خراسان شمالی زخمی بلایای طبیعی 

مردم خراسان شمالی هنوز خروش سیل های بهاری سال ۹۸ را به خاطر دارند، سال پر بارشی که گاهی غرش سیل و خسارت های آن دل مردم را به در آورد و گاهی بارش باران و رانش زمین ته دلشان را خالی کرد. 

وقوع زلزله هم حکایت خاص خود را دارد، امسال وقوع زلزله در بهار و نیز شهریورماه امسال خسارت های زیادی به ساکنان در منازل نامقاوم و خشتی و گلی در شهرسان های جاجرم، گرمه، مانه و سملقان و فاروج وارد کرده است. 

وقتی باران زیر پای روستاییان را خالی می کند

روستاییان در چند شهرستان استان خراسان شمالی بویژه در شهرستان های بجنورد و شیروان در سال های گذشته با مشکل رانش زمین و خسارت به خانه ها روبه رو شدند.

کارشناسان می گویند خاک این منطقه به گونه ای است که تحمل بار و وزن بالا را ندارد و با آب باران شسته می شود و همین امر سبب می شود تا خاک زیر خانه ها خالی شود.

در سال های پربارش، مشکل بیشتر می شود و شکاف ها و ترک ها در خاک افزایش می یابد. در این میان اهالی روستای گلی در شهرستان بجنورد، بیش از سایر روستاییان در معرض رانش، دچار آسیب شده اند. 
خاک رسی منطقه بدرانلو در شهرستان بجنورد، این منطقه را مستعد رانش قرار داده است و در این منطقه ۲۰ هزار هکتار تپه ماهورهای شیب دار وجود دارد که در برابر آب و باران تاب ندارند، وقتی اشباع شدند، دچار رانش می شوند.

آبیاری سنتی و غرقابی از دیگر زمینه های بروز مشکل رانش زمین است و مسئولان می گویند که برای کاهش این مشکل، روستاییان باید از آبیاری به صورت غرقابی زمین های کشاورزی خودداری کنند.

خاک مستعد رانش نه تنها دغدغه ساخت و ساز روستاییان شده، جاده ها هم از خسارت های آن بی نصیب نمانده است.

به طور مثال، در بارندگی های بهار پارسال، بارندگی ها و رانش زمین سبب شد بخشی از محور بجنورد- آشخانه دچار تخریب شود که به ناچار حدود یک هفته، جاده مسدود و تردد از جاده قدیم بدرانلو انجام شد و البته این مشکل به صورت موقت، در مدت یک هفته برطرف شد.

۳۰ درصد جاده‌های استان در معرض خسارت بارندگی

به گفته مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای خراسان شمالی گفت: ۳۰ درصد از راه‌های این استان به لحاظ جنس خاک و شرایط فرسایش‌پذیری آن در معرض تخریب و خسارت‌های ناشی از بارندگی‌ها است. 

جعفر شهامت اظهار داشت: ۴۰ درصد از پهنه خراسان شمالی دارای خاک فرسایش پذیر و حساسیت بالا نسبت به رطوبت است و این مشکل بعضا به صورت رانش و یا لغزش زمین و خسارت به جاده ها نمود پیدا می کند. 

وی اظهار داشت: از ناحیه بارندگی ها بیشترین خسارت جاده اصلی بجنورد - جنگل گلستان و نیز راه های روستایی شهرستان های مانه و سملقان، راز و جرگلان و نیز شهرستان های شیروان و اسفراین را تهدید می کند.

مدیرکل راهداری و حمل و نقل جاده ای خراسان شمالی خاطرنشان کرد: این مشکل سبب شده تا هزینه های اجرای پروژه های راهسازی در این مناطق بیش از ۳۰ درصد افزایش یابد. 

خراسان شمالی استان بدون پل در محورهای روستایی

بارش باران و جاری شدن سیل که همواره با بسته شدن راه های روستایی همراه است به گونه ای دیگر ضعف زیرساخت ها در این استان را نمایان می کند.

