وقف ، ميراث و گنجينه ناب اسلامي براي حيات بشر و رستگاري انسان ها

صدقات جاریه بخصوص وقف، یكی از بهترین و مؤثرترین شیوه های انفاق است كه موجب می شود تا برای همیشه زمان آثار و خیرات بخشش مال و كمك به مردم به ویژه محرومان و نیازمندان، شامل حال واقف شده، از بهره های معنوی و اخروی آن سود برد. در میان انواع روش ها و شیوه های انفاق و بخشش و خرج مال در راه خداوند، شیوه ای همچون وقف، حائز خیر و بركت بسیار و همیشگی، برای واقف و مردم نیست.

انسان موجودی جاودانی است و از فنا و نابودی نفرت دارد. مرگ در حقیقت وسیله انتقال به عالم دیگر برای زندگی ابدی است. تاریخ بشر نشان می دهد كه حتی ناباوران به خدا و دین، خود را موجودی فانی به شمار نمی آورند ، از این رهگذر انسان دوست دارد پس از وی،نامی از او در عالم به یادگار بماند.

در فرهنگ اسلامی یكی از بهترین راه های زنده نگه داشتن نام انسان، عموم كارهای خیریه به ویژه وقف در اصطلاح قرآنی، باقیات صالحات گفته می شود، نام برده شده است و مردم به آن دعوت شده اند.

دقیقا نمی توانیم مبدأ روشنی برای تفكر و عمل خیر پیدا كنیم. كار خیر همیشه بوده و همیشه هم خواهد بود. ادیان آسمانی بدون استثناء در این باره برنامه داشته اند.

خداوند بیش از هر موضوعی به این مسأله بها داده است. آیات قرآن در مورد خیرات، انفاق، صدقات و خدمت به خلق را مطالعه كنید،

خداوند عمل انسان های خیر را به شكر، شكور و شاكر تعبیر می كند. یعنی خداوند شكر می كند از انسان هایی كه نعمت های خدا را برای مردم هزینه می كنند.

'وقف ' سنت حسنه ای است كه از دیرباز به اشكال گوناگون در تاریخ بشر وجود داشته است و اسلام نیز آن را در مسیری روشن، منطقی و هدفدار، مترقی و دقیق مورد استفاده قرار داده است.

آیاتی كه در قرآن به انفاق احسان و عمل صالح و ایثار اشاره شده می تواند مشوق وقف باشند و از سویی در قرآن در آیات بسیاری با كنز مال، تكاثر، تفاخر، استكبار، سرقت طغیان، كسب حرام، حب مال ، خودبینی و... مبارزه شده كه به شكلی می تواند به مقام و جایگاه وقف در قرآن اشاره داشته باشد.

نعبیـر خداونـد چه قدر لطیـف و زیبا اسـت. خـدا كـه مالك همه چیـز است. مالـك همه ماسـت. مالـك لحظـات عمر ما و مالك نفس های ماسـت. به ما می گـوید به من قرض بدهـد آن هم با تعبیراتی كه یك سائل می گـوید. شما به خدا قرض بدهیـد خدا به شما جـزا می دهد.«من ذالـذی یقرض الله قرضاً حسناً فیضاعفه له اضعافاً كثیره و الله یقبض و یبسط و الیه ترجعون«؛ (سوره بقره، آیه 245)

خدا می خواهد از طریق ما انسان ها این همكاری و همدلی اتفاق بیفتد. ' وقف ' مهم ترین وسیله ی این راه است و تفاوتی كه وقف با صدقات موقّتی دارد، پایدار بودن و ماندگار بودن آن است.



***اهداف عمومی وقف و آثار آن

وقف ارتباط تنگاتنگی با مصالح عمومی دارد، مخصوصا در جوامعی كه اختلاف طبقاتی در آن زیادی باشد. به وسیله وقف، ثروتمند به فقیر می‌اندیشد و توانا به سراغ ناتوان می‌رود و خیلی از نیازمندیهای عمومی از این راه می‌تواند برطرف شود.

