تاریخ انتشار: ۲۲ دی ۱۳۸۱ - ۰۰:۰۱
بررسی راه های جایگزین منابع پایدار درآمدی برای شهرداری تهران (1) # تهران بزرک ، خبرگزاری جمهوری اسلامی 22/10/81 داخلی.اجتماعی.شهرداری.منابع درآمدی. گزارش از: مجید ملازاده با گسترش روزافزون شهرها در کشور و تغییرات ایجاد شده در ساختار آنها، مشکلات شهرها روز به روز پیچیده تر و سطح انتظار مردم از مسوولان و مدیران شهری نیز بیشتر شده است. در پایتخت نیز با بالا رفتن سطح توقعات شهروندان از مدیریت شهری، منابع درآمد که منطبق بر قوانین و مقررات چندین سال قبل است، تغییر نکرده و در صورت ادامه این روند شهرداری نمی تواند نیازهای مردم را تامین کند. همچنین قطع کمک دولت به شهرداری، پرداخت نشدن عوارض و نداشتن قدرت لازم برای وصول مطالبات از سازمان ها و نهادهای مختلف، معافیت های درنظر گرفته شده ازسوی دولت و مجلس شورای اسلامی برای برخی دستگاه ها و جایگزین نشدن منابع درآمدی جدید، این سازمان را در اداره شهر و ارایه خدمات به ساکنان آن با مشکلات عدیده ای روبه رو کرده است. از آنجا که تامین منابع درآمدی کافی یکی از ابزارهای مهم شهرداری در ارایه خدمات به شهروندان است، ضرورت بازنگری در منابع درآمدزا توسط شهرداری ها امری ضروری است. لذا از منطبق نبودن منابع درآمدی شهرداری های کشور با واقعیات موجود به عنوان حقیقتی انکارناپذیر می توان یاد کرد. مشکلاتی چون واگذاری امور درآمد شهرداری ها برعهده خود، قطع کمکهای دولت از سال 63 و کمبود منابع لازم برای اداره شهرها، برخی از مدیران شهری را مجبور به انتخاب راه حل های مقطعی و کوتاه مدت کرد که از آن جمله می توان به فروش تراکم اشاره کرد. اتکای بودجه شهرداری به عوارض ساختمانی و فروش تراکم راه حلی مقطعی بوده که ممکن است در کوتاه مدت بخشی از هزینه های شهرداری را جبران کند، ولی در درازمدت اتکا به چنین درآمدی امری اشتباه است. "غلامحسین کرباسچی" با ورود به شهرداری تهران وعده داد که تهران را به مرحله ای از پیشرفت برساند که قابل سکونت برای پایتخت باشد، درحالی که در آن زمان موضوع خروج پایتخت از تهران مطرح بود، ولی به دلیل هزینه هنگفتی که داشت این امر امکان پذیر نبود و وی هم بناچار اقدام به فروش تراکم در تهران کرد. با قطع شدن فروش تراکم که پول هنگفتی را نصیب شهرداری تهران می کرد، مدیریت شهری را بر آن داشت که نسبت به جایگزین کردن منابع درآمدی جدید برای اداره شهر اقدام کند. یکی از راه حل های پیشنهادی جهت جایگزین کردن فروش تراکم و جبران کسری بودجه شهرداری ها(بخصوص تهران ) اخذ "عوارض نوسازی" منطبق با قیمت های روز مسکن است که این عوارض در سایر کشورها یکی از منابع پایدار درآمد شهرداری ها محسوب می شود. از سال 1347 که اولین قانون نوسازی در مجلس وقت تصویب شد، قرار بود شهرداریها عوارض سالانه ای با نرخ نیم درصد از قیمت هر قطعه از ساختمانها و اراضی واقع در محدوده شهر با عنوان "عوارض نوسازی" دریافت کنند که این عوارض صرف ایجاد، نگهداری و توسعه تاسیسات جدید شده و منابع آن از این طریق برای شهرداری تامین شود. در آن زمان تهران به دو منطقه جغرافیایی شمالی و جنوبی تقسیم شده بود که با تقسیم بندی کنونی که به صورت منطقه ای است کاملا مغایر بوده و آن چیزی که قانونگذار در آن زمان تعیین کرده بود وجاهت قانونی بر مبنای تقسیم بندی منطقه ای فعلی ندارد. هر چند در آن هنگام هدف، عادت دادن مردم به پرداخت این عوارض و افزایش تدریجی آن از نیم درصد به 5/2 درصد بود، اما به دلیل تصویب نیم درصدی آن در مجلس وقت امکان افزایش میسر نشد. شهردار تهران در گفت وگو با خبرنگار ایرنا مرکز استان تهران گفت: "قانون نوسازی" شهرداری ها سالها است که فراموش شده، لذا برقراری مجدد آن در دستور کار قرار گرفته و برنامه هایی نیز در حال تنظیم است. "محمدحسن ملک مدنی" افزود: شهرتهران در شرایط فوق بحران قرار دارد، به طوری که ارائه خدمات در بخش هایی نظیر آب، گاز، تلفن، فاضلاب، راه های عبوری و مواردی نظیر آن با مشکل مواجه شده است. وی خاطرنشان کرد: در گذشته از بودجه های دولتی نظیر مالیات و فروش نفت به شهرداری کمک می شد، ولی پس از آن تصمیم براین شد که شهرداری