نبود زیرساخت های مناسب در بخش راه و ابنیه فنی موجب شده تا بارندگی های نه چندان شدید هم در این استان به سیلهای مخرب تبدیل شود، علاوه بر آن نبود پل در محورهای روستایی این استان سبب شده تا در هر بارندگی و جاری شدن سیل، ارتباط روستاها قطع شود. 

روستاهای استان با ساختاری به نام پل و ابنیه فنی بیگانه اند، روستاهای بدون راه مناسب و یا بدون پل در این استان بسیار زیاد است در بسیاری از مناطق هم بستر رودخانه ها تبدیل به راه شده و همین امر سبب مسدود شدن محور در زمان بارندگی ها می شود. 

بر اساس اعلام اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده ای خراسان شمالی در بهار ۹۸ بر اثر بارندگی ها و سیلاب راه ارتباطی حدود ۸۰ روستای این استان مسدود شده بود.

خراسان شمالی، استان زلزله خیز 

استان خراسان شمالی از استان های زلزله خیز کشور محسوب می شود و متاسفانه سهم زیادی در مخاطرات لرزه ای داشته و شاهد زمین لرزه های بزرگی در طول تاریخ بوده است.

بخش زیادی از این استان در ناحیه کپه داغ واقع است و به دلیل داشتن گسل فعال کپه داغ و سایر گسلهای فعال با زمین لرزه های متعددی  مواجه بوده است.

کارشناس مسئول شبکه لرزه نگاری بجنورد در این باره گفت: در تقسیم بندی ایران از نظر خطر وقوع زلزله، شهرهای فاروج، شیروان و گیفان در  خراسان شمالی با خطر" خیلی زیاد" و شهرهای آشخانه، اسفراین، جاجرم، بجنورد، چمن بید و گرمخان با خطر "زیاد" تعریف شده اند.

احمد خسروی اظهار داشت: استان خراسان شمالی از نظر زمین شناسی جزو منطقه کپه داغ است، حوضه رسوبی کپه داغ در شمال شرقی ایران ، بخش وسیعی از ترکمنستان و شمال افغانستان واقع است، کپه داغ ایران منطقه ای است کوهستانی که دو رشته کوه با روندی موازی بیشتر سطح منطقه را پوشانیده است، رشته شمالی را کوههای کپه داغ و هزار مسجد و رشته جنوبی را کوههای گلستان، آلاداغ و بینالود تشکیل می دهند بین این دو رشته دشتهای قوچان، فاروج، شیروان، بجنورد، و گرماب قرار دارد.

راساس آمارهای موجود در سده اخیر ۱۳ زمین لرزه با قدرت بیش از ۵.۵ ریشتر در خراسان شمالی رخ داده است. زمین لرزه ای با قدرت ۶.۲ درجه درمقیاس امواج درونی زمین ریشتر بهمن سال ۱۳۷۵ و زلزله ۵.۷ ریشتری اردیبهشت ماه پارسال خسارات جانی و مالی فراوانی به دنبال داشت.

مقاوم سازی ۶۱ هزار واحد مسکونی روستایی 

مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی خراسان شمالی هم سکونت روستاییان در منازل غیرمقاوم را از دغدغه های این بنیاد عنوان کرد و گفت: با استفاده از تسهیلات قرض الحسنه بازسازی، بهسازی و نوسازی تا کنون ۶۱ هزار و ۴۷۵ واحد مسکن روستایی استان مقاوم سازی شده است.

علی محمدی اظهار داشت: تاکنون ۹ هزار و ۷۶۷ واحدمسکونی در شهرهایی که از روستا به شهر ارتقا یافته اند، با استفاده از این تسهیلات مقاوم سازی شده است.

وی افزود: تاکنون سه هزار و ۴۰۰ واحد خسارت دیده از زلزله سال ۹۶ بازسازی شده، ۶ هزار و ۴۵۰ واحد مسکونی خسارت دیده از سیل سال ۹۸ هم بازسازی شده است.

وی با اشاره به وقوع زلزله های امسال و خسارت های ناشی از این حادثه طبیعی گفت: تاکنون ۷۴۰ متقاضی به بانکهای عامل معرفی شده است که ۶۲۳ واحد به مرحله اسکلت، ۵۲۱ واحد به اجرای سقف و ۳۵۰ واحد به مرحله دیوارچینی رسیده است. 

مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی خراسان شمالی گفت: تاکنون ۸۳ هزار و ۵۸۰ پاکت سیمان معادل چهار هزار و ۱۷۹ تن در مناطق خسارت دیده از زلزله توزیع شده است.

محمدی اظهار داشت: سیمان اهدایی بنیاد مستضعفان به مرور در حال حمل به استان است و به صورت رایگان در مناطق روستایی خسارت دیده از زلزله توزیع می شود.

مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی خراسان شمالی خاطرنشان کرد: برای بازسازی هر واحدمسکونی روستایی خسارت دیده از زلزله بهار امسال ۱۶۰ پاکت سیمان در اختیار قرار می گیرد.

۸۰ روستای خراسان شمالی نیاز به ایمن سازی دارد

مدیرکل دفتر مدیریت بحران استانداری خراسان شمالی گفت: ۸۰ روستای استان نیاز به انجام اقدامات و پروژه های ایمنی دارد که در این زمینه پیگیری های لازم انجام شده است.

جواد نظری به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: پس از وقوع سیل های مخرب سال ۹۸، مطالعه روستاهای در معرض آسیب در دستور کار قرار گرفت و در این زمینه پژوهشکده سوانح طبیعی ۱۷ روستای استان را که عمدتا با مشکل رانش زمین روبه رو بودند مورد مطالعه قرار داد.

وی افزود: برای ایمن سازی این روستاها، پروژه هایی تعریف و اعتبار مورد نیاز دراختیار بنیاد مسکن انقلاب اسلامی قرار گرفت.

مدیرکل دفتر مدیریت بحران استانداری خراسان شمالی اظهار داشت: اکنون بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان اجرای پروژه های تعریف شده در زمینه ایمن سازی در این روستاها را در دست اجرا دارد.

اجرای طرح های ایمن سازی روستاها 

معاون عمران روستایی بنیاد مسکن انقلاب اسلامی خراسان شمالی پیش از این گفته بود که ۳۵۰ میلیارد ریال اعتبار،  برای ایمن سازی و پایدارسازی روستاهای درگیر با مخاطرات ساخت و ساز در استان مصوب شده  است که این پروژه ها در ۶۵ روستا اجرا می شود.

علی اکبر صابری اظهار داشت:مشکل پنج روستا از این تعداد، مربوط به رانش زمین است و در سایر روستاها، با اجرای دیوار ساحلی، ابنیه فنی و پل آبنما، ایمنی ساخت و ساز و نیز پروژه های ایمنی در برابر حوادث سیل و یا سنگ غلتان، فراهم می شود.  

معاون عمران روستایی بنیاد مسکن خراسان شمالی درباره جابه جایی منازل مسکونی آسیب دیده و یا در معرض آسیب روستایی نیز گفت: در برخی از روستاها، از جمله گلی، عرب و نرگسلوی بجنورد شماری از منازل که در معرض آسیب رانش زمین بوده و یا دچار آسیب شده اند، به مکان دیگری جابه جا می شوند.  

صابری افزود: در هیچ روستایی، جابه جایی تمامی روستاییان، در برنامه نیست، بلکه شماری از واحدهای مسکونی باید جابه جا شود.

وی گفت: روستاییان برای ساخت واحد مسکونی در مکان جدید، زمین رایگان دریافت می کنند و مکلف هستند که زمین پیشین را به بنیاد مسکن واگذار کنند.

معاون عمران روستایی بنیاد مسکن خراسان شمالی اظهار داشت: کاربری زمین هایی که در معرض خطر حوادث طبیعی هستند، تغییر می یابد که معمولا به فضای سبز  اختصاص می یابد.   

حدود ۴۴ درصد از جمعیت ۸۶۳ هزار نفری خراسان شمالی در روستاها ساکن هستند.

رانش زمین،  سنگ غلتان، سیل و زلزله از جمله مشکلات و چالش های ساخت و ساز در روستاهای خراسان شمالی است.