اهداف عمومی كه می‌تواند در وقف تحقق پیدا كند، می توان به دستگیری مستمندان، كمك به محرومان، سامان دادن زندگی فرودستان، تعدیل اقتصادی، هم سطح كردن زندگی مردمان، نشر علم و دانش، گسترش فرهنگ و آموزش به ویژه آموزش معارف اسلامی و مبانی دینی، احداث و ایجاد مساجد، تكایا، كتابخانه‌ها، مدارس، بیمارستانها، پناهگاهها، مراكز عام المنفعه و اداره آنها، ایجاد و احداث راه‌ها و پل‌ها و... اشاره كرد.

از جهت دیگر وقف كردن، صفات رذیله مثل حرص و دنیاپرستی را ریشه كن می‌كند و قناعت و نوعدوستی را می‌پروراند، وقف كردن تعاون و كمك‌رسانی افراد را جایگزین كشمكش و فخر فروختن می‌كند. وقف كردن جامعه‌ای پر از عشق و نوعدوستی و فضیلت‌پروری به وجود می‌آورد. سطح فكرها را بالا می‌برد و درآمد موقوفه، تشنگان را سیراب و به مسافران در زیر سایه‌سار نیكی، آرامش و آسایش می‌بخشد.

همان‌طور كه مشخص است اهداف وقف، در فقراء و معابد محدود نمی‌شود، بلكه اهداف عمومی مثل ایجاد و اداره مركز علمی و بیمارستانها و... را هم در پی دارد.



***وقف چیست

وقف در لغت به معنای ایستادن یا آرام گرفتن است و در اصطلاح فقهی، عقدی است كه ثمرۀ آن حبس كردن اصل، و رها كردن منفعت آن است.

به عبارت دیگر حبس كردن چیزی از طرف مالكش به وجهی از وجوه، به نحوی كه فروش آن ممنوع باشد، به ارث منتقل نگردد قابل هبه نباشد، فروخته نشود و به رهن و اجاره و عاریت و از این قبیل داده نشود. و صرف كردن آن مال در راستایی كه واقف تعیین كرده است.



***وقف در قبل از اسلام:

هرچند قبل از اسلام وقف به معنای دقیق كلمه وجود نداشت ولی انواعی از تخصیص اموال و املاك به معابد و امور خیریه و افراد وجود داشته كه از جهاتی شباهت هایی با وقف داشته اند. از جمله در بخشی از كتاب دانیال نبی چنین آمده است'گناهان خود را به (صیدقا) و خطایای خود را بر احسان نمودن بر فقیران فدیه بده'

امت های قبل از اسلام با انواعی از تصرفات مالی آشنا بودند كه از حیث مفهوم دور از حدود معنای وقف اسلامی نبود ، اوقاف ابراهیم خلیل (ع) كه تا امروز نیز باقی است خود بهترین دلیل بر وجود وقف قبل از اسلام می باشد.



*** وقف در قرآن

در قرآن مجید آیه ای كه بر وقف و احكام فقهی آن صراحت داشته باشد وجود ندارد، ولی می توان از باب اولویت با آیات مربوط به 'احسان و انفاق'، 'قرض الحسنه'، 'تعاون' و 'صدقه' به استحباب وقف استدلال كرد؛ از جمله آیاتی كه به طور عموم بر انجام خیرات و تشویق و تحریض آنها دلالت دارد، آیه 92 از سوره آل عمران است كه می فرماید:

«لن تنالُوا البرَّ حتّی تُنفقوا من شیءٍ فإنّ الله به علیم»

یعنی شما هرگز به مقام نیكوكاران و خاصان خدا نخواهید رسید، مگر آن كه از آنچه دوست می دارید و بسیار محبوب است در راه خدا انفاق كنید هرچه انفاق كنید خدا بر آن آگاه است'.

