینی در پاسخ به این پرسش كه همواره میزان بودجه مشخص شده برای بخش های مختلف هنری با تخصیص آن بودجه به نهادها و ادارات كل زیرمجموعه معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی متفاوت بوده است، گفت: در این نكته شكی وجود ندارد كه تمام همكاران من در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، بخش توسعه و منابع مدیریت و همچنین در راس آنها فعالیت وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بر آن هستند تمامی اعداد مشخص شده در بودجه به بخش ها و دستگاه های زیرمجموعه اختصاص یابد.
وی ادامه داد: به عنوان مثال برگزاری جشنواره های هنری فجر در بهمن ماه كه یكی از بزرگترین رخدادهای فرهنگی و هنری در كشورمان به شمار می رود، بخش مهمی از بودجه های فرهنگی و هنری كشور را به خود اختصاص خواهد كرد و به همین مناسبت تمامی تلاش همكاران من بر آن است كه تا پایان سال بتوانیم تمامی اعداد بودجه بخش های مختلف نهادهای هنری كشور را به آنها اختصاص دهیم.
معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین با اشاره به شرایط ویژه ای كه طی یكی دو سال اخیر بر كشور حاكم بوده است، یادآور شد: نباید فراموش كنیم كه به واسطه تحریم های یكجانبه و بدون منطق، از نظر اقتصادی در شرایط ویژه ای هستیم اما خوشبختانه درایت دكتر حسن روحانی رئیس جمهوری و همراهی او و اعتقادش به عرصه فرهنگ و هنر باعث شده كه با توجه به تمامی تنگناهای مالی دولت در عرصه اقتصاد، باز هم شاهد افزایش بودجه در عرصه فرهنگ و هنر باشیم.

** ریز بودجه هنرهای نمایشی در سال 1398
عرصه هنرهای نمایشی طی سالهای 1395 و 1396 كه از سوی علی جنتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی وقت، به عنوان سالهای حمایت و توسعه تئاتر انتخاب شد، بودجه این بخش به شكل ویژه در بخشها و حوزه های مختلف این وزارتخانه مورد توجه قرار گرفت و رشد بودجه فوق العاده ای را تجربه كرد. به طوری كه طی این دو سال شاهد رشد 20 میلیاردی بودجه حوزه هنرهای نمایشی در قیاس با ادوار گذشته بودیم.
اما در عرصه هنرهای نمایشی به عنوان یكی از زیرمجموعه های معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بودجه در نظر گرفته شده برای امسال (1397)، 78 میلیارد و 400 میلیون تومان برآورد شده بود.
در جزییات این بودجه آمده بود كه برنامه حمایت و گسترش هنرهای نمایشی، حمایت از برگزاری جشنواره ها، تولید نمایش های صحنه ای، سنتی و آیینی، كمك به موسسات و تشكل های نمایشی خانه تئاتر، راه اندازی موزه تئاتر و كمك به فعالیت های تئاتر موزه عروسكی از جمله مواردی هستند كه از بودجه اداره كل هنرهای نمایشی در سال 1397 ارتزاق خواهد كرد.
همچنین اداره كل هنرهای نمایشی در سال 1398 در لایحه ارائه شده بودجه دولت، 78 میلیارد و 522 میلیون تومان را به خود اختصاص داده است كه همین مساله نشان دهنده این نكته است كه تخصیص اعتبارات به عرصه هنرهای نمایشی در بودجه سال 98 در قیاس با بودجه سال 97 (با افزایش 122 میلیون تومانی) افزایش محسوسی نداشته است.
در این میان بودجه های مربوط به برنامه حمایت و گسترش هنرهای نمایشی در بخش هایی از زیرمجموعه اداره كل هنرهای نمایشی با كاهش اعتبار مواجه شده اند كه از آن جمله می‌توان به اعتبار حمایت از خانه تئاتر و راه‌اندازی موزه تئاتر اشاره كرد. این رقم برای سال آینده 200 میلیون تومان تقلیل پیدا كرده و به دو میلیارد تومان رسیده است؛ در حالی كه در بودجه امسال، این رقم دو میلیارد و دویست میلیون تومان بود.
همچنین در بخش كمك به بنیاد فرهنگی هنری رودكی هم اعتبارات در نظر گرفته شده از سوی اداره كل هنرهای نمایشی، مبلغ هفت میلیارد و 500 میلیون تومان بوده است.
