آفت پروانه برگ خوار و جنگل‌های بلوطی که ایستاده جان می‌دهند

به گزارش ایرنا، احوال جنگل های بلوط در استان کهگیلویه و بویراحمد ناخوش است و به دلیل هجوم بلایای طبیعی و انسانی بسیار بی رمق و ناتوان شده اند.

آتش سوزی های گاه و بی گاه، هجوم گال، خشکسالی، کم آبی و این روزها هم بحران جدی و نگران کننده ای به نام پروانه برگ خوار دامنگیر آن شده و بخشی زیادی از جنگل های استان کهگیلویه و بویراحمد دچار این آفت شده است.

گویا مصیبت ها در جنگل های بلوط زاگرس تمامی ندارد و هر بار باید منتظر بحران جدیدی بود و حال جنگل های استان در شرایط فعلی این جمله کوتاه را می طلبد که می گوید دلم می سوزد و کاری از دستم بر نمی آید.

پروانه برگ خوار آفتی است که به درختان بلوط و گیاهان گوناگونی مانند مرکبات، پسته، بادام و بسیاری دیگر از گیاهان حمله می کنند؛ این آفت به پنج نسل در طبیعت می تواند خسارت وارد کند.

پروانه جوانه خوار بلوط (Tortrix viridana L) که در چند دهه اخیر، گونه‌های مختلف بلوط را مورد حمله قرار داده آفتی بسیار مخرب است که باعث کاهش رویش چوب، زوال جنگل، تغییر در زادآوری و توالی شده و حتی باعث مرگ و میر درختان می‌شوند.

این آفت با آغاز فصل بهار در سطح جنگل‌های بلوط در ناحیه رویشی زاگرس شروع به فعالیت کرده و خسارات زیادی را به عرصه‌های طبیعی وارد می‌کند. این حشره با تغذیه بی‌رویه از جوانه‌ها و برگ‌های درختان، ظاهر درخت را عاری از برگ می‌کند و همین باعث می‌شود بسیاری از مردم با گمان بر خشکیدگی درخت، به قطع آن در عرصه اقدام کنند.

چنانچه فکر اساسی برای نجات درختان بلوط زاگرس اندیشیده نشود با این روند باید شاهد مرگ دسته جمعی این درختان باشیم که در پی آن حیات سایر موجودات نیز از بین خواهد رفت. 

پروانه برگ خوار سفید بلوط در یک نگاه

امید سجادیان فعال محیط زیست در کهگیلویه و بویراحمد می گوید: درختان بلوط بخش هایی از مناطق کهگیلویه و بویراحمد دچار گونه مهاجم  پروانه برگ خوار سفید شده و در حال زوال هستند؛ این در حالی است که جنگل بلوط در تثبیت خاک، تعدیل آب و هوا و حفظ اکوسیستم منطقه اهمیت خاصی دارد.

وی ادامه داد: پروانه برگ خوار سفید بلوط Leucoma wiltshirei coll بدلیل پتانسیل  بالای تخم گذاری، نشو و نمای سریع، مقاومت بالا و رژیم تک خواری(برگ بلوط) مهم ترین گونه مهاجم بالفعل جنگل این منطقه محسوب می شود.

این فعال محیط زیست تاکید کرد: طغیان این‌ گونه مهاجم علاوه براینکه درختان بلوط را از پا می اندازد مشکلات زیادی هم برای ساکنین ایجاد خواهد کرد.

سجادیان تصریح کرد: عوامل زیستی چون حشرات، برگ‌خوارها، چوب خوارها، قارچ‌ها، ویروس‌ها و باکتری‌ها،عوامل غیر زیستی شامل آب و هوا، میزان بارندگی، خشکسالی، تغییرات دمایی، وضعیت خاک، کمبود عناصر غذایی در خاک، کاهش رطوبت و فشرده شدن خاک که بر خشکیدگی و آسیب پذیری درختان بلوط نقش دارند.