و نیز آیه 46 از سوره كهف كه می فرماید:

'المالُ و البَنونَ زینةُ الحیاةِ الدنیا و والباقیات الصالحات خیرٌ عند ربك ثواباً خیرٌ اَملاً '

یعنی مال و فرزندان زینت حیات دنیاست ولی اعمال صالح كه تا قیامت باقی است (مانند نماز و تهجد و ذكر خدا و صدقات جاری چون بنای مسجد و مدرسه و موقوفات و خیرات در راه خدا) نزد پروردگار بسی بهتر (عاقبت) آن نیكوتر است.



*** وقف در سنت:

در حدیث مشهوری از رسول اكرم (ص) آمده است كه می فرماید:

'هرگاه فرزند آدم بمیرد عمل او قطع می شود مگر از سه چیز، صدقه جاریه (وقف) عملی كه از آن سود برده شود و فرزند صالحی كه برای او دعا كند'.

از نظر عملی نیز، پیامبر (ص) در این امر خیر، مانند سایر كارهای نیك، معلم بشریت بودند، چنانكه در تاریخ آمده است: پیامبر اكرم (ص) زمینی را وقف كرد و منافع آن را برای ابن السبیل صدقه قرار داد. همچنین مردی یهودی به نام 'مخیرق' كه در جنگ اُحد مسلمان شده بود، همراه لشكر اسلام در جنگ با مشركان شركت كرد، هنگامی كه به سوی اُحد حركت می كرد وصیت كرد كه اگر من كشته شدم هفت قطعه باغ های من مال رسول الله (ص) باشد. مخیرق در آن جنگ كشته شد و آن هفت باغ از همان تاریخ یعنی از سال سوم هجرت به ملك رسول خدا (ص) در آمد و آن حضرت نیز در آن تصرف كردند و كارگران پیامبر اكرم (ص) باغ ها را اداره می كردند، تا سال هفتم هجرت كار بدین قرار گذشت و در همان سال آن حضرت باغها را وقف كردند.

*** وقف در زندگی اهل بیت (ع):

ائمه هدی (ع) با تأسی از پیغمبر اسلام و حضرت زهرا (س) و به عنوان امام و رهبر و معلم جامعه مسلمین اهتمام زیادی در گسترش فرهنگ وقف در جامعه داشتند. در میان ائمه (ع) حضرت علی (ع) بیشترین موقوفه ها را داشته اند.

در مناقب ابن شهر آشوب آمده است كه حضرت علی (ع) در 'ینبع' 100 چشمه در آورد و برای حاجیان خانه خدا وقف فرمود و چاه هایی در راه كوفه و مكه حفر كرد و مسجد فتح را در مدینه و مسجدی را در مقابل قبر حمزه و در میقات ، كوفه ، بصره و آبادان بنا كرد.

با توجه به اهتمام زیاد شخص رسول خدا (ص) و جانشینان آن حضرت به مسأله وقف می توان به جایگاه و نقش وقف در پویایی اسلام پی برد كه پویای دین اسلام به زنده ماندن شعایر و احكام اسلامی و برخورداری پیروان آن از امنیت روحی، اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی است.



***نقش وقف در تأمین اجتماعی:

فقر یكی از موانع عمده پیشرفت و سعادت انسان و به فعلیت رسیدن قوه ها و استعدادهایی است كه خداوند متعال برای نیل انسان به كمال مورد نظر به او داده است. یكی از جاهایی كه 'وقف' می تواند به طور فعال وارد عمل شود و موانع سعادت و به فعلیت رسیدن استعدادهای انسان را برطرف كند.

اقشار كم در آمد یا فاقد درآمد و امكانات ضروری زندگی كه به نام مستمند و فقیر شناخته شده اند، همواره وجود داشته است. در كنار اینان قشر مرفهی هم وجود داشته است. تدبیر شریعت اسلام برای ایجاد توازن اجتماعی وقف است.

