ساعت بدن چگونه با بخشهای مختلف بدن ارتباط برقرار می کند

ساعت بدن چگونه با بخشهای مختلف بدن ارتباط برقرار می کند # لندن خبرگزاری جمهوری اسلامی 18/03/81 خارجی.علمی.بدن.ساعت بسیاری از کارکردهای بدن بر مبنای یک نظم روزانه به انجام می رسد. این کارکردها توسط یک ساعت مرکزی که در مغز جای دارد، کنترل می شود. دانشمندان اخیرا دریافته اند که ارتباط این ساعت مرکزی با بخشهای مختلف بدن با کمک یک پروتئین کوچک موسوم به "پروکینتیسین2-" برقرار می شود. هفته نامه علمی "نیچر" چاپ لندن با طرح این سوال که آیا هیچگاه فکر کرده اید که چه می شود که پیش از آنکه صدای زنک ساعت شماطه دار بلند شود، از خواب بیدار می شوید؟، می نویسد، علت این امر آنست که پاسخ عصبی و فیزیولوژیک بدن برای بیدار شدن به موقع صرفا ناشی از واکنش در برابر عوامل بیرونی نیست، بلکه اکیدا به وسیله یک ساعت داخلی، یعنی ناحیه ای در مغز به نام هسته "سوپرا چیازماتیک" یا "اس سی ان SCN" کنترل می شود. سلولهای عصبی موجود در اس سی ان SCN می توانند به نحو خود مختار یک چرخه از فعالیتهای الکتریکی را در طی شبانه روز تولید کنند. اما اینکه چگونه شمار کمی از عصبها (در حدود 10 هزار عصب ) قادرند فعالیت روزانه تمامی اعضای بدن را در ارتباط با جهان خارج تنظیم کنند، رازی است که دانشمندان اخیرا موفق به کشف آن شده اند. به نوشته نیچر دو گروه از محققان آمریکایی از دانشگاههای کالیفرنیا و ماساچوست موفق شده اند به نحوه عمل اس سی ان SCN در سطح ساختار ژنتیکی و مولکولی آن پی ببرند. دو ژن اصلی که ساعت بدن را تنظیم می کنند یعنی دو ژن موسوم به پریود و کریپتوکروم، یک نوسان ساز 24 ساعته خودکار بوجود می آورند که مکانیزم اصلی در آن عبارت است از یک چرخه پس خوران (فید بک ) منفی. این دو ژن به وسیله دو پروتئین موسوم به ساعت Clock و بی مل Bmal روشن می شوند و به وسیله دو پروتئین دیگر به نامهای پر Per و فریاد Cry خاموش می شوند. بروز هر نوع جهش در این ژنها موجب برهم خوردن ساعت بدن می شود و شخص به عنوان نمونه به بیخوابی مبتلا می گردد یا آنکه به صورت ناگهانی و کنترل ناپذیر، به خواب عمیق فرو می رود. محققان آمریکایی دریافته اند که پروتئین کوچکی موسوم به پروکینتیسین 2 نقش پیام برنده را بین ساعت مرکزی بدن و اجزای مختلف بدن آدمی ایفا می کند. این پروتئین از 81 اسید آمینه ساخته شده است و در گذشته نقش آن به عنوان تنظیم کننده حرکات دودی روده شناسایی شده بود. وظیفه این پروتئین این است که ساعات شبانه روز را به اطلاع بخشهای مختلف بدن برساند. در زمانی که میزان این پروتئین در بدن در حد متعارف قرار دارد، شخص در طول روز بیدار است و در هنگام شب، حالت خواب آلودگی پیدا می کند، اما تغییر در میزان این پروتئین می تواند نظم روزانه بدن را برهم زند. محققان معتقدند که کشف این پروتئین راه را برای ایجاد تغییرات گسترده در الگوی خواب و بیداری افراد هموار کرده و امکان تحقیقات جدید در زمینه رفتارهای پیچیده مولکولی و عصبی را که با زمان هماهنک می شوند، بوجود آورده است. علمی./70