آزمایشات زمین شناسی و ژئوالکتریک در معدن چهرآباد زنجان انجام می شود

آزمایشات زمین شناسی و ژئوالکتریک در معدن چهرآباد زنجان انجام می شود ...................................................................
خبرگزاری جمهوری اسلامی 24/07/1390 فرهنگی.داخلی.مردان نمکی زنجان - سرپرست اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری زنجان گفت: آزمایشات زمین شناسی و ژئومورفولوژی، گیاه شناسی، ژئوالکتریک در راستای بدست آوردن دید بهتر از نحوه زندگی معدن کاران چهرآباد زنجان و جوامع دوره هخامنشی و ساسانی و محیط زیست منطقه در دوره باستان در حال انجام است.
"یحیی نقی‌زاده محجوب" روز یکشنبه با اعلام این مطلب، افزود: متخصصین ژئو الکتریک ، آزمایشات و بررسی های خود را به منظور پی بردن به احتمال وجود تونلها و راه روهای احتمالی در لایه های پایین معدن انجام دادند.
وی اظهارداشت: معدن نمک چهرآباد زنجان درحال حاضر تنهامعدن تاریخی در کشور است که تحقیقات علمی و باستانشناسی در آن جریان دارد.
به گفته ی نقی زاده محجوب، تا کنون طی کاوشهای باستانشناسی در این محوطه تاریخی تعداد 6 عدد مومیایی به دست آمده است.
سرپرست اداره کل میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری زنجان گفت: کاوشهای باستانشناسی در سایت تاریخی معدن نمک چهرآباد ادامه دارد.
به گزارش ایرنا، مردان نمکی مکشوفه در معدن نمک روستای چهرآباد زنجان گوهری بی همتا در خاورمیانه و جهان به شمار می رود. بهره برداری از یک معدن نمک، به کشف اتفاقی جسدی منتهی شد که درعرصه میراث فرهنگی سر و صدای زیادی را برپا کرد‏.‏ معدن چهر آباد به دلیل داشتن محیط نمکی تنها محوطه باستانی در ایران است که مواد آلی موجود را به خوبی در خود حفظ کرده و سالم نگه داشته است‏.‏ مواد آلی به دلیل خاصیت فناپذیری زود هنگام در محوطه های باستانی به ندرت یافت می شود و یا درصورت کشف در شرایط بسیار نا مطلوبی بدست می آیند‏.‏ در نخستین سال بهره برداری در زمستان ‏1372‏ معدنکاران به هنگام باطله برداری و استخراج نمک با بولدوزر نیم تنه انسانی را که ریش و موی بلند داشت یافتند‏.‏ این نیم تنه به دلیل سالم باقی ماندن در محیط نمکی به مرد نمکی معروف شد و پس از پایان مطالعات به موزه ملی منتقل و تا به امروز در آنجا نگهداری می شود‏.‏ پس از آگاهی از خبر کشف این مومیایی، پژوهشهای باستان شناختی نجات بخشی در زمستان همان سال به سرپرستی هوشنگ ثبوتی و علی اصغر میر فتاح انجام شد در نتیجه کاوش شماری اشیای جالب و متنوع از معدن بدست آمد، مهمترین یافته در سال‏1372‏، کشف پای چپ مرد نمکی شماره یک بود که در داخل چکمه های بلند قرار داشت و جنس چکمه نیز از چرم و بلندی آن ‏48‏ سانتی متر بود‏.‏ با پایان گرفتن کاوش جسد و اشیای مکشوفه برای مطالعات و بررسی های بیشتر به آزمایشگاه تحقیقاتی پژوهشکده مرمت منتقل شد‏.‏ تحقیقات و مطالعات آزمایشگاهی در زمینه هایی از جمله آزمایش سال یابی بررسیهای استخوان شناسی با کمک تصویر برداری سی تی اسکن، تعیین گروه خونی ، آزمایش ‏DNA‏ انجام شد‏.‏ نتیجه سال یابی کربن ‏14‏ بر روی نمونه ای استخوانی و پارچه ای قدمت مرد نمکی شماره یک را یکهزار و ‏700‏ سال قبل یعنی اوایل دوره ساسانی تعیین نمود‏.