کتاب ؛ آن روی ویروس

بیست و چهارم آبان ماه روزی برای پاسداشت کتاب در گاه شمار سرزمینمان نامگذاری شده و با نزدیک شدن به این روز اگرچه در ذهن متبادر می شد که در خانه ای که یخچال آن از گوشت و مرغ و میوه خالی است و دغدغه اصلی تامین اجاره بهاء، پوشاک و خوراک بچه هاست چگونه می توان از کتاب گفت؟ به نشستی مجازی در جمعی کتابخوان دعوت شدیم.
سالها پیش علی اکبر قاضی زاده روزنامه نگار و پژوهشگر حوزه رسانه و ارتباطات استاد خبریمان بود و می گفت : دیگر روزنامه نگاری بلد نیستیم کدام خبرنگار در جمع کافه نشینان می نشیند و به حرف های برآمده از دل قهوه خانه ها قلم می زند؟ کدام روزنامه نگار با مردم می نشیند و از حرف های برآمده از دل آنان  می نویسد و همین یادآوری، ایرنا گیلان را برآن داشت تا در نشست مجازی کتابخوانان حاضر شود و از برآیند کلام این جمع بنویسد؛ مگر منابع خبری غیر از مردمان همین سرزمینند؟ دعوت پذیرفتیم و فارغ از هویت خبرنگاری ایرنا از کتاب شنیدیم.  
امروز شبکه های اجتماعی هستند که ذهن جوانان جامعه را در دست دارند زیرا دنیایی که می سازند به واقعیت نزدیک تر است؛ گرانی، سانسور، تکثیرغیرقانونی در فضای دیجیتال، بی توجهی رسانه های رسمی، کمبود وقت، تصور عمومی که کتاب را یک وسیله روشنفکری می بینند و نگاه کاربردی به آن ندارند، سیستم آموزشی ناصحیح که بچه ها را آنقدر درگیر کتاب های رسمی و درسی و نیز جزوات می کند، اصلاح تلقی جامعه از کتاب به سویی که از آگاهی آن بتوان به کسب مهارت رسید و درآمد تولید کرد و در نهایت اینکه دوران قرنطینه رویکرد بسیاری از افراد جامعه را نسبت به مطالعه تغییر داده و افراد بیش از گذشته به سمت کتابخوانی سوق یافته اند؛ برآیند سخن کتابخوانان در این نشست مجازی دوستانه بود.  
اگر چه این ها برآیند کلام بود،  اما هویت خبرنگاری آرامت نمی گذارد؛ نمی توان به برآیند کلام بسنده کرد و پرسیدن از کرونا و مطالعه آغاز می شود.

آگاهی آنلاین
ارسلان محمدی نویسنده و پژوهشگر معتقد است: در جامعه ای، مردم کتاب زیاد می خوانند که خواندن فضیلت باشد؛ امروز دسترسی به تکنولوژی؛ آگاهی آنلاین را خلق کرده بطوریکه افراد جامعه به لحاظ وجود دغدغه ها و مشکلات بسیار یا به شبکه های اجتماعی که مملو از اطلاعات غلط و گمراه کننده است روی می آورند و یا حداکثر برای فرار از واقعیت های جاری زندگی دست به دامان رمان های ساده و یا فیلم ها و سریال های بی محتوا می شوند.
وی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا می گوید : اگر خواندن فضیلت نباشد یا این تصور درگیرد که فضیلت های دیگری بیش و پیش از آن وجود دارند انگیزه کتاب خوانی از میان می رود و شمارگان کتاب فرو می کاهد.
وی ادامه می دهد: توجه به عدم دسترسی به داده های آماری دقیق و قابل اعتماد امکان بررسی کامل و واقعی اثرات کرونا و قرنطینه منتج از آن بر افزایش و یا کاهش میزان و نوع مطالعه در اقشار مختلف جامعه وجود ندارد تنها می توان یک بحث منطقی و نهایتا ناشی از تجارب شخصی را مطرح کرد و به نظر خواهی گذاشت.
وی می افزاید: شرایط و مشکلات اقتصادی، نگرانی های بیماری و سایر عوامل ذیربط اثر معکوس بر پدیده مطالعه بویژه از نوع جدی و کارآمد آن خواهد داشت؛ به صورت اختصار چنانچه ضرورت مطالعه و برآوردن خواسته ها و تحقق اهداف عینی در زندگی وجود نداشته باشد، صرفا داشتن وقت آزاد زیاد در شرایطی شبیه قرنطینه نمی تواند در طولانی مدت باعث گسترش امر مطالعه شود.
محمدی می افزاید: مطالعه به معنای عام بر اساس ضرورت و تعریف نیاز انجام می گیرد و عواملی از قبیل اوقات فراغت، منابع در دسترس، کاربردهای آن، مشوق های شخصی و یا اجتماعی و دغدغه های اقتصادی در نوع و میزان آن موثر است؛ انواع چت های شبکه های اجتماعی از این گونه سرگرمی ها است.
وی تاکید می کند : افزایش مطالعه جدی، موثر و کارآمد نیازمند زندگی فعال، با انگیزه، مولد و پیش رونده است.

