پنبه محصولی حیاتی و مهم در اقتصاد ازبکستان

پنبه محصولی حیاتی و مهم در اقتصاد ازبکستان # تاشکند، خبرگزاری جمهوری اسلامی 27/07/81 ازبکستان به عنوان دومین کشور صادرکننده پنبه در جهان تا پایان سال جاری از محل صادرات این محصول حدود هشتصد میلیون دلار درآمد ارزی کسب خواهد کرد. این میزان درآمد ارزی نزدیک به 25 درصد از نیازهای ارزی این کشور را تامین خواهد کرد. وزارت روابط اقتصاد خارجی ازبکستان در گزارشی از میزان تولید و صادرات پنبه اعلام کرده است که طبق پیش بینی های کارشناسی، در سال جاری 5/3 میلیون تن وش برداشت خواهد شد که 250 هزار تن کمتر از اهداف پیش بینی شده خواهد بود. از این میزان وش نیز حدود یک میلیون و یکصد هزار تن الیاف پنبه استحصال خواهد شد که 85 تن بیش از تولید سال گذشته خواهد بود. ازبکستان از نظر تولید پنبه در سال جاری مقام پنجم جهان در این عرصه را حفظ خواهد کرد. این کشور از نظر صدور این محصول نیز بعد از آمریکا دومین کشور جهان محسوب می شود. سطح زیر کشت اراضی پنبه در ازبکستان در سال جاری حدود یک میلیون و 450 هزار هکتار بوده است. الیاف پنبه مازاد ازبکستان در زمان حاضر به 20 کشور جهان صادر می شود. سیاست های اقتصادی این کشور در سال های اخیر به سمت کاهش تدریجی صادرات پنبه خام و جایگزینی صادرات تولیدات صنعت نساجی با الیاف پنبه متمرکز بوده است. در این ارتباط در طول چند سال اخیر گام هایی اساسی در جهت جذب مشارکت کشورهای مختلف برای سرمایه گذاری در صنایع نساجی آن صورت گرفته است. در این میان کشورهای چین ، کره ، انگلیس و آلمان اقداماتی عملی در جهت ایجاد واحدهای مشترک تولید کالاهای نساجی در ازبکستان به عمل آورده اند. براساس آمارهای موجود در راستای توسعه صنایع مستقل نساجی در ازبکستان میزان تبدیل الیاف پنبه به کالاهای نساجی در سال گذشته با 12 درصد رشد نسبت به سال 1999 به سطح 20 درصد مجموع تولیدات الیاف پنبه این کشور افزایش یافت. طبق برنامه های کلان تعیین شده برای این بخش ، میزان تبدیل الیاف پنبه به کالاهای نساجی در سه سال آینده به سطح 50 درصد تولید این محصول خواهد رسید. در این زمینه قرار است در سه سال آینده 26 واحد صنعتی و تولیدی در رشته صنعت نساجی با سرمایه گذاری طرف های خارجی و ترغیب بخش خصوصی در ازبکستان ایجاد شود. تاریخچه کشت پنبه در ازبکستان نیز نشان می دهد که کشت پنبه از سال های 1340 شمسی در سطح آسیای مرکزی و بویژه در اراضی حاصلخیز ازبکستان آغاز شده است . سال 1350 که میزان برداشت وش پنبه در این کشور به سطح شش میلیون تن رسید ، نقطه اوج توسعه کشت پنبه در این جمهوری شوروی سابق محسوب می شود. از تاثیرات منفی الگوی توسعه کشت تک محصولی پنبه در سرزمین ازبکستان ، که از زمان حکومت شوروی سابق به ارث رسیده است ، مصرف بی رویه آب و کاهش حاصلخیزی خاک است. کشت پنبه به جای دیگر محصولات از جمله غله موجب وابستگی شدید این کشور به خارج برای وارد کردن گندم نیز شده است. اگرچه در سال های اخیر گام هایی در جهت کاهش سطح زیر کشت پنبه و افزایش کشت محصولات غله ای برداشته شده است ولی به نظر می رسد وابستگی این کشور به ارز مورد نیاز از محل صادرات پنبه مجال تغییرات عمده در این عرصه را نخواهد داد. برداشت بی رویه آب از دو رود بزرک سیحون و جیحون که از افغانستان و چین سرچشمه گرفته و سرزمین های آسیای مرکزی را سیراب می کند ، موجب کاهش تدریحی سطح آب دریاچه آرال گردیده و نهایتا باعث مرک آن شده است. مرک آرال نیز که چهارمین دریاچه بزرک جهان محسوب می شد ، تاثیرات زیست محیطی بسیار منفی و ناخوشایند در پی داشته و علاوه بر از بین رفتن زراعت و صنعت ماهیگیری در شمال غرب ازبکستان ، موجب بروز بیماری های ریوی بویژه بیماری سل در بین جمعیت قره قلپاقستان و استان خوارزم این کشور شده است. اصلاحات گسترده اقتصادی در ازبکستان از سال گذشته به عرصه زراعت پنبه نیز کشیده شده و طبق برنامه های تدوین شده برای انجام اصلاحات در این بخش دولت ازبکستان در سال جاری قیمت خرید وش پنبه از کشاورزان را در جهت برآورده کردن یکی از خواسته های کلیدی صندوق بین المللی پول افزایش داده است. افزایش قیمت خرید وش یکی از خواست های مهم کارشناسان صندوق بین المللی پول از دولت ازبکستان در راستای اصلاحات اجتماعی و اقتصادی در این کشور بود. این نهاد بین المللی پولی یکی از شروط اعطای وام 180 میلیون دلاری به این کشور را انجام اصلاحات اساسی در عرصه کاشت ، داشت و برداشت پنبه از سوی دولت ازبکستان اعلام کرده است. در فصل کنونی برداشت پنبه برای جمع آوری هر تن پنبه خام معادل 440 دلار به کشاورزان پرداخت می شود در حالیکه در سال گذشته برای این منظور کمتر از 250 دلار پرداخت می شد. به عبارت ساده تر کشاورزان پنبه کار ازبکستان در سال جاری 40 درصد قیمت این محصول در سطح جهان را دریافت خواهند کرد در حالیکه در سال گذشته فقط 25 درصد آن را دریافت می کردند. تردیدی نیست که با توجه به اشتغال بخش قابل توجهی از جمعیت کشاورز ازبکستان در این بخش ، افزایش قیمت خرید وش پنبه نقش مستقیمی در ارتقای سطح رفاه عمومی در این کشور فقیر آسیای مرکزی خواهد داشت. طبق نظر کارشناسان بی طرف تلاش دولت این کشور برای استفاده از پنبه جهت توسعه صنایع نساجی و نهایتا صنعتی کردن این کشور زمانی تحقق خواهد یافت که سیاست های اقتصادی در سایر بخش ها نیز هماهنک با آن حرکت کند. میراث ملموس شوروی سابق در ازبکستان ایجاد کشتزارهای وسیع دولتی پنبه بوده است که در زمان حاضر تبدیل به مهمترین و پیجیده ترین مشکل اقتصاد این کشور شده است. 285/180