گیلان در حافظه گردشگری

کرونا ضربآهنگ شاد و پر هیاهوی نوروز را دیگر کرد؛ گویی آئین ها در زمان توقف کردند و مردمان خانه نشین به ضرورت از سفر منع شدند و سفرها به تعویق افتاد تا به نوروزی دیگر رسید که اگر چه قرنطینه کامل اعلام نشد اما باز هم برای گیلان تاکیدها بر عدم انجام سفر و محدودیتهاست.
اگرچه سفر در بحبوحه شیوع کرونا ممنوع است اما هنوز بر این اعتقادیم که سفرها به ضرورت سلامت به تعویق می افتند و پساکرونا بار دیگر فرصتی خواهد بود تا جاده های شمال بهشت چشم را به گردشگران ارمغان بخشند؛ می گویند سفر از زمانی آغاز می شود که اندیشه اش در ذهن نمایان شود و آنان که از ذوق سفر سرشارند نیک می دانند که گیلان سفرنامه ای است بی منتهی؛ لذا ایرنای گیلان با معرفی برخی از جاذبه های گردشگری، شرایط تصمیم گیری برای سفرهای بعد از کرونا را فراهم می کند.

اولسبلنگاه 

اولسبلنگاه(به" لام " و "س" ساکن؛ به کسر "ب "و فتح "لام") ییلاقی در غرب گیلان که باید برای رسیدن به آن از ماسال گذشت؛ بخش پره سر و تونلی پیچ در پیچ از درختان وسیع جنگلی.  
تونل درختان جنگلی برای رسیدن به اولسبلنگاه تنها جاده و سایه سار درختان و اوهام طبیعت نیست؛ مردانی کهنسال با لباسهای محلی و کلاه نمدین بر آلاچیق هایی برآورده با چوب نامرتب درختان خشکیده،  نانهای محلی زرد رنگ(زرینه نان) خوشامد گوی گردشگران می شوند.  
پیرمرد، مهربان می خندد؛ آن زمان که می پرسیم اولسبلنگاه نامی ایرانی است؟  می گوید، نامش تالشی است و در زبان به معنای درخت مَمرَز بر روی ارتفاع بلند است.  
ییلاقی است خوش منظره  با پوشش مرتعی و تابستان نشین در ارتفاع ۱۴۸۹ متر از سطح دریای آزاد؛ خانه ها چوبی و تخته ای همانند سایر خانه های ییلاقی ماسال و گاه سقف ها رنگین است.  
فاصله اش با ماسال حدود۳۰ کیلومتر است و در بین روستاهای ییلاقی ماسال جایگاهش ویژه است.  
سرما غالب است و به یکی از کلبه های چوبی پناه می بری که بوی هیزمش از چند فرسنگ دورتر تو را فرا می خواند؛ پیرمرد چندین کنده زیر بغل زده و وارد کلبه می شود و کنده ها را داخل بخاری هیزمی می گذارد که در کج و معوج آهنینش تنها داغ گرما حس می شود و می دانی نباید نزدیک شد.  
دری چوبی در انتهای کلبه است؛ آن را که باز می کند جنگل در ارتفاع، فرودست، خاور و باختر بیداد است؛ و تنها می باید تجربه کرد.  

ماسال
"اولسبلنگاه " سهم شهرستان ماسال در غرب گیلان است و ماسال بمعنای "کوه وار " و یا "مانند کوه" است؛ و فرآورده های دامی چون شیر، پنیر، کره، کشک، عسل و ...موجب گرمی شنبه بازارش می شود.  
"اسب ویسه "در حوزه طبیعی کوهستان و بام سبز ماسال در حوزه طبیعی کوهپایه، دیگر گیراییهای بی وصف این شهرستان است.  
بنا به تعاریف استادان گردشگری؛ اکوتوریسم (طبیعت گردی) سفری است مسوولانه به مناطق طبیعی که منجر به حفظ محیط زیست شده و موجب بهبود کیفیت زندگی مردم محلی می شود؛ شاید بهتر باشد مهربان تر بوده و طبیعت را نخراشیم.  
گاه حتی یک به یک از مردمان سرزمین، تنها با رها نکردن زباله های تولید خود در طبیعت، پایداری جنگلی را پاس خواهند داشت؛ چه رسد به اجرای فرهنگ جمع آوری زباله اطراف اسکان خود در طبیعت، از سر لطف؛ "شاید بهتر باشد مهربان تر بوده و طبیعت را نخراشیم ". 