عناوینی كه در تاریخ اسلام گزارش شده عبارتند از: وقف خانه ایتام ، وقف نان و طعام ، وقف لباس و پوشاك، وقف محل مسكونی برای فقیران بدون مسكن، وقف غسل و كفن و دفن فقیران ـ وقف آب انبار ، وقف آب آشامیدنی و ...

مطالعه اجمالی تاریخ وقف این حقیقت را روشن می كند كه نخستین انگیزه های واقفان برای مبادرت به وقف، نابودی فقر و محرومیت از جامعه مسلمین بوده است چنان كه در تاریخ آمده است قطعه زمینی از اراضی خیبر به عُمر رسید، عمر به حضور پیامبر (ص) شرفیاب شد و كسب تكلیف كرد. پیامبر (ص) فرمودند: می توانید اصل آن را صدقه بدهید كه فروخته نشود، بخشیده نشود و به ارث منتقل نگردد. و عمر چنین كرد و عواید آن را برای فقرا، خویشاوندان، بردگان و ابن سبیل قرار داد.

اكنون پس از چهارده قرن سنت 'وقف' همچنان بهترین سیستم تأمین اجتماعی است كه با استفاده از حسن نیكوكاری و وعده ثروت در آخرت در بین مردم رواج دارد بدون اینكه هزینه ای برای بیت المال مسلمین داشته باشد.



***نقش وقف در تأمین بهداشت و درمان

از آن جا كه طب و درمان یكی از نیازهای همیشگی به شمار می رود، واقفان به این امر همت گماشته، بیمارستانهایی را برای مسلمین وقف كردند. در حدود قرن چهاردهم هجری در بغداد، خوزستان، موصل، بصره و نیشابور بیمارستانهایی وجود داشت كه این بیمارستان ها مركز تعلیم و تعلّم طب بود. مخارج این بیمارستان ها معمولاً از درآمد موقوفاتی بود كه برای آنها قرار داده بودند، و افرادی هم نیروی فكری و بدنی خود را وقف بیماران می كردند.

ناصر خسرو قبادیانی، اندیشمند قرن چهارم هجری بیمارستان بیت المقدس را چنین توصیف می كند' و بیت المقدس را بیمارستانی نیك است و وقف بسیار دارد، و خلق بسیار دارد، و شربت دهند و طبیبات باشند كه از وقف مرسوم بسیار دارد'.



***نقش وقف در گسترش علوم و فنون

از قرن دوم هجری مسلمین یكه تازان و طلایه داران علوم و فرهنگ جهان بوده اند. نوابغی كه در طول سده دوم تا نهم هجری در قلمرو اسلامی ظهور كرده اند، بی شمارند. لذا قسمت عمده ای از موقوفات در آن دوره از تاریخ تمدن اسلامی به رشد شاخه های مختلف علوم اختصاص یافت؛ املاك و ثروتها یكی پس از دیگری وقف احداث مدارس، دانشگاه ها و بیمارستان ها می شد.

جرجی زیدان می گوید: «نظام الملك اولین كسی بود كه در اواسط قرن پنجم هجری به واسطه تأسیس مدارس در ممالك اسلامی شهرت یافت و در بغداد و اصفهان و نیشابور و هرات و غیره مدارس ساخت، و همه این مدارس، به خصوص مدرسه بغداد به نام وی 'مدرسه نظامیه' خوانده می شد.

نظامیه بغداد در سال 457 هجری به امر نظام الملك و به دست ابو سعید صدفی در كنار دجله بنا شد و بازارها و كاروان سراها و ده ها در اطراف دور و نزدیك مدرسه خریداری و وقف مدرسه گردید، به طوری كه هزینه آن به شصت هزار دینار رسید. این مدرسه از مراكز مهم علمای اسلام گشت و رجال بزرگی از آن مدرسه بیرون آورند.

