اهمیت این صنعت در رشد اقتصادی باعث شده است برخی كشورهای فاقد جاذبه های طبیعی، تاریخی و فرهنگی نیز با ایجاد جاذبه های دست ساز و مصنوعی، اقدام به جلب و جذب گردشگر و فراهم ساختن زمینه های تفریحی و متنوع با هدف افزایش مدت ماندگاری مسافران نمایند و از این راه عایدات بی حد صنعت گردشگری از جمله اشتغال، توسعه، ارتقای سطح زندگی مردم بومی و كمك به رشد اقتصادی را نصیب كشور خود كنند.
ایران از نظر برخورداری از جاذبه های تاریخی، فرهنگی و گردشگری رتبه دهم جهان را دارد و استان خراسان رضوی نیز با میزبانی سالانه 30 میلیون زائر و گردشگر داخلی و خارجی در زمینه های زیارتی، طبیعی، ورزشی، تاریخی، فرهنگی و غذایی دارای ظرفیت ها و جاذبه های متعدد و غیرقابل انكار است.
براساس آمارها حدود 10 درصد گردش مالی دنیا مربوط به صنعت گردشگری است كه سهم ایران از این بخش فقط یك درصد و شاید كمتر باشد و عقب ماندگی از قطار ارزآور گردشگری به خاطر افت و خیزها، چالش ها و موانعی است كه در شهرهای گردشگر پذیر از جمله مشهد بیشتر مشهود است.
وجود بارگاه منور رضوی به عنوان قبله دلها و گل سرسبد جاذبه ها و ظرفیت های گردشگری در مشهد شناخته می شود كه جذب مسلمانان و شیعیان جهان به این قبله موجب تحول شگرف در عرصه گردشگری این كلانشهر است.
استان خراسان رضوی به رغم میزبانی سالانه از 27 میلیون گردشگر داخلی و بیش از 2 میلیون گردشگر خارجی كه بیش از دو سوم گردشگران ورودی به كشور هستند و با داشتن جاذبه های استثنایی در زمینه های گردشگری زیارتی، فرهنگی، طبیعی و گردشگری حلال و حیات وحش و امثال آن، هنوز برای سوار شدن به قطار سودآور گردشگری و كسب عایدات اقتصادی كه مستحق آن است با چالش های فراوان روبروست، چالش هایی كه گرچه متعلق به امروز نیست اما حل و رفع آن ضروری است.
* زائرسراهای دولتی چالش كهنه در زمینه گردشگری
مدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی در این زمینه گفت: فعالیت زائر سراهای دولتی یكی از مشكلات و چالش های مهم در توسعه صنعت گردشگری مشهد محسوب می شود.
ابوالفضل مكرمی فر افزود: در برنامه چهارم توسعه واگذاری این زائرسراها به بخش خصوصی الزام قانونی پیدا كرد اما هنوز اقدام موثر در این زمینه انجام نشده و دلیل اصلی آن هم مركزیت مدیریت این واحدها در تهران است.
وی با بیان اینكه زائرسراهای دولتی نه مالیات می دهند و نه تحت نظارت های لازم و استانداردهای ضروری فعالیت دارند اظهار داشت: ساماندهی زائرسراهای دولتی برای حمایت از واحدهای اقامتی رسمی و كاهش بار اضافی از دوش دولت ضروری است.
وی گفت: هم اكنون 350 زائرسرای دولتی در مشهد فعالیت دارد كه بخش اندكی از این تعداد خود را با استانداردهای لازم تطبیق داده اند و بقیه به صورت خودمختار در حال فعالیت هستند.
* دولتی ها از ارائه خدمات اقامتی عقب بنشینند
استاندار خراسان رضوی نیز چندی پیش در جلسه ستاد اجرایی خدمات سفر این استان با اشاره به مشكل بنیادین فعالیت زائرسراهای دولتی و با تاكید بر فعالیت گسترده صنعت هتلداری در مشهد گفت: هیچیك از دستگاههای دولتی حق ارائه خدمات اقامتی در مشهد به غیر از كاركنان خود را ندارد.
علیرضا رشیدیان افزود: ارائه خدمات اقامتی از سوی دستگاههای دولتی مشهد به كاركنان خود نیز باید توام با رعایت چهارچوب ها و استانداردهای لازم اقامتی و تحت نظارت صورت گیرد.
وی اظهار داشت: دستگاههای دولتی می توانند با عقد قرارداد با مالكان واحدهای اقامتی رسمی برای دوره های بلندمدت امكان اقامت كاركنان و میهمانان خود را در این واحدها فراهم كنند تا نیاز به فعالیت زائرسراهای دولتی نباشد.