خصیل دشت، بر فراز ابرها

این بار، تنها سفر بر زمین نیست؛ بلکه آنانی که اشتیاق بر فراز دارند، در " خصیل دشت " بر فراز ابرها خواهند ایستاد و این نه یک قطعه ادبی، بلکه واقعیتی است که برای ادراکش باید به گیلان سفر کرد.
خصیل دشت، تنها پیچاپیچ جاده، کوهستان و ابر نیست، جشنی است برآمده از گل ها و هیاهوی رودها و پروانه ها که گاه باورش برای دنیای واقع دشوار می شود.
"خصیل دشت " گیلان در حوزه طبیعی کوهستان واقع شده و برای سفر به آن فراز، می بایست رشت را به سمت شرق و به قصد شهرستان املش طی کرده و پس از ۷۵کیلومتر، سپس بخش رانکوه، دهستان کجید و منطقه ییلاقی خصیل دشت...

املش

خصیل دشت سهم شهرستان املش در منطقه کوهپایه است و شلمان رود این شهر را به دو قسمت تقسیم می کند و قسمت اعظم زمینهایش زیر کشت چای است.
سه شنبه بازار املش نمونه کاملی از بازارهای سنتی گیلان است.
گلستان سرا رانکوه، چشمه آب معدنی لوزان، یخچال طبیعی ملجا دشت، تالاب زربیجار، پارک های قدیمی گلستان، منطقه کوهستانی جنگلی هلودشت و ... دیگر گیراییهای املش است.

موزه میراث روستایی گیلان

موزه میراث روستایی گیلان به یادگار از نیاکان نیک‌اندیش گیلانی میزبان گردشگرانی است که سرور جشن‌ها و آئین‌های بومی را در فضایی روستایی به یادگار از یک قرن پیش، جست‌وجوگر هستند.
مسیری در امتداد جاده و بر بلندای شالیزار و رود را که طی کنی، سقف‌هایی مخروطی از ساقه‌های طلایی برنج در میان جنگل‌پدیدار می‌شود.
هدیه موزه میراث روستایی گیلان به گردشگران، حلاوت ساعتی زندگی در یک قرن گذشته است که خالی از هرگونه هیاهوی شهر به انسان آرامش می‌بخشد.
کسانی که فضای ناب روستا را تجربه کرده‌اند، خاطره‌های خوش آن را به یاد می‌آورند و درمی‌یابند که با غرق شدن در تکنولوژی و صنعت چه به حال روزهای خوش و خالص گذشته خویش آورده‌اند و نسل جدید نیز با کسب نشاط در روح خود، معنی پاک روستا را تجربه می‌کنند.
موزه میراث روستایی دیگر آوازه اش فراتر از کشور رفته و در خاورمیانه یک دانه در ۲۵ کیلومتری رشت واقع شده است.
گیلان سراسر شگفتی است و شاید ˈاکو موزه‌ایˈ فراخ بر بلندای ایران که بیش از همیشه تنها به اقلیم خوش شناخته شده و گاه میراث باستانی‌اش از دید گردشگران پنهان مانده و ˈمارلیکˈ فریادی از هزاره‌ها یکی از آنها است.

تپه مارلیک

تپه مارلیک یک محوطه باستانی در کرانه خاوری سفیدرود و در دره ˈگوهررودˈ استان گیلان است؛ این تپه بقایای به جای مانده از تمدن باستانی متعلق به دست کم سه تا سه هزار و ۵۰۰ سال پیش است و پژوهشگران گمان می برند که این تپه آرامگاه خصوصی فرمانروایان و شاهزادگان مردمان این تمدن بوده است.
گروهی از پژوهشگران نام مارلیک را برگرفته از واژگان گیلکی ˈمارˈ و ˈلیکˈ (سوراخ) می‌دانند و دلیل این نامگذاری را انبوه مارهایی که در گذشته در آن زندگی‌ می کردند می‌دانند؛ و گروهی دیگر مارلیک را برگرفته از نام قوم آمارد می شمارند، آنها مارلیک را ساخته شده از دو واژه ˈماردˈ (اشاره به آماردها) و ˈلیکˈ (قوم) می‌دانند.

