گله بی اصالت

غالب اعضای این گله را گرگاس‌ها (گرگ‌های هیبریدی) نژادی که از آمیزش سگ و گرگ به وجود می‌آید، تشکیل می‌دهند اما در میان آنها سگ‌های وحشی نیز دیده می‌شوند.

خبرنگار ایرنا، برای پی‌بردن به نحوه زندگی این حیوانات به مدت ۲ هفته در ارتفاعات طاقبستان، رفتار آنها را زیر نظر گرفت و پس از تهیه مستندات، با کمک کارشناسان سازمان حفاظت محیط زیست و دامپزشکان، زندگی این گله را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد.

کارشناسان سازمان حفاظت محیط زیست معتقدند سگ‌های ولگرد و رهاسازی گونه‌ایی از سگ‌های اهلی همچون «ژرمن شپرد» و «هاسکی» توسط صاحبانشان در طبیعت، می‌تواند ریشه ایجاد گله بی اصالت از درندگان در طاقبستان باشد.

این گله که حدود ۲۰ عضو دارد معمولا در بخش غربی ارتفاعات طاقبستان و مسیر صعود به قله «فرخشاد» سکونت دارند و گاه برای تهیه غذا به بخش‌های پایینی کوه و پارک کوهستان نیز می‌آیند.

کارشناسان سازمان حفاظت محیط زیست معتقدند که سگ‌های ولگرد و رهاسازی گونه از سگ‌های اهلی همچون «ژرمن شپرد» و «هاسکی» توسط صاحبانشان در طبیعت می‌تواند ریشه ایجاد گله بی اصالت از دردنگان در طاقبستان باشد.

پیش از ظهر اعضای گله را به سختی می‌توان پیدا کرد زیرا معمولا در مسیرهای دور از تردد انسان در حال استراحت هستند اما با نزدیک شدن ساعت به غروب آفتاب، آرام آرام سر وکله آنها پیدا می‌شود.

کلاغ‌های فضول

سگ‌های این گله به راحتی دیده می‌شوند اما گرگاس ها استتار را از پدران گرگ خود آموخته‌اند و به سختی می‌توان آنها را در میان سنگ‌ها و گیاهان تشخیص داد.

اختفای گرگاس‌ها در کوه آنچنان هم موفق نیست زیرا کلاغ‌ها همیشه محل آنها را گزارش می‌دهند آنها دوستی نزدیکی با سگ‌سانان دارند و برای استفاده از پسماند غذا، در اطراف آنها پرواز می‌کنند.

سگ‌های این گله و گرگاس‌هایی که بیشتر به سگ‌ شببه هستند، معمولا در پارک کوهستان و محدوده اطراف غار «دواشکفت» به انسان‌ها نزدیک می‌شوند اما برخی گرگاس‌ها احتیاط بیشتری برای نزدیک شدن دارند.

 تاکنون گزارشی رسمی از آسیب این گله به انسان‌ها ارائه نشده است اما در برخی موارد کوهنوردان از حمله آنها در ساعات ابتدای شب می‌گویند.

 تاکنون گزارشی رسمی از آسیب این گله به انسان‌ها ارائه نشده است اما در برخی از موارد کوهنوردان از حمله آنها در ساعات ابتدای شب می گویند.

ارتباط انسان با گله

در میان تحقیقات خود در رابطه با گله درندگان طاقبستان با شخصی آشنا شدیم که هفته‌ای ۲ بار برای این حیوانات غذا می‌برد و ارتباطی دوستانه‌ با آنها ایجاد کرده است.

«امید خسروی» جوان ۳۸ ساله کرمانشاهی که از اساتید جهاد دانشگاهی است، معتقد است کارش باعث می‌شود این درندگان به دلیل گرسنگی و برای تهیه غذا به انسان حمله نکنند.

