استاد دانشگاه شیراز: مسافرت مهم‌ترین عامل شیوع کرونا بوده است

دکتر حمیدرضا پورقاسمی در گفت‌وگو با ایرنا اعلام کرد: نخستین پژوهش جامع در ایران با موضوع "مدل‌سازی مکانی، تهیه نقشه ریسک، بررسی روند تغییرات و تجزیه و تحلیل روند شیوع ویروس کووید-۱۹ در ایران از ۳۰ بهمن‌ماه تا ۲۵خردادماه" توسط دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز در  ژورنال بین‌المللی بیماری‌های عفونی (International Journal of Infectious Diseases) به چاپ رسید.
وی درباره اهمیت این مقاله عنوان کرد: یکی از نکات مهم درخصوص پیشگیری و کنترل بیماری همه‌گیر کرونا مدل‌سازی مکانی شیوع و گسترش آن است؛ بدین‌منظور، نخستین پژوهش جامع در ایران با هدف مدلسازی مکانی شیوع ویروس کرونا، تهیه نقشه ریسک و بررسی روند تغییرات آن صورت گرفت.
این استاد دانشگاه از ویروس کرونا باعنوان تهدیدی همه‌گیر و جهانی یاد کرد و بیان داشت: این ویروس از ابتدای شیوع تا ۲۵ خردادماه به بیش از ۲۱۲ کشور دنیا سرایت کرد؛ به‌گونه‌ای که تعداد مبتلایان به آن در بازه زمانی یادشده ۷میلیون و ۸۹۸ هزار و ۴۴۲ نفر و مرگ‌ومیر بر اثر آن ۴۳۲هزار و ۹۰۲ تن در جهان اعلام شد.
استاد بخش مهندسی منابع و محیط‌زیست دانشگاه شیراز ابراز داشت: این پژوهش در چهار مرحله شامل مقایسه آمار و اطلاعات روند شیوع کرونا در ایران با داده‌های جهانی؛ پیش‌بینی روند مرگ‌ ومیر با استفاده از مدلسازی رگرسیون؛ مدل‌سازی مکانی، تهیه نقشه ریسک و بررسی روند تغییر با استفاده از روش یادگیری ماشین جنگل تصادفی و صحت‌سنجی نقشه ریسک ویروس کرونا در ایران صورت پذیرفته است.
پورقاسمی در ادامه با اشاره به نتایج این پژوهش بیان داشت: نتایج نشان داد که از ۳۰ بهمن ماه ۱۳۹۸ تا ۲۵ خرداد ماه ۱۳۹۹، میانگین نرخ رشد مرگ‌ومیر مبتلایان به کرونا در کشور، به ترتیب ۱.۰۸  و ۱.۱۰ بوده است؛ همچنین براساس داده‌های سازمان بهداشت جهانی میزان مرگ‌ومیر ایران در ۱۰۰ هزار نفر جمعیت، ۵۳. ۱۰ بوده است.

نرخ مرگ و میر کرونا در ۲۴ کشور جهان

پورقاسمی افزود: برای مقایسه نرخ مرگ‌ومیر کشورهای دیگر، از اطلاعات ۲۴ کشور استفاده شد که افزون بر ۵۰هزار نفر مبتلا تا تاریخ ۲۵خردادماه در آن ها ثبت شده بود. نتایج نشان داد بالاترین نرخ مرگ‌ومیر به ترتیب، در کشورهای بلژیک، انگلیس، اسپانیا، ایتالیا، سوئد، فرانسه، آمریکا، کانادا، برزیل، پرو، شیلی، مکزیک، و آلمان مشاهده شده است.
به گفته این استاد دانشگاه شیراز، این نرخ برای کشور چین به‌مثابه اولین خاستگاه ویروس کرونا ۳۲. ۰ است؛ افزون بر این، کمترین نرخ مرگ و میر در ۱۰۰ هزار نفر جمعیت، در بین این ۲۴ کشور بین ۳. ۰ تا ۷. ۵،  برآورد شده است.
وی عنوان داشت: نتایج بررسی روند شیوع ویروس کرونا به تفکیک قاره‌ها  نیز نشان داد که بیشترین مرگ و میر مربوط به اروپا با نرخ  ۲۱. ۴۲ درصد، آمریکای شمالی با نرخ ۴۰. ۳۳ درصد، آمریکای جنوبی با نرخ ۷۰. ۱۳ درصد، آسیا با نرخ ۹. ۲۰ درصد، آفریقا با نرخ ۴۵. ۱درصد و اقیانوسیه با نرخ۰۳ .۰ درصد بوده است؛ همچنین بیشترین موارد مبتلایان به‌ترتیب در آمریکای شمالی ۱۲. ۳۱ درصد، اروپا ۸۶. ۲۷ درصد، آسیا ۲۸. ۲۰ درصد، آمریکای جنوبی ۶۲. ۱۷ درصد، آفریقا ۹۹. ۲ درصد و اقیانوسیه ۱۱. ۰ درصد است.
وی بیان داشت: بر اساس این پژوهش، نقشه مناطق آلوده به ویروس کرونادر طول زمان در سه فاصله زمانی مهم برای شیوع کرونا در استان‌های کشور تا چهارم فروردین ماه ۱۳۹۹، نشان داد که استان‌ها از نظر تعداد مبتلایان و میزان مرگ‌ومیر در فاصله زمانی اول از ۳۰بهمن تا ۹اسفند ۱۳۹۸ در یک گروه بزرگ اولیه طبقه‌بندی شدند، فاصله دوم، در ماه مارس (از ۱۱اسفندماه خورشیدی) مشاهده شد که شیوع ابتلا در بیشتر استان‌ها رواج داشت و در دوره زمانی سوم شیوع ویروس در استان‌های تهران،  قم، مرکزی و آذربایجان شرقی بسیار زیاد بود.