كتابخانه های مهمی نیز در این تأسیس گردید و در اختیار عموم گذارده شد كه نخستین كتابخانه عمومی را خلفای عباسی در بغداد دایر كردند و آن را بیت الحكمة نامیدند و كتابهای مختلف علمی را در آن جمع كردند.

پس از تأسیس بیت الحكمة دیگران هم در بغداد كتابخانه دایر كردند. از آن جمله كتابخانه شابور ابن اردشیر، وزیر بهاءالدوله در سال 381، است كه آن را وقف كرد و بیش از ده هزار جلد كتاب داشت و بیشتر كتاب های آن به خط دانشمندان مهم بود و غالباً مؤلفین یك نسخه از تألیفات خود را وقف آن كتابخانه می كردند.



*** نقش وقف در تألیف قلوب مردم

به طور كلی اسلام مكتبی است اخلاقی كه با هدف پایه گذاری و رشد ارزش های اخلاقی در میان مردم به بشریت ارزانی شده است. این مطلب را می توان به راحتی از اوامر و نواهی قرآن كریم و دستورات رهبران دینی دریافت، اگر نماز و روزه و حج و جهاد و ...واجب شده است در ورای آنها به ارزش های اخلاقی است كه نتیجه و اثر به جا آوردن آن اعمال می باشد و اگر زنا و قمار و دزدی و شراب خواری و ..حرام شده است به لحاظ در پی داشتن مفاسد اخلاقی ـ اجتماعی است به این معنا در بسیاری از آیات قرآن و روایات معصومین اشاره شده است، از جمله خداوند در آیه 9 سوره نحل می فرماید:

«انّ الله یأمر بالعدل و الاحسان و ایتاء ذی القربی و ینهی عن الفحشاء و المنكر و البغی یعظُكم تذكّرون»

«خداوند به عدل و احسان و بخشش به نزدیكان فرمان می دهد، و از فحشا و منكر و ظلم و ستم نهی می كند، خداوند به شما اندرز می دهد شاید متذكر شوید.»

پیغمبر اكرم (ص) نیز هدف از بعثت خود را اتمام و كامل كردن ارزش های اخلاقی اعلام می فرماید، حتی دستورات و قوانین اقتصادی اسلام در نهایت یك هدف اخلاقی را تعقیب می كند، پرداخت مالیات هایی مانند خمس و زكات و ... هر چند از یك طرف اثرات اقتصادی مانند رفع فقر و محرومیت از جامعه و تعدیل ثروت و امثال اینها را دارا می باشد، ولی از طرف دیگر از ابعاد مختلف باعث رشد و كمال انسانها و جامعه مسلمین شده ، اُلفت مسلمانان و حتی غیر مسلمانان را در بر دارد. انفاقات هم در همین راستا می باشند كه بارها در قرآن و سخنان رهبران دین مورد تاكید قرار گرفته است.

وقف نیز به عنوان شكلی خاص از انفاقات و صدقات و به عنوان صدقه ای كه جاریه است و همیشه استمرار دارد، به نوبه خود سهمی بزرگ در فقر زدایی و محرومیت زدایی و نیز در تألیف قلوب به عهده دارد.

با بررسی اجمالی در احكام وقف می توان دریافت كه وقف به معنی واقعی كلمه «جهان شمول» است و نه تنها از چار چوب ملیت فراتر رفته بلكه مرزهای عقیده را نیز پشت سر گذاشته است.

شارع مقدس به افراد خیر و نیكوكار اجازه داده كه با یك دید وسیع جهانی همه انسانهای محروم و محتاج از هر رنگ و نژاد و ملیت و حتی از هر عقیده و مرام و مسلك را در نظر داشته باشند و برای رفع نیازمندی های آنان اقدام كنند.

اسلام وقف بر یهودیان و مسیحیانی را هم كه در پناه اسلام به سر می برند و حتی برای كسانی كه از پدر و مادر غیرمسلمان متولد شده و اسلام آورده اند و سپس اسلام را كنار گذاشته اند (مرتد ملی)، بخصوص اگر وقف برای ارحام باشد، جایز دانسته است.