او بهار امسال به واسطه آب دادن به سه توله گرگاس با این حیوانات آشنا شد، سپس با کمک دوستانش برای آنها آبشخور ساخت و پس از بزرگ شدن توله ها با اعضای گله نیز ارتباطی دوستانه برقرار کرد.

امید که علاوه بر این گله برای ۲ عقاب، چند جغد و کلاغ‌ها نیز ضایعات گوشت می‌برد، معتقد است که این غذا رسانی باعث می‌شود اعضای گله از محیط انسان دور شوند و این کار نه تنها سلامت حیوانات وحشی را حفظ می‌کند بلکه مانع از آسیب رسانی شان به انسان‌ها می‌شود.

با این حال او تنها کسی نیست که برای اعضای گله غذا می‌برد، افراد دیگری نیز هستند که در نزدیکی محل تردد کوهنوردان به این حیوانات غذا می‌دهند؛ که این اقدام یکی از اصلی ترین عوامل نزدیک شدن برخی از این درندگان به انسان محسوب می‌شود.

بی اصالت‌های پر مخاطره

کارشناسان حفاظت محیط زیست وجود چنین گله‌ای را برای محیط زیست و انسان بسیار پر مخاطره می‌دانند و معتقدند که این حیوانات بی اصالت منجر به نابودی گونه‌های جانوری و آسیب به انسان‌ها می‌شوند.

«امیر حسین کاظمی» کارشناس حفاظت محیط زیست در گفت با ایرنا، گرگاس ها را تهدیدی برای انسان‌ها دانست و گفت: این جانور درنده برای رفع گرسنگی اگر به دام و طیور دسترسی پیدا نکند برای شکار به انسان بویژه کودکان حمله خواهد کرد.

او با تاکید بر اینکه به هیچ عنوان نباید به این حیوان اعتماد کرد، افزود: گرگ ها بطور غریزی و معمول از انسان دوری می‌کند اما گرگاس‌ها خطرناک تر از سگ و گرگ هستند و بی هیچ ترسی انسان را شکار می‌بینند.

تهدید حیاط وحش

گرگاس‌ها علاوه بر انسان‌ها، تهدیدی برای حیاط وحش نیز محسوب می‌شوند؛ آنها نه تنها با شکار باعث کاهش جمعیت جوندگان، گیاه خواران و پرندگان می‌شوند، بلکه به دلیل رقابت غذایی تهدیدی برای حیوانات گوشت خواران نیز هستند.

تاکنون بارها مواردی از آسیب گرگاس‌ به گونه های در معرض انقراض همچون یوزپلنگ و پلنگ‌های ایرانی در مناطق مختلف کشور نیز گزارش شده است؛ به عنوان مثال آنطور که مدیرکل حفاظت محیط زیست خراسان شمالی گفته است، گرگاس مهمترین آفت برای زاد ولد گونه نادر یوزهای ایرانی و آهوها در طبیع جاجرم هستند.

«سیداصغر مطهری» پیشتر در گفت وگو با ایرنا توضیح داد:‌ گرگاس ها و سگ‌های رها شده در طبیعت در زیستگاه یوز آسیایی، مهمترین تهدید برای این گونه و زمینه ساز ایجاد ترس، استرس و کاهش جمعیت این گونه در معرض انقراض هستند.

همچنین کارشناسان محیط زیست این گونه را تهدیدی جدی برای ذخایر ژنتیکی و از عوامل نابودی جمعیت گرگ‌ها می‌دانند.

«میرمحسن حسینی‌قمی» یک کارشناس حفاظت محیط زیست در این رابطه به خبرنگار ایرنا، گفت: گرگاس‌ها در صورت ورود به گله گرگ‌ها با آنها جفتگیری می‌کنند و به مرور باعث کم شدن جمعیت گرگ‌ها و افزایش گله های بی اصالت می‌شوند این گونه هیچ ارزش ژنتیکی ندارد و ذخایر ژنتیکی گرگ‌ها را نیز به شدت تهدید می‌کند.

