فراز و نشیب های آموزشهای فنی وحرفه ای و کاردانش در مدارس ایران

فراز و نشیب های آموزشهای فنی وحرفه ای و کاردانش در مدارس ایران ..................................................
خبرگزاری جمهوری اسلامی 89/12/07 اجتماعی.آموزش و پرورش.فنی و حرفه ای تهران - قدمت آموزش های فنی و حرفه ای از زمان تاسیس نخستین هنرستان در سال 1305 در ایران به حدود 90 سال می رسد اما هنوز کیفیت آموزش این شاخه نتوانسته سطح توقعات طراحان آن را برآورده کند هر چند در سال های اخیر تلاشهایی برای رشد کمی و کیفی این آموزش ها صورت گرفته است.
تربیت تکنسین درجه دو برای فارغ التحصیلان هنرستان های شاخه فنی و حرفه ای و کارگر ماهر برای فارغ التحصیلان شاخه کاردانش و ورود به بازار کار از جمله توقعات طراحان این آموزش ها در مدارس ایران بوده است.
باوجود آنکه ایجاد این شاخه ها در نظام آموزش متوسطه، آماده کردن جوانان برای ورود به بازار کار بوده اما این آمادگی برای برخی از فارغ التحصیلان و در شماری از رشته های تحصیلی شاخه های فنی و حرفه ای و کاردانش محقق نشده است.
تجهیز نبودن کارگاه های هنرستان ها و فراز و فرودهای ناشی از تغییرات فناوری و پیچیدگی در محل کار، هنوز در کیفیت ارایه آموزش های این مراکز سایه افکنده است تا شماری از فارغ التحصیلان همچنان برای ورود به بازار کار با مشکل روبرو شوند.
تعیین ظرفیت آموزش های فنی وحرفه ای بدون نگاه به ظرفیت های جذب و توسعه از جمله ایرادهای آموزش این شاخه ها محسوب می شود به طوریکه درسال 1358 شمار دانش آموزان فنی و حرفه ای نسبت به کل دانش آموزان دوره متوسطه - با احتساب نوبت دوم - 2/21 درصد بوده که با حذف نوبت دوم هنرستان ها این نسبت به 16 درصد کاهش یافت.
براساس آمار این نسبت تا سال 71 کاهش داشته که میانگین آن به 3/13درصد رسید، پس از این سال در یک مسیر شتاب دار، این سهم به 38 درصد رسید.
به باور کارشناسان، تنوع و شمار رشته های تحصیلی، کاهش تدریجی سرانه های دانش آموزان فنی وحرفه ای در مقایسه با تعداد کل دانش آموزان و افزایش بهای تجهیزات وماشین آلات نشان می دهد که آموزش های فنی وحرفه ای با افول روبرو بوده است.
مدارس کاردانش که پس از انقلاب در کشور تاسیس شده نیز با وضعیت مشابه و شاید نامناسب تر از هنرستان های فنی و حرفه ای روبرو بوده است. به باور کارشناسان، این مدارس هر چند با تعدد و تنوع رشته های تحصیلی توانست به سلایق مختلف تقاضاهای آموزشی پاسخ دهد اما در ارایه کیفیت آموزشی به موفقیت زیادی دست نیافته اند.
کارگاه های شاخه های فنی و حرفه ای و کاردانش از مهم ترین بخش های آموزش این شاخه ها محسوب می شود. هر چند در سال های اخیر تلاش هایی برای تجهیز این کارگاه صورت گرفته اما بنظر می رسد هنوز امکانات این بخش ها با استانداردهای بین المللی فاصله داشته باشد.
با این حال فارغ از کیفیت آموزش در این شاخه ها،یکی از دغدغه های اصلی و اساسی دانش آموزان پایه اول متوسطه، انتخاب رشته تحصیلی آنان است که در واقع با این انتخاب آینده شغلی خود را رقم می زنند و در سایه انتخابی درست و بجا می توانند، آینده شغلی خود را بسازند.
هر چند شاخه های فنی و حرفه ای و کاردانش تمام تلاش خود را برای تربیت هنرجویان توانمند برای حضور در بازار کار انجام می دهند اما به نظر می رسد که تبلیغات و فرهنگ سازی لازم برای ترغیب دانش آموزان برای ادامه تحصیل در این شاخه صورت نگرفته است.
