محله ارامنه و جُلفای اصفهان، در این روزهای سرد زمستانی و همزمان با جشن کریسمس و با کاج‌های تزیین شده حال و هوای ویژه‌ای به خود گرفته است که تصاویر و فیلم‌های آن در شبکه‌های اجتماعی بسیار منتشر شده و نمادی کم‌نظیر از زندگی مسالمت‌آمیز ادیان مختلف را در این خطه در معرض دید جهانیان قرار می‌دهد.
کریسمَس (Christmas) جشنی در آیین مسیحیت است که به‌منظور گرامیداشت زادروز حضرت عیسی مسیح (ع) برگزار می‌شود. بسیاری از اعضای کلیسای کاتولیک روم و پیروان آیین پروتستان، کریسمس را در روز ۲۵ دسامبر (چهارم دی) جشن می‌گیرند اما مسیحیان ارتدوکس و ارامنه شب کریسمس را ششم ژانویه (۱۶ دی) جشن می‌گیرند و فردای آن روز یعنی هفتم ژانویه را به عنوان ولادت حضرت مسیح می‌شناسند.
مسیحیان در این روزها به کلیسا می‌روند و در منزل یک درخت کاج را تزیین و چراغانی می‌کنند و تولد حضرت مسیح(ع) را جشن می گیرند، ارامنه ساکن ایران از جمله اصفهان نیز در کریسمس با برگزاری جشن و آیین‌های مختلف، این ایام را گرامی می‌دارند.
ارمنی‌ها، بزرگترین گروه مسیحیان کشورمان هستند که در تهران، اصفهان، تبریز، ارومیه و سایر شهرها سکونت دارند و جمعیت آنها حدود یکصد هزار نفر تخمین زده می‌شود که از این تعداد حدود ۱۰ هزار ارمنی در استان اصفهان زندگی می‌کنند.
ارمنی‌های اصفهان گروهی از مردم ارمنی‌تبار جلفای قدیم در مرزهای شمالی کشور هستند که پس از کوچ بزرگ از جلفا یعنی در سال ۱۶۰۵ به دستور شاه عباس اول به اصفهان آورده و در آنجا ساکن شدند. آنها ابتدا در محله‌ای به نام جلفا اسکان یافتند و چندین کلیسا در آن محله ساخته شد که اکنون تعدادی از آنها به مهمترین بناهای تاریخی و گردشگری استان و کشور تبدیل شدند از جمله کلیسای وانک که یکی از قدیمی‌ترین و زیباترین کلیساهای ایران است.
در زمان حاضر بیش از هشت هزار ارمنی در کلانشهر اصفهان زندگی می‌کنند که محل زندگی بسیاری از آنها، محله‌ای به نام جلفا در خیابان حکیم نظامی و همچنین خیابان خاقانی است و همانطور که در جمهوری اسلامی ایران پیروان همه ادیان الهی یعنی 'زرتشتی'، 'کلیمی' و 'مسیحی' در برگزاری مراسم مذهبی و قومی خود آزاد هستند، آنها نیز همزمان با کریسمس به گرامیداشت این روزها و برگزاری آیین‌های مذهبی خود می‌پردازند.
شهروندان و مسوولان اصفهانی نیز هموطنان ارمنی خود را در این روزها همراهی می‌کنند و علاوه بر چراغانی خیابان‌ها و کوچه‌های محل زندگی ارامنه و قرار دادن درختان کاج تزیین شده، این عید مسیحیان را به آنها تبریک می‌گویند.