داستان زیر سر بی‌صاحب‌هاست

افزایش جمعیت سگ‌های بدون صاحب در شهرها مهمترین عامل ایجاد گرگاس‌ها در طبیعت محسوب می‌شود.

«ایمان معماریان» دامپزشک ارشد باغ وحش ارم در گفت وگو با خبرنگار ایرنا، به وجود آمدن گرگاس‌ها را نتیجه رها کردن توله سگ‌های ماده در طبیعت دانست و گفت: در گذشته این توله‌ها را می‌کشتند اما بعدها با هدف آزار نرساندن به آنها از کشتن این توله‌ها خودداری شد و آنها را در طبیعت رها کردند؛ این توله ها پس از هشت ماه بالغ می‌شوند و توان تولید مثل آنها یک و نیم برابر گرگ‌ها است.

در گذشته این توله ها (توله‌ سگ های ماده )را می‌کشتند اما بعدها با هدف آزار نرساندن به آنها از کشتن این توله‌ها خودداری شد و آنها را در طبیعت رها کردند؛ این توله ها پس از هشت ماه بالغ می شوند و توان تولید مثل آنها یک و نیم برابر گرگ‌ها است.

آغاز تحقیقات در رابطه با گرگاس های طاقبستان

سازمان حفاظت محیط زیست در روزهای گذشته پس از دریافت مستندات خبرگزاری ایرنا، روند تحقیقات در رابطه گرگاس‌های طاقبستان را آغاز کرده است.

«فریدون یاوری» مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمانشاه در این رابطه به خبرنگار ایرنا، گفت: با توجه به خطر گونه گرگاس برای محیط زیست، کارشناسان خود را به این منطقه اعزام خواهیم کرد تا تحقیقات لازم در این زمینه را انجام دهند و جمعیت این حیوانات را مشخص کنند.

غذارسانی خودسرانه ممنوع

وی با اشاره به اینکه غذا دهی به سگ‌های ولگرد و گرگاس ها برای طبیعت مضر است، از مردم خواست که هر گونه غذارسانی به حیوانات وحشی را با هماهنگی کارشناسان محیط زیست انجام دهند.

مدیرکل محیط زیست استان کرمانشاه افزود: گرگاس ها در طبیعت در مقام رقابت با دیگر موجودات هستند از این رو در صورتی که از سوی انسان مورد حمایت قرار گیرند می‌توانند به حیات وحش آسیب جدی وارد کنند.

با این حال محل زندگی گرگاس‌های طاقبستان، مسیر اصلی صعود به قله فرخشاد است اما کوهنوردان غالبا از وجود چنین گله ای با خبر نیستند و گاها به صورت تنها و شبانه راهی کوه می شوند؛ از این رو پیش از هر اقدامی آگاه سازی مردم  نسبت به خطر احتمالی این حیوان ضروری به نظر می رسد.

ضرورت آگاه سازی

تاکنون موارد متعددی از حمله گرگاس‌ها به انسان در مناطق مختلف ایران گزارش شده است از این رو با توجه به وجود گله بزرگی از این گونه در کنار شهر کرمانشاه حمله آنها به انسان ها دور از انتظار نیست.

بر اساس آنچه «فردین الفتی» رییس اداره حیاط وحش اداره کل حفاظت محیط زیست کرمانشاه به خبرنگار ایرنا گفته، هر گونه اقدام در رابطه با کنترل گرگاس های طاقبستان منوط به انجام هماهنگی‌های لازم با سازمان مرکزی حفاظت محیط زیست است.

با این حال محل زندگی گرگاس‌های طاقبستان، مسیر اصلی صعود به قله فرخشاد است اما کوهنوردان غالبا از وجود چنین گله ای با خبر نیستند و گاهی به صورت تنها و شبانه راهی کوه می‌شوند؛ از این رو پیش از هر اقدامی آگاه سازی مردم  نسبت به خطر احتمالی این حیوان ضروری به نظر می‌رسد.
گزارش از سامان رحمتیان