صنایع دستی و سوغات

امروز گرایش گردشگران به خرید صنایع دستی گیلان بسیار افزون تر شده و اصالت و قدمت و رنگ موجب شده تا چادرشب بافی قاسم آباد رودسر به ثبت جهانی برسد؛ رشت شهر ملی رشتی دوزی و پنج روستای فشتکه بندر انزلی، شالما ماسال، ارده رضوانشهر، عنبران آستارا و جیرده شفت به ترتیب در رشته های حصیر بافی، چوب تراشی، شال بافی، گلیم بافی و سفال گواهینامه ملی دریافت کردند.
ˈحصیر بافیˈ کارِی از صنایع دستی گیلان است که دیدن هر سبد حصیری تداعی گر خنکای نسیمی خوش از طبیعت این سرزمین و کلاه حصیری سوغاتی است که تقریباً در پس شیشه هر خودروی گردشگران نشانه ای از سفر به استان خوش طبیعت گیلان است.
چادر شب بافی ˈکه در ردیف دستبافت های پشمی و نخی قرار می گیرد سرشار از رنگهایی است که گویی با دیدن هر رنگ از آن روحی از طبیعت در انسان حلول می کند.
ˈقلابدوزی (رشتی دوزی) ˈنوعی دیگر از دستبافت های زنان هنرمند گیلان است که تراوش گر هنر و خلاقیت بی شمار این خطه از سرزمین مان ˈایرانˈ است.
رنگ در انواع فرش و گلیم و نمد در هر کجا و به هر شکلی که استفاده شود زیبایی را دو چندان ساخته و زنان هنرمند گیلانی در خلق این دستبافت های کم نظیر و اعجاب انگیز نقش اساسی را بر عهده دارند.
چموش دوزی، کدوی منقوش، سفالگری، بامبو بافی، مروار بافی و مانند آن از دیگر مواردی است که هریک خود به تنهایی فضایی است بی نظیر در کهکشان صنایع دستی کشور.
در بحران کرونا در تصمیم برای خانه ماندن یکی شدیم چرا که اگر چنین نمی شد یکی یکی کم می شدیم؛ این روزگار سخت و تلخ هم می گذرد و بار دیگر سفرها جان خواهد گرفت و باز اطمینان می یابیم که گیلان را بایستی در چهار فصل دید و حظ جنگل و باران، برنج و شالی، رودهای خروشان و پامچال، زیستگاه قو و مرغابی، خروش روز و شب امواج دریا، جشن رنگ در لباس‌های محلی و رسوخ طعم طبیعت در غذاهای محلی و جشن‌ها و آئین ها و هزاران جاذبه را مزه مزه کرد.
بر اساس دانش توریسم؛ گردشگری در سطح بالای اقتصادی و اجتماعی آن موجب شکوفا شدن ذوق و استعداد و ارتقای آموزش در همه زمینه ها می شود و بر همین اساس کشوری که در صنعت گردشگری فعال می شود، می تواند میلیون‌ها گردشگر را به خود جلب نماید؛ کشورهای توریستی در تهیه پخت غذاهای عالی و با کیفیت بالا و تولید آثار هنری گران قیمت پیشرفت می کنند.
گردشگری در مجموع نه تنها موجب اشتغال، افزایش درآمد، صلح و آرامش می شود بلکه سطح هنر و ذوق و استعداد را ارتقاء می بخشد چون گردشگران فرهنگی ثروتمند حاضرند برای آثار فرهنگی با ارزش پول خوبی بپردازند.
به هر روی گیلان همایشی است از گیرایی‌ها و گونه های متعدد گردشگری که طبیعت گردی (اکوتوریسم) سرآمد آنهاست و چه بسیار حیف که کرونا حسرت آفرین این سفر شد اما این نیز خواهد گذشت و بار دیگر سفر به شمال جان خواهد گرفت و صنعت گردشگری غوغا خواهد کرد.