وی ابراز داشت: باتوجه به کاهش بارندگی‌ها در سال‌جاری اگر وضعیت بارش به همین منوال ادامه یابد باید آمادگی لازم برای مواجهه با طغیان گونه مهاجم و بیماری ها و افزایش خشکیدگی در سطح جنگل‌های بلوط استان در قلمروی استان کهگیلویه و بویراحمد را داشته باشیم.

روی زرد درختان و یک قدم تا مرگ بلوط های زنده 

یکی از ساکنان شهرستان باشت استان کهگیلویه و بویراحمد در گفت و گو با ایرنا افزود: روز به روز چهره درختان در این منطقه زردتر و شاخه ها و ریشه هایشان خشک و شکننده می شود. 

مریم حسینی افزود: تصاویری وحشتناکی از مرگ بلوط های کهنسال را در منطقه محل زندگی مان شاهدیم اما هیچ کاری از دست مان بر نمی آید.

حسینی ابراز داشت: این آفت که تعداد شان در هر درخت بسیار زیاد است، تمام تنه درخت را در برمی گیرند و از برگ ها تغذیه می کنند.

وی ادامه داد: جمعیت  این پروانه های برگ خوار آنقدر زیاد است که دیگر نمی شود از سایه درختان استفاده کرد و این موجودات هم جان درختان و هم طاقت ما ساکنان منطقه را به سر آورده اند.

 ضرورت مبارزه بیولوژیکی با آفت جنگل های بلوط 

کارشناس محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد گفت: سرمایه های ملی یعنی همان درختان بلوط زاگرس در حال از بین رفتن هستند و  مسئولان باید به فکر علاجی برای آن باشند.

هادی سینایی افزود: سازمان مراتع و جنگل‌ها و منابع طبیعی و آبخیزداری استان تا دیر نشده جلو نابودی جنگل های استان را بگیرند و از مسئولان کشوری برای کمک به رفع این معضل استمداد بطلبند و مبارزه بیولوژیکی با این آفت را آغاز کنند.

وی تاکید کرد: برخی مسئولان در حراست از بلوط کوتاهی می کنند زیرا که هر سال درختان بلوط گریبان گیر همین حشره است و باید در اسفند ماه که هنوز حشره از تخم بیرون نیامده مبارزه بیولوژیکی را آغاز کنند اما در این کار سهل انگاری صورت گرفته است.

سینایی عنوان کرد: در فصل بهار که فصل شکوفایی است به جای مشاهده سرسبزی بلوط، زمستانی تلخ در بهار برای درختان بلوط رقم می خورد.

وی تصریح کرد: محلول پاشی درختان بلوط قبل از اینکه آفت یا حشره از لارو بیرون بیاید باید انجام گیرد که با عقد قرارداد با جوامع محلی می توان بخشی از این کار را به خود مردم استان سپرد تا در نجات جنگل های زاگرس سهیم باشند.

هجوم پروانه برگ خوار به ۵۳ هزار هکتار از جنگل‌های کهگیلویه و بویراحمد 

به گفته مدیرکل منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد هم اینک بیش از ۵۳ هزار هکتار از جنگل های استان در مناطق مختلف استان شامل باشت، بهمئی و کهگیلویه به دلیل تغییر اقلیم به آفت پروانه برگ خوار مبتلا شده است.

غلامحسین حکمتیان افزود: در سطح این ۵۳ هزار هکتار آفت شناسایی شده اما در سطح ۲۰ هزار هکتار آن هجوم آفت بسیار شدید است و باید هر چه سریع تر مبارزه با این آفت آغاز شود. 

وی ادامه داد: سال گذشته مبارزه با این آفت در سطح ۱۲ هزار هکتار انجام گرفت اما باید مبارزه با این حشره به طور مستمر باشد و در یک سال ریشه کن نمی شود.