بنابراین، اسلام از یك طرف با اعلام صحت وقف بر كافر حتی كافر حربی او را تشویق می كند كه دست از دشمنی برداشته، نوید رحمت را در گوشش زمزمه می كند و از اسلام چهره مهربانی تصویر می كند كه حتی دشمنان خود را در آغوش محبتش جای می دهد و از سوی دیگر به كافر این امكان را می دهد كه با وقف اموال خود نیاز فطری و انسانی خود به احسان و نیكوكاری را ارضاء كند و خود را جدا از همنوعان خود احساس نكند و تصور نكند كه از جامعه طرد شده و امكان بازگشتش نیست.

به نظر می رسد وقف با داشتن این احكام و این میدان وسیع می تواند یكی از مؤثرترین طرف تألیف قلوب مردم جهان باشد. و این نیست مگر در سایه زنده بودن احكام اسلامی و به بركت پویایی دین اسلام.



*** نقش و تأثیر وقف در فرهنگ سازی:

وقتی به تاریخ موقوفات نظر می كنیم بین وقف و شكوفایی تمدن اسلامی رابطه ای جدی و اساسی می یابیم .

در تاریخ اسلامی، اولین واقف رسول خدا بود و اولین موقوفات به دست ایشان، مسجد قبا و مسجد النبی و حوائط سبعه (بُستان های هفتگانه) بود ماهیت این موقوفات نشانگر فرهنگی بودن وقف در نگرش اسلامی است.

پس از پیامبر نیز هزاران مورد برای وقف چه در كشورهای مختلف اسلامی و چه در كشورهای غیر اسلامی كه مسلمانان در آنجا زندگی می كنند اختصاص یافت ، نقش این موقوفات در فرهنگ و تمدن اسلامی، آنچنان گسترده است كه برخی پژوهشگران با مطالعه تاریخ اسلام و فرهنگ و تمدن اسلامی دریافته اند كه وقف در پنج زمینه كاركرد مثبت داشته و سبب رونق و پویایی دین مبین اسلام گردیده است.

از سویی ساز و كار فرهنگ تا حد زیادی منوط به كاركرد وقف است. عدم معصیت در موقوف یكی از شرایط پذیرفته شدن وقف است مثلاً برای كارهای خلاف شرع نمی توان وقف كرد. وقتی شرایط و دیگر مباحث مرتبط با وقف را در فرهنگ اسلامی مطالعه می كنیم در می یابیم كه شریعت برای وقف اهداف عالی و رسالتی زیر بنایی و اساسی و گسترده، در نظر گرفته است. به همین دلیل بود كه نهادهای فرهنگی بزرگی در سرزمین های اسلامی مثل بیت الحكمه در دوره مأمون عباسی تاسیس و دایر شد.

در مجموع می توان گفت سنت حسنه وقف هرچند در طول تاریخ اسلام بیش از هر آیین دیگری مورد توجه بوده و از این طریق نیازهای اجتماعی و فردی فراوانی تامین و در پیشرفت علم و دانش جامعه و گسترش تمدن و شهر سازی آثار پربركتی از خود بجای گذاشته و در زمان حاضر نیز با همه بی مهری ها و مصادره های علنی و مخفیانه در زمینه موقوفات هنوز هم موقوفات یكی از بزرگترین سرمایه های كشوری را تشكیل می دهد كه اگر این سرمایه عظیم طبق اصول اقتصادی و مدیریتی و حقوقی صحیح اداره شود می تواند تامین كننده مصالح مختلف فردی و اجتماعی بوده باشد.