خودکفا شود و در نتیجه پرداخت کمک های دولتی به شهرداری قطع شد. شهردار تهران گفت: با این تصمیم شهرداریها به حال خود رها شدند و هر کدام برای تامین هزینه های خود کاری انجام دادند. وی اظهار داشت: وجود مشکلات در بخش های کشاورزی، صنعت و گردشگری و غیره بخصوص در کلانشهر تهران سبب شد که مردم به جای فعالیت در این امور به خرید و فروش زمین روی آورند و از این طریق کسب درآمد کنند. ملک مدنی گفت: تنها در سال 1380 پنج میلیون و 800 هزار مترمربع تراکم مازاد توسط شهرداری تهران فروخته شد و این درست مانند آن است که سه شهرک به وسعت شهرک اکباتان به تهران اضافه شود. وی با اشاره به نقش این قانون در دریافت عوارض و تامین منابع مالی برای شهرداری افزود: "غفلت مدیریت شهری در گذشته مانع از اجرای این قانون شده و نقش بسیار مهم آن در اداره شهر را بی ثمر کرده است." شهردار تهران خاطرنشان کرد: اداره صحیح شهر تهران بدون اجرا و روزآمد کردن این قانون با مشکلاتی روبه رو است. معاون مالی واداری شهرداری تهران نیز گفت: تا قبل از متداول شدن فروش تراکم، عوارض نوسازی درصد قابل ملاحظه ای از درآمد شهرداری ها را تشکیل می داد، به طوری که در سال 1351، 28 درصد از درآمد شهرداری تهران از همین منبع تامین می شد. "علی یزدانی" افزود: در دهه 70 حدود 80 درصد از درآمد شهرداریها از بخش ساختمان و فروش مازاد تراکم کسب شد که از این میزان حدود 44 درصد مربوط به فروش مازاد تراکم بوده و در سال 80 از مجموعه درآمدهای شهرداری نیز حدود 54 درصد از بخش فروش مازاد تراکم و صدور مجوز به دست آمده است. وی تصریح کرد: سهم عوارض نوسازی در طول این سالها به طور میانگین 8/1 درصد از کل بودجه شهرداری تهران بود، به عبارت دیگر هر واحد مسکونی و تجاری روزانه 46 ریال عوارض نوسازی به شهرداری پرداخت کرده است. معاون مالی واداری شهرداری تهران اظهارداشت: در اکثر کشورهای دنیا سهم این منابع بالای 30 درصد منابع درآمدی شهرداری ها را تشکیل می دهد. همچنین مدیرکل درآمدهای شهرداری تهران گفت: در سالهای قبل دولت 15 درصد از مالیات های دریافتی را به شهرداری ها پرداخت می کرد و از سال 1363 با توجه به سیاست خودکفایی شهرداری ها بتدریج این کمک های دولتی قطع شد. "حسن صفاری" افزود: بخشی از این هزینه های شهرداری تهران بابت پایتخت بودن آن است که این مخارج را دولت باید پرداخت کند، چون به عناوینی از این شهر استفاده می کند. وی گفت: هزینه های شهر تهران باید بطور عمده از سه منبع تامین شود. صفاری یکی از این منابع را شهروندان دانست که از خدمات شهر استفاده می کنند و با دادن مالیات اجناس مصرفی (مالیات محلی ) می توانند بخشی از هزینه شهر را تامین کنند. به گفته وی، دولت نیز سهمی از منابع ملی و نفت را به جهت استفاده از خدمات شهر باید به شهرداری ها پرداخت کند. صفاری منبع سوم تامین بخشی از هزینه شهر را ازمحل عوارض املاک ومستغلات افراد (عوارض نوسازی ) ذکرکرد و گفت سهم این بخش در تامین درآمد شهرداری بسیار ناچیز و بطور میانگین میزان پرداختی هر فرد کمتر از سه هزار ریال در سال برآورد شده است. مدیر کل درآمدهای شهرداری تهران گفت: قیمت های مورد ملاک برای محاسبه عوارض نوسازی درحال حاضر مربوط به سال 72 است و با افزایش قیمت مسکن در سالهای گذشته، اگر قرار باشد به قیمت روز عوارض نوسازی گرفته شود، مردم با افزایش ناگهانی پرداخت عوارض روبه رو می شوند. صفاری افزود: شهرداری تهران پیشنهاد کرده است که درصدی از قیمت روز املاک محاسبه شود و طی یک مدت مشخص ( مثلا پنج سال ) با افزایش تدریجی آن و دسترسی به ملاک واقعی پرداخت عوارض نوسازی، مردم نسبت به پرداخت آن اقدام کنند. مدیر کل درآمدهای شهرداری تهران گفت: در بالغ بر 90 درصد از کشورهای دنیا از همین روش برای اداره شهرها استفاده می شود. وی خاطرنشان کرد: هم اکنون عوارض نوسازی حدود یک درصد از کل بودجه شهرداری تهران را تشکیل داده، درحالی که بررسی انجام شده در 25 کشور مشخص کرده که 20 تا 30 درصد از درآمدهای شهرداری از این محل تامین شده که در کشورهای دیگر در قالب "مالیات مستغلات" اخذ می شود. (ادامه دارد...) 1772/72/70 م ا/07