* نوسانات ارزی مشكل ساز شد
مدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی گفت: از دیگر چالشهای موجود در صنعت گردشگری مشهد می توان به بوروكراسی و زمان طولانی برای طی مسیر سرمایه گذاری خارجی در مشهد اشاره كرد.
مكرمی فر افزود: باید در حوزه زیرساختهای گردشگری نسبت به تسهیل حضور سرمایه گذاران خارجی اقدام شود.
وی با بیان اینكه نوسانات ارزی از عمده مشكلات این روزهای صنعت گردشگری و دامنگیر دفاتر خدمات مسافرتی است، اظهار داشت: این نوسانات گرچه موجب ارزان شدن گردشگری مشهد برای گردشگران خارجی شده اما گردشگری داخلی و فعالیت و حیات دفاتر خدمات مسافرتی را با چالش جدی مواجه كرده است.
وی گفت: باید برای حمایت از این دفاتر تدابیر حمایتی از سوی دولت اندیشیده شود تا با گذر از این شرایط اقتصادی شاهد دوام و ادامه فعالیت این دفاتر و اشتغال هزاران نفر در این حوزه باشیم.
*موازی كاری آفت گردشگری
مكرمی فر، موازی كاری دستگاه های مختلف با فعالیت ها و وظایف قانونی اداره كل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری را از دیگر چالشهای جدی دانست و افزود: متولی اصلی گردشگری، این اداره كل است در حالی كه دستگاه های متعدد در این عرصه بدون هیچ برنامه و وظیفه قانونی ورود كرده و مشغول فعالیت هستند.
وی اظهار داشت: برنامه ریزی برای ارائه خدمات به گردشگران باید به صورت زنجیره ای، مشخص، موثر و هدفمند باشد اما موازی كاری ها موجب اختلال در این روند و تاثیر منفی بر گردشگری می شود.
* ناكامی در ساماندهی گردشگران خارجی
مدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی گفت: ساماندهی و رصد گردشگران خارجی نیز از لحظه ورود تا خروج، زنجیره ای از هماهنگی ها و اقدامات به هم پیوسته را می طلبد كه در این زمینه هنوز موفقیتی حاصل نشده است.
مكرمی فر افزود: هم اكنون چهار نفر در گیت ورودی فرودگاه شهید هاشمی نژاد مشهد از سوی این اداره كل اقدامات لازم در زمینه ثبت اطلاعات گردشگران خارجی ورودی را انجام می دهند اما این اقدام برای كنترل و مدیریت گردشگران خارجی كفایت نمی كند.
وی با بیان اینكه هنوز اقدامات اولیه در این زمینه در حال انجام است، اظهار داشت: به دنبال این هستیم كه سیستم نرم افزاری ویژه ای را در این زمینه مستقر كنیم تا از این طریق رصد گردشگران خارجی تسهیل شود.
وی پیش بینی كرد این سیستم نرم افزاری تا پایان امسال با همراهی و همكاری دستگاه های مرتبط راه اندازی شود.
* مشهد را بین المللی بدانیم
سرپرست معاونت امور زائران استانداری خراسان رضوی نیز با بیان اینكه جایگاه مذهبی مشهد در افكار عمومی جهان به ویژه بین مسلمانان نفوذ بسیار پیدا كرده است گفت: این شهر، ملی و منطقه ای نیست بلكه جاذبه های بین المللی دارد كه باید بر روی آن كار و سرمایه گذاری شود.
سید جواد حسینی افزود: هم اكنون 78 كشور مسلمان وجود دارد و 23 درصد جمعیت دنیا با یك میلیارد و 600 میلیون نفر را مسلمانان تشكیل می دهند كه از این تعداد 400 میلیون نفر شیعه هستند كه می توانند به عنوان گردشگر در مشهد مورد هدف و برنامه ریزی قرار گیرند.
وی اظهار داشت: در كشورهای غیر مسلمان مانند چین و روسیه نیز جمعیت مسلمانان حضور دارند لذا هدف تبلیغات و اطلاع رسانی برای جذب گردشگری باید تمام كشورها اعم از مسلمان و غیر مسلمان باشد.
وی گفت: هزاران جاذبه طبیعی، تاریخی، فرهنگی، ورزشی و امثال آن در مشهد وجود دارد كه هر یك به تنهایی می تواند ظرفیت خوبی برای جذب گردشگران علاقه مند در این حوزه ها و موثر در افزایش مدت ماندگاری آنان باشد.
حسینی افزود: جذب گردشگر از كشورهای پاكستان، لبنان، تركیه و هند در اولویت برنامه ریزی های این استان قرار دارد.