در عصر حاضر و بویژه در دوران خاندان پهلوی موقوفات زیادی مصادره و یا در تصرف دربار و زیر نظر دولت در مواردی مصرف گردید كه برای جامعه دینی ایران قابل قبول نمی توانست باشد و بهمین علت نسل جدید نسبت به وقف و موقوفات اعتماد خویش را از دست داد و این سنت حسنه را تقریبا بفراموشی سپرده است.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی انتظار می رفت با فرض اینكه امام (ره) فرمان به بازگشت موقوفاتی كه به هر دلیل به فروش رسیده است به صورت اصلی خود باز گردد ولی این هدف مهم نیز مانند بسیاری از اهداف بلند نظام اسلامی تحت الشعاع جنگ قرار گرفت ولی اكنون با عنایت رهبر بزرگوار انقلاب انتظار میرود كه صورت جدی تری به خود بگیرد.



***نگاهی به وضعیت موقوفات خوزستان از زبان سرپرست اداره كل اوقاف و امور خیریه استان

سرپرست اداره كل اوقاف و امور خیریه خوزستان می گوید: با وجود موقوفه های بسیار در سطح استان ولی میزان انتقاع از موقوفات استان حدود پنج درصد است كه رقم بسیار ناچیزی است.

حجت الاسلام 'سیدعلی میرمحمدی' كل اراضی موقوفه استان را 22هزار هكتار عنوان كرد و افزود: چنانچه كل اراضی موقوفه استان احیا و مدیریت شود با درآمد ناشی از آن می توان ضمن ایجاد اشتغال در استان ، میزان فقر در جامعه را بشدت كاهش داد.

حجت الاسلام میرمحمدی ضرورت فرهنگ سازی در زمینه احیا وقف توسط رسانه ها را مورد تاكید قرار داد و افزود: باید مباحث مربوط به وقف را در جامعه بخوبی تبیین و به گونه ای عمل كرد تا از بین رفتن موقوفات جلوگیری كنیم.

سرپرست اداره كل اوقاف و امور خیریه خوزستان در ادامه با اشاره به اینكه نگاه سنتی به مقوله موقوفات در استان سبب كندی كار شده بود تصریح كرد: برای گذر از این موضوع هم اكنون سامانه بانك واقفین استان مكانیزه و به روز شده و ساختارهای قبلی به كلی تغییر و كار دستی حذف شده است.

این مقام مسوول با بیان اینكه در خوزستان چند موقوفه بزرگ از جمله موقوفه هشت هزار و 700هكتاری حاج شفیعی در مسیر اندیمشك - شوش و موقوفه 1200هكتاری منصوریه ، یك ششم كارخانه سیمان بهبهان و موقوفه نظام السلطنه با 12هزار هكتار در ماهشهر داریم كه درصورت انتفاع از آنان می توان كمك زیادی به اقتصاد استان كرد افزود: این اداره كل در حال پیگیری حقوقی این موقوفات مهم و بازگرداندن آنان به واقفین می باشد.

سرپرست اداره كل اوقاف و امور خیریه خوزستان در ادامه با بیان اینكه با پیگیری به عمل آمده توسط این اداره كل ، برای دو هزار و 400هكتار از موقوفه نظام السلطنه در ماهشهر سند دریافت كرده ایم گفت: در صورت احیای این موقوفه می توان سالانه دو هزار میلیارد ریال درآمد كسب نمود.

وی به ظرفیت های بالقوه استان در بخش موقوفات اشاره كرد و گفت: چنانچه این ظرفیت ها بالفعل شود شاهد تحولات بسیار راهگشا در استان خواهیم بود.

حجت الاسلام میرمحمدی در ادامه گفت: حدود 50 درصد شهر رامشیر در شرق اهواز موقوفه است كه تاكنون هیچ انتقاعی از آن نداشتیم كه امیدواریم با عنایت خاص مقام معظم رهبری و حضرت آیت الله موسوی جزایری در چند ماه آینده كارهای خوبی برای سرو سامان دادن به شهر رامشیر صورت گیرد كه برای خود مردم نیز مفید خواهد بود. ك/4 646