ماهیان خاویاری دریای خزر آرام آرام منقرض می شوند

# نوشهر ، ایرنا: 17 اردیبهشت 1382 برابر با 7 می2003 دریای خزر بزرگترین اکوسیستم بسته آبی جهان ، از دیر باز برای حاشیه نشینان آن میراث با ارزشی بوده،اما این منبع با وجود قابلیتهای عظیم اقتصادی و معیشتی، آرام آرام دچار شرایط نامطلوب زیست محیطی شده است. با وجود نگرانی های شدید مسوولان وکارشناسان شیلات وسازمان حفاظت محیط زیست کشور، آلودگیهای زیست محیطی جمعیت برخی از ماهیان به ویژه خاویاریان را در این دریا، درمسیر انقراض نسل قرارداده است. جمعی از دست اندرکاران تعاونی های صیادی در غرب مازندران می گویند: با وجود نوعی جانور نوظهور در دریای خزر که به سرعت درحال تکثیراست، حلقه محاصره ماهیان خاویاری درآلودگی های شدید شیمیایی وخانگی و صید قاچاق تنک ترو تنک ترشده است. آنان می گویند: بیشتر افرادی که مبادرت به صید ماهی خاویاری می کنند نیازمند هستند، اما سود حاصله دراین گونه صیدها بیشتر به جیب واسطه ها و دلالانی سرازیر می شود که نبض خرید و فروش قاچاقی خاویار را در دست دارند. این عده می افزایند:صیادان به دلیل بیم از نیروهای بازدارنده در دریای خزر، کمتر قادر به صحبت با خبرنگاران در خصوص قاچاق ماهیان خاویاری هستند چون زمانی که برخی واقعیتهااز زبان صیادان درج می شود، آنان با مشکلاتی که انتظار آن را ندارند، روبه رو می شوند. به گفته آنان ، مسوولان شیلات بیشتر علل و عوامل ناشی از کاهش ماهیان خاویاری را به وجود نوعی آبزی موسوم به "شانه داران" در دریای خزر نسبت می دهند اما از فعالیت صدها صیاد غیرمجاز که به دلیل بیکاری ناچار با صید ماهی ارتزاق می کنند، صحبتی نمی کنند. کارشناسان می گویند: صیادان غیرمجاز با هر تخلیه خاویار از شکم ماهیان خاویاری دریای خزر، میلیون ها دانه خاویار را قبل از تبدیل به ماهی از چرخه حیات خارج می کنند که عمومیت یافتن این شیوه اشتغال نیز ناشی از نبود صنایع جنبی و دریایی اشتغال زا در شهرهای ساحلی است. به گفته آنان دریای خزر که ازحساس ترین اکوسیستم جهان برخورداراست تنها منبع ذخایر ماهیان خاویاری جهان است اما سرعت کاهش جمعیت این گونه ماهی ارزشمند درحدی است که ناقوس خطرنابودی آنها به وضوح به گوش می رسد. کارشناسان عمده ترین دلایل کاهش ماهیان خاویاری را ازبین رفتن محیط تکثیر طبیعی، افزایش صید قاچاق، ایجاد موانع درمسیر رودخانه ها، آلودگی شدید دریا و اخیرا رخنه شانه داران به این دریا می دانند. براساس اطلاعات موجود چندی پیش حدود570 کیلوگرم ماهی خاویاری و شش کیلوگرم خاویار عمل آوری شده توسط یگان حفاظت منابع آبزیان مازندران در رامسر از قاچاقچیان کشف شد که این مقدار بخش کوچکی از صید بی رویه ماهیان خاویاری محسوب می شود. مدیرعامل اتحادیه صیادان " پره" استان مازندران می گوید: طبق مصوبه کمیسیون شیلات قرار شد به ازای تحویل هرکیلو گرم خاویار توسط صیادان به این سازمان، دو کیلوگرم گوشت ماهیان خاویاری در اختیارآنان قرار داده شود، اما تاکنون به این وعده عمل نشده است. " حسین غدیری " با ابراز نگرانی نسبت به کاهش صید ماهی در دریای خزر می افزاید: مجموع صید ماهیان استخوانی و خاویاری در سال 81 حدود دو هزار و 625 تن بوده است. وی از کاهش 44 درصدی صید ماهیان خاویاری و استخوانی در سال گذشته سخن گفته می افزاید: کاهش روزافزون صید درسال های گذشته وضعیت معیشتی و اقتصادی خانواده صیادان را با مشکلاتی روبه رو کرده و اگر به این مشکلات همچنان بی توجهی شود، باید درشمال کشور" فاتحه" صید و صیادی را بخوانیم. این مسوول مشکلات صیدوصیادی در دریای خزر را یک بحران واقعی دانست و اظهارداشت: آلودگی صد درصد و کم آبی رودخانه ها که خشکسالی نیز درآن موثر بوده، سرنوشت تلخی را برای جامعه صیادی رقم زده است. وی مسوولان صید و صیادی را به بی توجهی نسبت به نظارت بر بخش ایرانی دریای خزر و رودخانه ها متهم می سازد و می گوید:جبران تبعات کاهش صید بسیار ضروری است. مدیرکل شیلات مازندران نیز دراین زمینه گفت: غذای اصلی ماهیان خاویاری از ماهی کیلکا تامین می شود،اما تخم ماهیان کیلکا نیزغذای اصلی شانه داران است که با شرایط به وجود آمده، ماهیان خاویاری از هرسو در تنگنای انقراض نسل قرار دارند. "محمد قاسمی"می افزاید: میزان صید ماهیان کیلکا به شدت به مخاطره افتاده است به طوری که درسال 81 تنها 10 هزار تن ماهی کیلکا صید شده که نسبت به فصل صید گذشته آن 30 درصد کاهش یافته و درقیاس با سال 77 تاکنون 60 تا 80 درصد کاهش یافته است. وی گفت: کمبود ماهی کیلکا در دریای خزر حتی صیادان این ماهی را با مشکلات مالی مواجه کرده به طوری که برای جبران صید درسال گذشته 3 میلیارد و400 میلیون ریال به صورت بلاعوض به شرکت تعاونی صیادان کیلکای مازندران کمک شد. وی اضافه کرد: دربرنامه جبران صید به ازای هرشناور کیلکاگیر43 میلیون ریال کمک بدون بازپرداخت به تصویب رسیده است. به گفته "یحیی محمد زاده" مدیرعامل شیلات ایران که طرح پرورش مصنوعی آبزی در آبهای داخلی کشور را موفقیت آمیز می داند، درسال گذشته 50 تن خاویار به ارزش 35 میلیون دلار به خارج صادرشده است. براساس آمار شیلات شمال سالانه 20 میلیون قطعه بچه ماهی خاویاری برای رهاسازی و ترمیم ذخایر این ماهیان در دریای خزر تولید می شود که در آخرین سال برنامه قراراست این رقم به 50 میلیون قطعه افزایش یابد. در طول سواحل 340 کیلومتری مازندران 57 شرکت تعاونی صیادی با بیش از چهارهزار صیاد فعالیت دارند. 191