همزمان با ایام کریسمس و آغاز سال نوی میلادی (۲۰۲۰) خبرنگار ایرنا در گفت و گویی با واروژ میناسیان رئیس شورای خلیفه‌گری ارامنه اصفهان و جنوب ایران به بررسی سنت‌های ارامنه در اصفهان، آخرین وضعیت زندگی آنها و چگونگی تعامل با مردم پرداخت که به شرح ذیل است:
ارمنی‌های ساکن اصفهان چه روزی را برای کریسمس جشن می‌گیرند و آیین‌های آنها چیست؟
در حالیکه پیروان کاتولیک ۲۵ دسامبر را جشن می‌گیرند، ارامنه ایران مانند مسیحیان کشورهایی از جمله روسیه و اوکراین، شب ششم ژانویه را برای گرامیداشت حضرت مسیح (ع) جشن می‌گیرند و ۱۰ روز با کاتولیک‌ها، تفاوت دارد. ما در این روزها اقدام به تزیین کلیسا با درختان کاج و چراغانی می‌کنیم و مراسم اصلی ما ساعت ۲۴ شب آغاز سال نو میلادی همزمان با تحویل سال است که با حضور در کلیسا، دعا می‌خوانیم و صبح روز اول سال جدید، مراسم عید با حضور اسقف اعظم و پیشوای مذهبی برگزار می‌شود. ارامنه از حدود ۱۵ روز قبل از عید سال جدید در خانه‌های خود درخت کاج تزیین شده قرار می‌دهند و در این روزها در اماکن عمومی ارمنی‌ها جشن می‌گیرند. امسال نیز چهار سالن در هتل‌های اصفهان برای جشن ارمنی‌ها تخصیص یافت که مسوولان همکاری خوبی در این زمینه داشتند. همچنین در این روزها، خانواده‌های ارمنی به دیدار بزرگترهای خود می روند و دورهم جمع می‌شوند. همشهریان مسلمان ما نیز در این روزها استقبال خوبی از کریسمس می‌کنند و در کلیسا و محله جلفا حضور می‌یابند. شهرداری اصفهان از جمله منطقه پنج نیز در ۲ سال گذشته سنگ تمام گذاشتند و اقدام به تزیین و چراغانی خیابان جلفا کردند و ساعت کار کلیسای وانک نیز از ۱۸ به ۲۱ تغییر یافت. این استقبال بسیار خوب بود به‌طوریکه در شب اول سال جدید بیش از سه هزار نفر در این محله حضور داشتند. امسال برای مدیریت هرچه بهتر جشن کریسمس در اصفهان و جلوگیری از ایجاد ترافیک در خیابان‌ها و کوچه‌های اطراف جلفا، تلاش کردیم بیشتر برنامه‌ها داخل کلیسای وانک اجرا شود.
آیا ارمنی های ساکن اصفهان، عیدهای ایرانی را نیز جشن می‌گیرند؟
ما در عید نوروز، آیین ویژه‌ای به نام بازی‌های بهاره داریم به‌طوریکه از ۲۹ اسفند تا پنجم فروردین را به این امر اختصاص می‌دهیم و ارامنه به اصفهان می‌آیند، دور هم جمع می شویم و زنان و مردان در رشته‌هایی مانند بسکتبال و پینگ پنگ به رقابت می‌پردازند. ما در این روزها مراسمی مانند پهن کردن سفره هفت‌سین نداریم اما برای احترام به هموطنان خود این سفره را در کلیسا پهن و تزیین می‌کنیم. در شب یلدا نیز مانند سایر هموطنان دور هم جمع می‌شویم و میوه‌های پاییزی و آجیل می‌خوریم.
اکنون چند نفر از هموطنان ارمنی در اصفهان زندگی می‌کنند و مهاجرت در بین آنها چگونه است؟
بر اساس آخرین آمار، حدود ۱۰ هزار نفر ارمنی در این استان زندگی می‌کنند که حدود هشت هزار و ۵۰۰ نفر آنها در کلانشهر اصفهان و بقیه در شاهین‌شهر (10 کیلومتری شمال اصفهان) ساکن هستند. ارامنه ساکن اصفهان، در رسته‌ها و شغل‌های مختلفی مشغول فعالیت هستند از جمله صنعت، بازار و معلمی. بیشتر آنها شغل آزاد دارند، تعدادی در بانک‌ها کار می‌کنند هرچند تعداد کارمندان ارمنی در اداره‌ها کمتر است.
در سال‌های گذشته میزان مهاجرت ارمنی‌ها از کشور زیاد بود و بیشترشان به اتریش و امریکا و تعدادی نیز به ارمنستان می‌رفتند اما در ۲ سال گذشته این روند کاهش یافت و عده ای که در ارمنستان ساکن هستند به ایران رفت و آمد دارند و سیاست شورای خلیفه‌گری ارامنه اصفهان و جنوب ایران این است که حمایت‌های لازم را از خانواده‌های ارمنی برای تشویق آنها جهت ماندن داشته باشد از جمله در اختیار قرار دادن واحدهای مسکونی سازمانی یا مغازه. یکی از اقدام‌های دیگر در این زمینه، تجمیع همه مدرسه‌های ارمنی از مهدکودک تا دبیرستان در یک مجتمع به نام " آرمِن" به مساحت بیش از چهار هزار متر مربع در سه طبقه در خیابان خاقانی اصفهان بود که با هزینه ارمنی‌ها ساخته شد و در آن در هر هفته حدود 6 ساعت زبان و ادبیات ارمنی علاوه بر دروس معمولی، تدریس می‌شود. همه ارامنه ساکن اصفهان باسواد هستند و بسیاری از آنها تحصیلات دانشگاهی دارند.
