بیماری "هاری" با اقدام به موقع قابل درمان است # تهران،خبرگزاری جمهوری اسلامی 24/06/81 داخلی.علمی.پزشکی.هاری. گزارشگر: فاطمه محمودوندی. بیماری "هاری" که طی ماههای اخیر مواردی از آن در کشور گزارش شده است، با اقدام سریع فرد گزیده شده توسط حیوان مشکوک به هاری، قابل درمان است. هاری از بیماریهای ویروسی مشترک بین انسان و حیوان است. این بیماری از زمانهای قدیم در اکثر نقاط جهان وجود داشته و در حال حاضر نیز یکی از معضلات بهداشتی کشورهای در حال توسعه است. طبق آخرین گزارشهای سازمان جهانی بهداشت، سالانه حدود 10 میلیون نفر تحت درمان ضد هاری قرار می گیرند و بیش از 50 هزار نفر بر اثر این بیماری می میرند. در سال 2001 میلادی 86 هزار و 421 نفر در ایران تحت درمان ضد هاری قرار گرفتند و 3 نفر بر اثر ابتلا به این بیماری جان خود را از دست دادند.
انتقال بیماری هاری معمولا از طریق گاز گرفتن و آلوده شدن جراحات به ویروس هاری موجود در بزاق حیوان گزنده انجام می گیرد. گاز گرفتن راه طبیعی و معمولی انتقال بیماری است، ولی گزارشهای مبنی بر انتقال این بیماری از طرق دیگر چون استنشاق هوای آلوده به ویروس هاری، خراش ناشی از پنجه آلوده به بزاق حیوان هار و یا از طریق پیوند قرنیه نیز وجود داشته است. تاکنون 8 مورد انتقال بیماری هاری از طریق پیوند قرنیه در جهان گزارش شده است که دو مورد آن سال 1373 در ایران اتفاق افتاد. * انتقال ویروس حیوانات خونگرم به خصوص سک، گربه، گرک و روباه می توانند ناقل بیماری هاری به انسان باشند، ولی سک بیش از سایر حیوانات به خصوص در کشورهای در حال توسعه در انتقال بیماری به انسان نقش دارد. متعاقب گاز گرفتن حیوان هار، ویروس هاری موجود در بزاق به سلولهای عصبی در محل جراحت نفوذ می کند و در امتداد رشته های عصبی منتشر می شود. این ویروس در طول دوره خفته یا کمون تا مرکز سلسله اعصاب پیشروی می کند و در سلولهای مغزی تکثیر می یابد و سپس علایم بیماری ظاهر می شود. دوره کمون در بیماری هاری بسیار متغیر و معمولا از یک تا سه ماه است، ولی دوره های کمون کوتاهتر از یک ماه و طولانی تر از سه ماه نیز مشاهده شده است. تغییرات در طول دوره کمون به عواملی نظیر محل جراحت، مقدار ویروس، شدت جراحت، نوع ویروس، سن و وضعیت ایمنی مجروح ارتباط دارد. پس از سپری شدن دوره کمون، علایم بیماری ظاهر می شود و در صورت ظهور علایم، بیماری غیر قابل درمان و مرک فرد مبتلا حتمی است. نکته مهم در بیماری هاری این است که متعاقب آلودگی با ویروس و قبل از ظهور علایم، با انجام درمان ضد هاری می توان از بروز بیماری پیشگیری کرد. * درمان هاری منظور از درمان هاری این است که بلافاصله پس از ورود آلودگی به بدن باید از طول دوره کمون بیماری که نسبتا طولانی است، استفاده و ایمنی کافی در مجروح ایجاد شود. ویروس هاری معمولا چند روز قبل از ظهور علایم بیماری در بزاق حیوان مبتلا وجود دارد و از این رو نمی توان مجروحان را به سبب آنکه حیوان گزنده هنگام حادثه به ظاهر سالم و طبیعی بوده است، از درمان ضد هاری محروم کرد.
حیوان گزنده نظیر سک و یا گربه را در صورت زنده بودن طبق مقررات باید تا ده روز پس از واقعه گزیدگی تحت نظر قرار داد. در صورتی که حیوان گزنده تا پایان ده روز سالم ماند، درمان مجروح را می توان متوقف کرد. * اقدامات ضروری متعاقب گاز گرفتگی بوسیله حیوان مشکوک به هاری، برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری باید موارد زیر را انجام داد: - شستشوی عمیق محل گاز گرفتگی بلافاصله با آب تمیز و صابون به مدت 5 تا 10 دقیقه - ضد عفونی بخش جراحت دیده با الکل 40 تا 70 درجه و یا محلول بتادین و مراجعه فوری به مرکز درمان ضد هاری - شستشوی مجدد محل زخم در مراکز درمان ضد هاری - خودداری از بخیه زدن جراحات ناشی از گاز گرفتگی حیوانات هار - تزریق واکسن ضد هاری در 5 نوبت (روزهای صفر، 3 ، 7 ، 14 و 30) - تزریق سرم هاری با تشخیص پزشک یا مسئول درمان ضد هاری - تزریق واکسن یا سرم ضد کزاز و یا آنتی بیوتیک در صورت لزوم مرکز درمان ضد هاری انستیتو پاستور ایران، اولین مرکز درمان ضد هاری در کشور است که از حدود 80 سال پیش شروع به فعالیت کرده و در این مدت مراکز جدیدی برای سهولت دسترسی مجروحان به خدمات درمان ضد هاری در سطح کشور راه اندازی شده است. در حال حاضر 273 مرکز درمان ضد هاری در استانها و شهرستانهای مختلف در امر درمان ضد هاری فعالیت دارند. * وضعیت بیماری در ایران بیماری هاری از قدیم در کشور وجود داشته و ابوعلی سینا در کتابهای خود از آن به نام بیماری "ترس از آب یاد" کرده است. بیماری هاری که یکی از مشکلات بهداشتی کشور به شمار می رود، به دو شکل اهلی و وحشی در ایران مشاهده می شود. بررسی در خصوص مخازن مختلف این بیماری نشان می دهد که سک، روباه و شغال مهمترین مخازن این بیماری در منطقه شمال کشور به شمار می روند و در غرب و شمال غربی نیز گرگها از مخازن اصلی بیماری هستند. بخش هاری انستیتو پاستور ایران با اظهار خوشنودی از دیده نشدن موردی مثبت از بیماری هاری در خفاش اعلام کرد: آلودگی بوسیله خفاش در کشورهای آمریکا، کانادا و برخی از کشورهای اروپایی، عامل بسیاری از موارد هاری انسانی بوده است. در سال 1363 به دنبال شیوع بیماری هاری در سک و گربه در تهران، طرح مبارزه با بیماری هاری و از بین بردن سگهای ولگرد به اجرا درآمد که نتیجه آن ریشه کنی بیماری در تهران بود و شهر تهران در سال 1367 عاری از بیماری شد. این وضعیت در تهران تا سال 1379 ادامه یافت، ولی از آذر 79 تاکنون موارد مثبتی از هاری در دو روباه، دو گربه و اخیرا نیز در یک گاو در تهران تشخیص داده شد. پیدایش موارد مثبت فوق هشداری برای کنترل مجدد بیماری در سطح کشور است که برای هر چه بهتر انجام شدن این اقدامات همکاری ارگانهای مربوطه و مردم ضروری خواهد بود. علمی./1582/70
تاریخ انتشار: ۲۴ شهریور ۱۳۸۱ - ۰۰:۰۱