اتوبوس، نانوایی‌ها، بیمارستان‌ها، مساجد، خودپردازها و بانک‌ها مکان‌های شیوع کرونا
عضو هیات علمی دانشگاه شیراز با اشاره به بررسی نقشه‌های ریسک شیوع کرونا در دوره زمانی ۲۱ تا۲۸ اسفندماه ۹۸، اظهار کرد: روند افزایشی ویروس کرونا در استان‌ها براساس این نقشه تایید می‌شود؛ همچنین شایان ذکر است که مهمترین متغیرهای شیوع کرونا در کشور ایستگاه‌های اتوبوس، نانوایی‌ها، بیمارستان‌ها، مساجد، دستگاه‌های خودپرداز و بانک‌ها هستند.
پورقاسمی اظهار داشت: نقشه ریسک کرونا  در ۲۱ اسفندماه 98 تهیه و به چهار گروه تقسیم شده است که در آن استان‌های تهران، قم، البرز، مازندران و گیلان در معرض خطر بالای کرونا قرار دارند؛ در مقابل، سیستان و بلوچستان، هرمزگان، بوشهر، کرمان و خراسان جنوبی استان‌های کم‌خطر بودند.
وی با بیان اینکه نتایج طبقه‌بندی ریسک کرونا در  ۲۸ اسفند 98 نشان‌دهنده روند رو به رشد شیوع این بیماری در کشور و بعد از یک هفته است، گفت: همچنین، تحلیل‌ها نشان می‌دهد افزون بر تهران، البرز ، قم، مازندران و گیلان، استان‌های قزوین، مرکزی، گلستان، اردبیل، اصفهان، آذربایجان شرقی و بخش‌هایی از استان‌های خراسان رضوی، سمنان و لرستان نیز در زمره مناطق پرخطر بودند.

تهیه نقشه ریسک شیوع کرونا ابزاری مهم‌ در مدیریت بیماری است
به گفته عضو هیات علمی دانشگاه شیراز، ریسک شیوع کرونا  هر روز درحال افزایش است و ضروری است برخی  راهکارهای جدید، به‌ویژه قرنطینه برای کنترل و مدیریت ویروس در نظر گرفته شود.
استاد دانشگاه شیراز با اشاره به اینکه در تاریخ ۲۷ اسفندماه 98 بخش‌هایی از جنوب و جنوب غربی ایران در مقایسه با دیگر مناطق امن‌تر بوده است، اظهار کرد: بنابراین، نقشه ریسک می‌تواند به‌مثابه ابزاری مهم در ارزیابی و در نظر گرفتن سرعت روند بیماری همه‌گیر برای هر کشور معرفی شود. وی ابراز کرد: به‌طور کلی نتایج پژوهش حاضر نشان داد، نقشه ریسک شیوع ویروس کرونا در کشور، گام اولیه و اساسی برای مدیریت و کنترل کرونا به‌شمار می‌رود.
پورقاسمی افزود: متاسفانه بعد از سوم فروردین ماه ۱۳۹۹، هیچ گونه گزارش رسمی از تعداد مبتلایان و مرگ و میرها به تفکیک استان ها اعلام نشد تا بتوان نقشه شیوع ریسک را به‌روز کرد و تاسف بارتر این که حتی اندک گزارش هایی که توسط دانشگاه های علوم پزشکی برای بعضی از استان ها اعلام می شد به یک باره در مورخه ۲۴ خردادماه قطع شد.
وی افزود: شاید یکی از دلایل افزایش روزافزون ویروس کرونا در بعضی از استان های کشور همچون استان فارس عدم اطلاع رسانی به موقع از تعداد مبتلایان و مرگ و میرها باشد.

مشارکت دانشگاه‌های شیراز، یزد و تگزاس آمریکا در این پژوهش بین‌المللی
گفتنی است این پژوهش بین‌المللی با همکاری استادان دانشگاه‌های شیراز، دانشگاه علوم پزشکی شیراز، دانشگاه یزد و دانشگاه ایالتی تگزاس آمریکا، صورت گرفته است.  حمیدرضا پورقاسمی، سهیلا پویان، بهرام حیدری، زکریا فرج‌زاده، سید رشید فلاح‌شمسی، صدیقه بابایی، رسول خسروی، محمد اعتمادی، غلامعباس قنبریان، احمد فرهادی، روجا صفاییان،‌ محمدحسین طرازکار، فائزه صادقی، زهرا حیدری و  امیر عزمی  گروه تحقیقی این پژوهش را تشکیل داده‌اند.

بر اساس آخرین آمار اعلام شده، تا ظهر سوم تیرماه ۹۹ تاکنون ٢٠٩ هزار و ٩٧٠ نفر در کشور به طور قطعی به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند و با فوت ١٢١ نفر در ۲۴ ساعت گذشته، شمار جان باختگان از این بیماری در کشورمان به ۹ هزار و ۸۶۳ نفر رسید.