یکی از اهداف و سیاست های کلی وزارت آموزش و پرورش، توسعه کمی و کیفی رشته های فنی و حرفه ای و کاردانش است تا از این طریق زیرساخت های لازم برای اشتغال جوانان در کنار افزایش دانش آنان فراهم شود.وزارت آموزش و پرورش هر چند در این زمینه گام هایی برداشته اما تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله زیاد وجود دارد.
هنرستان نمونه دولتی شهید نصیرزاده منطقه 19 شهر تهران یکی از هنرستان هایی است که برای آموزش هنرجویان در رشته های الکترونیک، حسابداری و کامپیوتر تاسیس شده است.
ابوالقاسم حاجی حسینعلی مدیر این هنرستان در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی ایرنا به فعالیت های این هنرستان اشاره کرد و گفت: این هنرستان با سه هزار و 500 مترمربع مساحت و دو هزار و 500 مترمربع زیربنا در سه طبقه و 13 اتاق و هشت کارگاه تاسیس شده است که به هنرجویان در رشته های یاد شده آموزش می دهد.
وی به امکانات دیگر این هنرستان اشاره کرد و افزود: این هنرستان دارای یک کتابخانه، سه سایت مجهز رایانه است که 302 هنرجو در این هنرستان مشغول به تحصیل هستند.
حاجی حسینعلی درباره مشکلات موجود در این هنرستان، گفت: این هنرستان با مشکلاتی از جمله برخوردار نبودن از آزمایشگاه فیزیک و شیمی برای دانش آموزان پایه اول، نداشتن سالن غذاخوری برای هنرجویان و همچنین عدم وجود کتابخانه مجهز برای مطالعه و استفاده هنرجویان روبرو است.
وی، تجهیز نبودن کلاس ها به تخته هوشمند و ویدئوپروژکتور و عدم اختصاص اعتبارات برای تکمیل هوشمندسازی هنرستان را از جمله مشکلات دیگر این مرکز آموزشی ذکر کرد.
او درباره کیفیت آموزش و میزان قبولی هنرجویان این مرکز در دانشگاه ها، گفت: سال گذشته از بین 210 نفر هنرجوی سال سومی، 53 نفر از هنرجویان این مرکز در دانشگاه های دولتی و غیردولتی پذیرفته شدند.
مدیر هنرستان نصیرزاده ادامه داد: آموزش و پرورش شهر تهران برای توسعه رشته های فنی و حرفه ای و رعایت عدالت آموزشی در سال تحصیلی جاری، علاوه بر اختصاص سرانه های دانش آموزی، حدود 16 میلیون تومان برای تجهیز امکانات به این هنرستان اختصاص داد.
وی با بیان اینکه بسیاری از هنرجویان این مرکز در رشته های تحصیلی خود مشغول به کار هستند، گفت: یکی از مزیت های شاخه فنی و حرفه ای این است که هنرجویان آن در کنار افزایش دانش، زودتر از دانش آموزان رشته های دیگر وارد بازار کار می شوند.
سید عسگر معصومی معاون این هنرستان نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، گفت: استقبال از رشته های فنی و حرفه ای هر ساله با سیر صعودی مواجه است و استقبال بیشتر دانش آموزان و همچنین والدین نسبت به این رشته ها، نیازمند تبلیغات و فرهنگ سازی است.
مصطفی جعفری، معلم رشته حسابداری این مرکز نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا درباره مشکلات موجود در رشته های فنی و حرفه ای، گفت: از مشکلات مهم و اساسی رشته های فنی و حرفه ای، نحوه هدایت تحصیلی دانش آموزان است.
وی توضیح داد: متاسفانه مشاوران تحصیلی در پایه اول دبیرستان به خوبی دانش آموزان را برای انتخاب رشته های تحصیلی مشاوره نمی دهند و دانش آموزانی که دارای معدل های پایین هستند را به رشته های فنی و حرفه ای و کاردانش هدایت می کنند با این تصور که تحصیل در این رشته ها سهل و آسان است.
وی با اشاره به اینکه باید انتخاب رشته ها و نیازسنجی جامعه با مدیریت صحیح صورت گیرد، افزود: والدین نیز باید نسبت به رشته های فنی و حرفه ای آشنایی داشته باشند تا با تحصیل فرزندان خود در شاخه های فنی و حرفه ای و کاردانش مخالفت نکنند.
جعفری با بیان اینکه باید تصور عمومی جامعه نسبت به این رشته ها تغییر کند، گفت: این تغییر باید در آموزش و پرورش و با توجیه مشاوران تحصیلی آغاز شود.