اختصاص ۲۰ میلیارد تومان اعتبار برای مبارزه با آفت پروانه برگ خوار

مدیرکل منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد گفت: بنا به پیشنهاد استاندار در نشست شورای برنامه ریزی استان مقرر شد ۲۰ میلیارد تومان به مقابله با این افت اختصاص یابد که منتظر تحقق این اعتبار هستیم و کارهای تخصیص آن از سوی منابع طبیعی در حال پیگیری است.

وی ابراز داشت: حساسیت موضوع به مسئولان استانی گوشزد شده و امید است این اعتبار سریع تر اختصاص یابد و زمان را نباید از دست داد و با همین اعتبارات استانی باید کار مقابله با پروانه برگ خوار آغاز شود.

حکمتیان با بیان اینکه ممکن است تا تامین اعتبار ۲۰ میلیارد تومان زمان زیادی هدر رود، اظهار داشت: در نقاط اعلام شده در استان که وضعیت شدیدتری از لحاظ درگیری با این آفت وجود دارد، بزودی کار مقابله آغاز  و از محلول بی تی استفاده خواهد شد.

شیوه مقابله با این آفت نیازمند بازنگری است

به گفته فعال زیست محیطی در کهگیلویه و بویراحمد روشی که در حال حاضر برای با مقابله با این حشره تاکید می کنند سمپاشی با محلول بی تی است در حالی که مصرف آن به طور کامل از طرف اتحادیه اروپا ممنوع شده و بر اساس آخرین تحقیقات، تنها در برخی موارد محدود استفاده می شود.

سجادیان تاکید کرد: سمپاشی باید دوماه قبل یعنی از اسفند ۱۴۰۰ شرورع می شد و هم اینک جوابگو نیست ضمن اینکه سمپاشی می تواند گونه های دیگر جانواری را نیز از بین ببرد.

وی ادامه داد: اثراتی که محلول یاد شده روی بقیه گونه ها و خاک ممکن است داشته باشد مشخص نیست، حذف دشمن های طبیعی یک گونه، تغییرات اقیلمی، ضعف درخت، کم‌بارشی و عوامل دیگر باعث طغیان گونه‌های مهاجم می شود.

سجادیان ابراز داشت: این آفات خسارات جبران ناپذیری به جنگل های استان وارد خواهند کرد و نگران شیوع بیش از پیش این آفت در قسمت های دیگر جنگل های زاگرس در استان هستیم. 

وی ادامه داد: تا دلیل طغیان جمعیت مشخص نشود نمی توان کاری کرد و به طور کلی وقتی یک گونه طغیان می کند یعنی شرایط محیط به نفعش تغییر کرده که باید این عاملی که تغییر کرده پیدا شود.

سجادیان گفت: ممکن است غذای آن زیاد شده یا شکارچی آن از بین رفته، شرایط اقلیمی به نفعش تغییر کرده باشه و یا گونه های رقیبش با سموم کشاورزی از بین رفته باشند که هنوز مشخص نیست.

وی بیان کرد: وقتی علت پیدا شد، راهکار خود به خود پیدا می شود و این محلول ها و این روش ها برای باغات مناسب هستند و برای جنگل کاری از پیش نمی برند و نهایتا هم اوضاع را بدتر می کنند.

این در حالی است که مدیرکل منابع طبیعی کهگیلویه و بویراحمد می گوید: محلول بی تی اثر زیست محیطی منفی خیلی کمی دارد؛ حکمتیان تاکید کرد: محیط زیست و منابع طبیعی به این نتیجه رسیده اند که محلول اثرات کمی در طبیعت دارد. 

سوال اینجاست چرا با وجودی که مسئولان استانی از خطر گسترش این آفت ظرف یکی دو سال اخیر در استان اطلاع داشتند مقابله مستمر با آفت را آغاز نکرده و دست روی دست گذاشتند. از سوی دیگر آیا روشی که برای مقابله با این بحران به کار برده می شود واقعا درمانگر است.

چنانچه فکر اساسی برای نجات درختان بلوط زاگرس اندیشیده نشود با این روند باید شاهد مرگ دسته جمعی این درختان باشیم که در پی آن حیات سایر موجودات نیز از بین خواهد رفت.