خانواده های ارمنی ساکن در اصفهان بیشتر با چه مسائل یا مشکلاتی مواجه هستند؟
به طور کلی می‌توانم بگویم که آنها مشکل خاصی ندارند. برای بحث اشتغال، شورای خلیفه‌گری ارامنه تلاش می‌کند تا طرح های کارآفرینی اجرا کند به‌عنوان مثال حدود ۱۵۰ واحد صنفی در اختیار این شوراست که برای برنامه‌های کارآفرینی به‌ویژه برای جوانان از آن استفاده می‌شود. تعدادی از خانوارها نیز زیر پوشش این شورا قرار دارند و خانه‌های سازمانی با کرایه‌های بسیار کم یا مستمری به آنها تعلق می‌گیرد که این واحدهای مسکونی توسط خود ارامنه ساخته شده است. در مباحث فرهنگی و اجتماعی نیز هرگاه مسئله‌ای پیش می‌آید با تعامل با مسوولان برطرف شده است به عنوان مثال وقتی در برخی دانشگاه‌ها، چادر اجباری بود در تعامل با نمایندگان مجلس و مسوولان این موضوع برای دانشجویان دختر ارمنی حل شد.
از طرفی وقتی ارمنی ها برای پیگیری کارهای خود به اداره‌های مختلف مراجعه می‌کنند با برخورد و همراهی بسیار خوب مردم و کارکنان اداره‌ها مواجه می‌شوند. زمانیکه آنها نام ما را در مدارک هویتی می‌بینند و متوجه می‌شوند که ارمنی هستیم برای ما وقت خوبی می‌گذارند که باعث خوشحالی ما است. حتی در مواردی که با نیروی انتظامی و پلیس مواجه می‌شویم آنها احترام می‌گذارند و در برخی موارد تخفیف خاصی هم قائل هستند. دولت ایران نیز سالیانه مبلغی را برای حمایت از ارمنی‌ها تخصیص می‌دهد.
گردشگران خارجی اعتقاد دارند که بناهای تاریخی متعلق به ارامنه در کشورمان به خوبی حفاظت و نگهداری شده است. نظر شما چیست؟
ما ۱۳ کلیسا در اصفهان داریم که همه آنها پا بر جا هستند و از آنها استفاده می‌کنیم. اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نیز روابط خوبی با ما دارد و در حفاظت از آنها همکاری می‌کند. ما نیز بودجه‌هایی را برای نگهداری آنها هزینه می‌کنیم. نکته قابل ذکر این است که در ایران، کلیساها علامت صلیب دارند اما در برخی کشورهای دیگر از جمله عربی، به آنها اجازه نصب صلیب در بالای کلیسا را نمی‌دهند. همچنین در برخی کشورهای همسایه شمالی ایران، قبرهای تاریخی ارامنه، تخریب شده و هیچ اقدامی برای نگهداری آنها نشده است.
خوشبختانه روابط و تعامل بسیار خوبی بین ادیان مختلف در اصفهان بین مسلمانان، ارمنی‌ها، کلیمیان و زرتشتی‌ها وجود دارد و این شهر مانند باغی است که همه نوع رنگ و بوی گُل در آن وجود دارد و این شهر نمادی از زندگی مسالمت آمیز پیروان چند دین است که در دنیا، چنین چیزی کمیاب می‌باشد. ما با پیروان هیچ دینی مشکل نداریم و از مردم و مسوولان اصفهان نیز بابت سنگ تمامی که به ویژه امسال برای برپایی آیین کریسمس و عید مسیحیان، گذاشتند تشکر می‌کنیم. آنها به ویژه مقام های ارشد استان هر سال برای تبریک سال نو و عید مسیحیان به دیدار ارمنی‌ها می‌آیند.
نظر شما