داریوش مددی معلم کامپیوتر این هنرستان از عدم تناسب بین نیاز جامعه و میزان حضور دانش آموزان و دانشجویان در رشته های مختلف تحصیلی اشاره کرد و گفت: بسیاری از رشته های تحصیلی بیش از ظرفیت موجود جامعه در یک رشته، دانش آموز و یا دانشجو پذیرش می کنند در حالی که این فارغ التحصیلان باید جذب بازار کار شوند.
وی با بیان اینکه رشته های کامپیوتر و حسابداری از رشته هایی است که در جامعه متقاضی بسیاری دارد و از سویی دیگر بازار کار در این زمینه اشباع شده است، افزود: این در حالی است که در برخی از رشته ها از جمله معماری و طراحی، با کمبود نیروی متخصص مواجه هستیم و در این زمینه تبلیغات لازم صورت نگرفته است.
سجاد کریم زاده یکی از هنرجویان موفق رشته الکترونیک این هنرستان در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی ایرنا، با بیان اینکه در کنار تحصیل، کار نیز می کند، گفت: قصد دارم در این رشته ادامه تحصیل دهم، بخصوص اینکه شرایط تحصیل هنرجویان هنرستان ها نسبت به گذشته بهتر شده است.
مهدی اسماعیلی مدیر هنرستان فنی ماندگار شهید بهشتی نیز در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی ایرنا به پیشینه این هنرستان اشاره کرد و گفت: این هنرستان به عنوان قدیمی ترین هنرستان تهران دارای 103 سال قدمت است.
وی افزود: هم اکنون در این هنرستان 533 هنرجو در رشته های الکترونیک، الکتروتکنیک، ساخت و تولید، نقشه کشی عمومی، مکانیک خودرو و صنایع چوب و کاغذ به تحصیل اشتغال دارند.
مدیر این هنرستان گفت: به دلیل عدم اطلاع و آگاهی دانش آموزان از رشته تحصیلی خود، با افت تحصیلی هنرجویان سال دومی مواجه هستیم چرا که بدون آگاهی وارد این رشته می شوند.
وی با اشاره به مشکلات هنرستان ها، گفت: سرانه هنرستان ها پایین است و باید در این زمینه تجدید نظر صورت گیرد چراکه هزینه اداره هنرستان ها قابل مقایسه با دبیرستان ها نیست.
محمد شریف زاده مدیرکل دفتر آموزش های فنی وحرفه ای و کاردانش وزارت آموزش و پرورش نیز در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی ایرنا گفت: در حال حاضر760 هزار هنرجو در رشته های فنی و حرفه ای و کاردانش در بیش از پنج هزار و 500 هنرستان که دارای بیش از 700 رشته ( حدود 43 رشته فنی و حرفه ای و 400 رشته کاردانش ) است، مشغول تحصیل هستند.
وی درباره اعتبارات تجهیز هنرستان های کشور گفت: از 12 درصد اعتبارات عمرانی، چهار درصد آن به تجهیز هنرستان های کشور اختصاص یافت ضمن اینکه ردیف اعتباری مستقلی برای تجهیز هنرستان ها در سال 1390 اختصاص خواهد یافت.
براساس برنامه چهارم توسعه باید 4/44 درصد از دانش آموزان سال های دوم و سوم متوسطه در هنرستان های فنی و حرفه ای و کاردانش جذب می شدند که تا کنون 38 درصد از این برنامه تحقق یافته است.
وی گفت: برنامه های جدی در وزارت آموزش و پرورش برای افزایش هنرجویان هنرستان های صورت گرفته است به ویژه در بخش نیروی انسانی که در این زمینه 9 هزار نفر نیروی متخصص فنی از طریق آزمون استخدامی وزارت آموزش و پرورش جذب این وزارتخانه شدند.
وی درباره افزایش مدت تحصیل در شاخه های فنی و حرفه ای و کاردانش گفت:در صورت تصویب تغییر نظام آموزشی کشور( شش، سه - سه ) در شورای عالی انقلاب فرهنگی و یا مجلس شورای اسلامی، دوران تحصیل هنرجویان فنی و حرفه ای و کاردانش از 11 به 12 سال افزایش می یابد.
وی در خصوص مزایای افزایش دوران تحصیل هنرجویان هنرستان ها، افزود:با تغییر نظام آموزشی و افزایش یک سال دیگر به دوران تحصیل هنرجویان هنرستان ها، علاوه بر افزایش کیفیت آموزشی هنرجویان، بازار کار از آنان به راحتی شماره 016 ساعت 11:33 تمام