‏ همچنین بررسی های بیشتر نشان داد که نیم تنه مکشوفه مربوط به مرد میان سالی بوده که قبل از مرگ ضربه شدیدی بر سر و صورت او خورده است‏.‏ پیش از کاوش های سالهای ‏83‏ و ‏84‏ در معدن نمک روستای چهر آباد براساس یافته های ‏12‏سال پیش تصور این بود که معدن، محل کشته شدن شاهزاده ساسانی و یا نماینده هیات حاکمه اقوام سکایی در سده هشت پیش از میلاد بوده است‏.‏ با کاوشهای دو فصل اخیر در ‏83 ‏ و ‏84‏ مشخص شد که مومیایی های مکشوفه از معدن چهرآباد، کارگران و معدن کارانی بودند که در نتیجه ریزش معدن و فرو ریختن دیواره ها و سقف و تونلها کشته و مدفون شده اند‏.‏ براساس کاوش های انجام شده مشخص شد که معدن از حدود اواخر عصر آهن شناسایی شده است‏.‏ با توجه به آزمایشات سالیابی کربن ‏14‏ مشخص شد که مرد نمکی 3، 4، 5 مربوط به دوره هخامنشی با قدمت حدود دو هزار‏300‏ سال و مرد نمکی ‏1‏، ‏2‏، مربوط به دوره اشکانی و اوایل ساسانی، با قدمت حدود یکهزار ‏800‏ سال قبل بوده است‏.‏ با شواهد و مدارک موجود، ریزش تونل های معدن چهر آباد ، دست کم دوبار و با فاصله زمانی حدود ‏500‏ سال رخ داده است‏.‏ نخستین بار در حدود دو هزار و‏300‏ سال پیش و به هنگام فعالیت معدن کاران بخش بزرگی از تونل های معدن ریزش و در آن مردان نمکی ‏3‏، ‏4‏، ‏5‏ کشته شده اند و سپس با گذشت حدود ‏500‏ یا ‏600‏ سال دوباره حادثه ای دیگر معدن نمک رخ داد و در نتیجه آن مردان نمکی ‏1‏و‏2‏ نیز کشته و مدفون شده اند‏.‏ مردنمکی شماره یک و دو‏:‏ با وجود کشف استثنایی مرد نمکی شماره یک در سال ‏1372‏ متاسفانه تلاش چندانی برای تعطیل نمودن استخراج مکانیکی و لغو بهره برداری از معدن صورت نگرفت پاییز ‏1383‏ معدنکاران در حین کار با بولدوزر مجددا با بقایای اسکلت انسانی مواجه شدند که بدلیل کار با بولدوزر تا حد زیادی متلاشی شده بود و با جستجوی معدن کاران در میان خاکهای آشفت علاوه بر جمع آوری قسمتهایی از بقایای انسانی تکه تکه شده ، شماری اشیا بدست آمد که توسط بهره بردار به اداره میراث فرهنگی و گردشگری استان منتقل شد‏.‏ بررسی های اولیه بر روی بقایای انسانی، که پس از انتقال به میراث فرهنگی ، مرد نمکی شماره ‏2‏ نامگذاری شد، نشان داد که این بقایا متعلق به مردی میانسال با میانگین قد حدود ‏180‏ سانتی متر بوده که در جریان ریزش دیواره ها و سقف تونل کشته شده است‏.‏ از جمله اشیایی که همراه این مرد نمکی یافت شد می توان به تکه سبد و میخهای چوبی ، طنابهای گیاهی و منسوجات اشاره کرد‏.‏ کشف اتفاقی مرد نمکی شماره ‏2‏ و مجموعه ای از اشیا موجب از سرگیری پژوهش های باستان شناختی در معدن نمک چهر آباد بعد از گذشت ‏11‏ سال گردید‏.‏ بنابراین کاوش در معدن با وجود شرایط آب و هوایی نامناسب و دشوار در دیماه ‏ 1383‏ به منظور نجات بخشی آثار و بقایای باقی مانده آغاز شد‏.‏ در نتیجه کاوش دو فصل مقادیر زیادی اشیای جالب توجه از معدن چهر آباد بدست آمد که بسیاری از اشیای تهیه شده از مواد آلی بود‏.‏ در معدن چهر آباد به دلیل وجود مقادیر فراوان نمک که باعث محدود شدن فعالیت میکرو ارگانیسم ها می شود، بسیاری از اشیا از جمله اشیای تهیه شده از مواد آلی بسیار سالم و در شرایط مطلوبی می باشند‏.