به شكل كلی زیرمجموعه های ردیف بودجه حوزه هنرهای نمایشی در بودجه 1398 به شرح زیر است:
- حمایت از برگزاری جشنواره ها و همایش های مربوط به حوزه نمایش؛ 10 میلیارد تومان
- حمایت از تولید، نمونه سازی و اجرای برنامه های تئاتر، نمایش های صحنه ای، سنتی و آیینی و توزیع و عرضه در شبكه نمایش خانگی؛ 45 میلیارد و 322 ملیون تومان
- سیاست‌گذاری، برنامه ریزی و نظارت بر فعالیت های نمایشی؛ یك میلیارد و 800 میلیون تومان
- صدور مجوز اجرای انواع آثار نمایشی؛ 900 میلیون تومان
- كمك به بنیاد فرهنگی هنری رودكی؛ 7 میلیارد و 500 میلیون تومان
- كمك به شركت در جشنواره ها، مجامع، سمینارها و همایش های بین المللی؛ یك میلیارد تومان
- كمك به موسسات، مراكز، انجمن ها، كانون ها و تشكل های صنفی نمایشی؛ هشت میلیارد و 500 میلیون تومان
- كمك به فعالیت های تئاتر موزه عروسكی؛ یك میلیارد و 500 میلیون تومان
- حمایت از خانه تئاتر و راه‌اندازی موزه تئاتر؛ دو میلیارد تومان

** جشنواره و تسویه حساب، بودجه را كامل می كنند
هرچند تخصیص بودجه 78 میلیارد و 522 میلیون تومانی برای عرصه هنرهای نمایشی در سال 1398 در قیاس با بودجه 78 میلیارد و 400 میلیون تومانی 1397 بازتاب دهنده رشد 122 میلیون تومانی در این عرصه است؛ اما نباید از خاطر دور داشت كه همواره بودجه های مشخص شده برای عرصه های مختلف فرهنگ و هنر در لایحه، با اعداد و ارقامی كه در شكل نهایی به معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و ادارات كل وابسته به آن مانند اداره كل هنرهای نمایشی در نهایت تخصیص پیدا می كنند با یكدیگر فاصله دارد.
به عنوان مثال در مورد بودجه 78 میلیارد تومانی اداره كل هنرهای نمایشی در سال 1397 به گفته «شهرام كرمی» مدیركل اداره هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در گفت و گو با ایرنا تا زمان تنظیم این گزارش چیزی نزدیك به نیمی از آن - كمتر از 50 درصد - از بودجه مشخص شده تاكنون تخصیص پیدا كرده است.
هرچند به گفته كرمی، در ادامه راه و همزمان با برگزاری جشنواره بین المللی تئاتر فجر از یك سو و تلاش مسئولان و متولیان هنرهای نمایشی در این اداره كل برای تسویه حساب حساب كمك هزینه گروه‌هایی كه طی قرارداد با مركز هنرهای نمایشی اجرای عمومی خود را پشت سر گذاشته اند و به شكل مشخص از بند كمك هزینه این اداره كل بهره‌مند خواهد شد نیز می‌تواند عدد باقیمانده را نزدیك به صفر كند.
كرمی با اشاره به شرایط یكی دو سال اخیر كه بار دیگر دامنه تحریم های یك جانبه آمریكا و هم پیمانانش عرصه اقتصادی كشور را مورد هدف قرار داده است گفت: خوشبختانه هنرمندان تئاتر با درك این اتفاقات و هم سو با دیگر مردم كشور بیشترین همكاری را در زمینه دریافت و صرف بودجه عرصه تئاتر داشتند كه این خود نشان دهنده اتحاد و یكپارچگی موجود میان اهالی خانواده تئاتر با شرایط موجودی است كه دولت و به تبع آن كشور را تحت الشعاع قرار داده است.
از سوی دیگر اعتراض و مطالبه برخی از هنرمندان هنرهای نمایشی كه از ابتدای امسال، آثار خود را در شكل اجرای عمومی به صحنه ای برده اند اما هنوز مبلغ تخصیص یافته به عنوان كمك هزینه اداره كل به آنها پرداخت نشده و در بعضی موارد، اعتراض های جامعه خانواده تئاتر را به همراه داشته است نیز می تواند پاسخگوی مبلغ باقیمانده برای تزریق و تخصیص مبلغ 78 میلیارد و 400 میلیون تومانی برآورد شده بودجه در سال 97 برای اداره كل هنرهای نمایشی باشد.
امید این بار برخلاف ادوار گذشته شاهد تخصیص تمامی بودجه ذكر شده در لایحه بودجه به اداره كل هنرهای نمایشی باشیم...
گزارش از امین خرمی
فراهنگ**9266** 1055