روشنفکری آنلاین، طبابت آنلاین، دانش و آگاهی آنلاین مقولاتی است که این روزها در زندگی واقعیمان قابل لمس است بطوریکه در مواجهه با اندک موضوعی که نمی دانیم و یا اندک علائم ناخوشی، بلافاصله سرچ در فضای مجازی را به هر پی جویی منطقی ترجیح داده و با یقین اقدام به عملی کردن شیوه نامه های مجازی می کنیم.

اما مریم دهدار بینایی سنج  و عضو دیگری از اعضای کتابخوانی معتقد است : حتی در تاریکی هم میان کسی که نابیناست و کسی که می بیند فرق هست و می گوید : با توجه به شواهد خود  از جامعه  معتقدم کرونا و قرنطینه همراه با آن منجر به افزایش کتابخوانی شده است.
وی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا می گوید: اگر چه امروز تکنولوژی راه میانبر برای آگاهی آنی فراهم آورده و هر فردی به کمک فضای آنلاین وب و دریای مواج اطلاعات و دیتا که در آن است، بالقوه همه چیز دان محسوب می شود اما اگر از این موضوع بگذریم معتقدم در یک بررسی میدانی مردم در زمان کرونا کتابخوان تر شده اند.
وی می گوید: چندی پیش در مقاله‌ای خواندم که نویسنده‌اش ادعا می‌کرد، آنچه "مطالعه عمیق" نامیده می‌شود به ‌زودی از بین خواهد رفت؛ چرا که میزان مطالعه عمیق میان آدم‌ها کمتر شده و این روزها دیگر آدم‌ها سرسری کتاب می‌خوانند و با وجود مطالب خلاصه شده اینترنتی تعداد خواننده‌های کتاب‌ها روز به روز کم می شود؛ اما برداشت من این است که افزایش مطالعه روی خوش کروناست و رسانه ها می توانند برای توسعه فرهنگ کتابخوانی در جامعه روی این موضوع کار کنند.  
دهدار،  کتاب‌خوان‌ها را آدم‌های بهتری می داند چرا که کتاب خواندن تجربه کردن زندگی دیگران با چشم غیرواقعی است؛ یاد گرفتن این نکته که چه طور بدون این که خودت در ماجرایی دخیل باشی، بتوانی دنیا را در چارچوب دیگری ببینی و انتشار این تجارب که بر اساس تحقیقات کتاب‌خوان‌ها به دلیل دایره وسیع واژگان‌شان و مهارت‌های حافظه، آدم‌های باهوش‌تری هستند می تواند نقش مثمری در افزایش مطالعه داشته باشد.
دنیایمان به راه یا بی راه با کرونا دیگر شد اما  امروز از پس خشونتِ چنگ اندازی این ویروس بر حباب خاکی و همه ترس ها و ناخوش احوالی هایش، برآیند کلام مردمان معمول سرزمینمان رویکرد مثبت به کتاب است.
می گویند، حتی در تاریکی هم میان کسی که نابیناست و کسی که می بیند فرق هست و بر این اعتقادیم اگر چه فضای مجازی با همه خوب ها و بد هایش در سبک زندگیمان تنیده شده اما خواندن را افزایش داده و باید تلاش کرد تا از خانه هایمان شروع کنیم و خواندن های فرزندانمان را به سمت مطالعه صحیح و عمقی چه از طریق کتاب های اینترنتی و چه کتاب های واقعی سوق دهیم؛ مهم عادت به خواندن های حساب شده است.
  کاش! در هفته پاسداشتی برای کتاب، بیشتر برای کودکانمان کتاب بخوانیم.