* تنوع گردشگری ضرورتی در حاشیه
اتكای صنعت گردشگری مشهد به گردشگران عرب موجب شد در پی ایجاد تنش سیاسی میان ایران و عربستان در سال 1394 و ریزش گردشگران عرب، صنعت گردشگری مشهد دچار خسارت جدی شود كه این امر ضرورت ایجاد تنوع در جذب و ورود گردشگران خارجی به این كلانشهر را محرز كرد.
ضرورتی كه باید در راستای آن نسبت به برنامه ریزی، سیاست گذاری، معرفی جاذبه ها و جذب گردشگران خارجی حتی از كشورهای غیرمسلمان و در عرصه های دیگر از قبیل گردشگری طبیعی، فرهنگی، تاریخی، غذایی و امثال آن با جدیت تلاش كرد.
مدیركل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان رضوی در این زمینه گفت: با توجه به ضرورت ایجاد تنوع در جذب گردشگران، برنامه ریزی و رایزنی با كشورهای مختلف در این راستا در حال پیگیری است.
وی با بیان اینكه هم اكنون در مشهد میزبان گردشگران خارجی از 20 ملیت مختلف هستیم افزود: رایزنی برای جذب گردشگر از كشورهای پاكستان، هندوستان، تركیه، آذربایجان، تركمنستان و دیگر كشورها در حال انجام و پیگیری است.
وی اظهار داشت: ضعف اصلی در جذب گردشگران دیگر كشورها، اطلاع رسانی ناكافی و كمرنگ از جاذبه های مختلف موجود در مشهد است كه باید این ضعف برطرف شود.
* 90 درصد سوغات خریداری شده در مشهد خارجی است
سرپرست معاونت امور زائران استانداری خراسان رضوی با بیان اینكه بیش از 90 درصد ایرانی ها خرید را به عنوان اقدام اساسی در كنار گردشگری و سفر در برنامه خود دارند گفت: آنگونه كه باید و شاید به موضوع سوغات و ارزش افزوده آن در مشهد پرداخته نشده است.
حسینی افزود: ارزش افزوده سوغات در مشهد سالانه 25 هزار میلیارد ریال است در حالی كه 70 درصد سوغات خریداری شده كالاهای خارجی و 20 درصد دیگر كالاهای قاچاق است.
وی اظهار داشت: از برنامه هایی كه هم اكنون به صورت جدی در دستور كار قرار دارد، شناسایی اقلام مناسب و مورد توجه زائران به عنوان سوغات با رویكرد حمایت از كالای ایرانی است ضمن اینكه معتقدیم هنوز ظرفیت های فراوان در معرفی سوغات با اصالت ایرانی وجود دارد كه باید روی آن كار شود.
* ضرورت ارتقای فرهنگ میزبانی
سرپرست معاونت امور زائران استانداری خراسان رضوی گفت: ارتقای فرهنگ میزبانی در مشهد از ضرورت هایی است كه طی سالهای اخیر مورد توجه جدی قرار گرفته و در راستای آن افراد و شاغلان صنوفی كه در ارتباط نزدیك با گردشگران قرار دارند تحت آموزشهای لازم قرار می گیرند.
حسینی با بیان اینكه خادمان افتخاری، مدیران هیات های مذهبی، تاكسیرانان، هتلداران و اصناف دارای بیشترین مراجعه از سوی گردشگران، هدف این آموزشها هستند افزود: سال گذشته حدود 1400 نفر در این زمینه آموزشهای لازم را فرا گرفتند و این روند همچنان ادامه دارد.
وی آشنایی با زبان گردشگران خارجی را عامل اصلی برقراری ارتباط با آنان و موجب معرفی هرچه بهتر و ارائه شناخت از جاذبه ها به گردشگران دانست و اظهار داشت: در زمینه آشنایی با زبانهای خارجی ضعف ارتباطی میان افراد و اصناف مرتبط با گردشگران وجود دارد كه تلاش شده است با برگزاری كلاس های آموزشی مرتبط، این مشكل رفع گردد.
وی گفت: سال گذشته برای 200 راننده تاكسی در مشهد كلاس آموزش زبان خارجی برگزار شد.
پنجم مهر ماه به عنوان روز جهانی جهانگردی نامگذاری شده است.
7496 / 6053
مشهد- ایرنا- صنعت پرسود گردشگری به عنوان یكی از سه صنعت پردرآمد در جهان، سودآور، ارزآور و مورد توجه همه كشورهاست، صنعتی كه سودآوری آن بسیاری از كشورها را به تكاپو در این زمینه واداشته است.