‏ مرد نمکی شماره سه‏:‏ مرد نمکی شماره ‏3‏ همچون مرد نمکی ‏2‏ به صورت اتفاقی و طی کار باطله برداری بولدوزر توسط معدن کاران در سال ‏1383‏ کشف شد‏.‏ بدلیل سقوط یک صخره بسیار بزرگ نمک بر روی مرد نمکی شماره‏3‏ و همچنین کشف آن توسط بولدوزر ، این جسد نیز به صورت متلاشی شده و تکه تکه بدست آمد‏.‏ آنچه که مرد نمکی شماره ‏3‏ نامیده شد در واقع بقایای استخوان ، لباس و قسمتهایی از بافت نرم فردی بود که همچون معدنچیان دیگر بر اثر ریزش تونل و سقوط یک سنگ چند تنی روی او کشته شده بود‏.‏ مرد نمکی شماره ‏:4‏ مرد نمکی شماره ‏4‏ سالم ترین و کاملترین جسد نمکی بدست آمده از معدن چهر آباد است و به رغم آسیب دیدگی به هنگام مرگ تقریبا بیشتر قسمتهای بدن این مومیایی سالم باقی مانده است‏.‏ این جسد شامل مجموعه ای از استخوان ها و بافت نرمی که بر اثر از دست دادن آب بدن کاملا خشک شده است‏.‏ براساس تحقیقات انجام گرفته مشخص شد این مومیایی طبیعی ، پسر جوانی بوده که به هنگام مرگ حدود ‏16‏ سال داشته است‏.‏ قد این مومیایی ‏170‏ تا ‏175‏ سانتی متر و بر گوشهایش حلقه فلزی دیده می شود ، موهای سر وی کوتاه، به رنگ خرمایی و همراه این مومیایی اشیای جالب توجهی نیز کشف شد‏.‏ یکی از این اشیا چاقوی فلزی با دسته استخوانی است که در غلافی چرمی به کمربند پارچه ای این مومیایی بسته شده است و از اشیای دیگر می توان به دو کوزه کوچک سفالی سالم اشاره کرد‏.‏ از ویژگیهای بسیار مهم این مومیایی طبیعی ، لباس کامل می باشد که برتن او دیده می شود، این لباس از بالا پوشی بلند، یک شلوار و کفش چرمی تشکیل شده است‏.‏ مرد نمکی شماره ‏5‏ ‏:‏ این مومیایی طبیعی نیز در کاوش فصل دوم در حالی یافت شد که به جز سر بقیه قسمتهای بدن زیر صخره و سنگ های آواری بزرگ قرار گرفته بود‏.‏ شکل جسد نشان می داد که این شخص نیز همچون نمونه های قبلی بر اثر حادثه ای که منجر به تخریب و ریزش تونل گردیده، کشته و مدفون شده است‏.‏ بر خلاف مومیایی نمکی شماره ‏4‏ بیشتر بافت بدن مرد نمکی شماره ‏5‏ پوسیده و از بین رفته بود و بافت نرم فقط در قسمت هایی کوچک از دو دست، پاها بخش هایی از صورت ، سینه و لگن باقی مانده بود‏.‏ موی سر جسد به شرایط محیطی که مرد نمکی در آن قرار گرفته بر می گردد،کم بودن میزان نمک در این محیط نفوذ آب از بالای کوه به این بخش از معدن از دلایل اصلی پوسیده شدن زیاد مرد نمکی شماره ‏5‏ است‏.‏ در زمان حاضر به استثنای مومیایی نمکی شماره ‏1‏ که در موزه ملی کشور نگهداری می شود، بقیه اجساد و اشیای بدست آمده از معدن چهرآباد در موزه باستان شناسی در عمارت معروف به ذوالفقاری شهر زنجان در شرایط مطلوب و تحت نظارت کارشناسان مربوط نگهداری می شوند‏.‏ معدن نمک چهر آباد با ارتفاع یکهزار و ‏350‏ متر از سطح دریا در ‏75‏ کیلومتری غرب شهر زنجان قراردارد و از نظر جغرافیایی این ناحیه در حوضه آبریز رودخانه قزل اوزن قرار دارد و از تپه ماهورها و ارتفاعاتی تشکیل شده که به صورت یک رشته متصل به هم در جهت شمال غرب به جنوب شرق کشیده شده اند‏.‏ آب و هوای منطقه نیمه کوهستانی با تابستانهای گرم و زمستان های سرد است و کوه معدن حدود یک کیلومتر مربع وسعت دارد‏.‏ 522/ 1645