تنبلی چشم را جدی بگیریم

تنبلی چشم را جدی بگیریم # خبرگزاری جمهوری اسلامی 88/08/06 اجتماعی.بهزیستی.تنبلی چشم مهاباد - تنبلی چشم یا آمبلیوپی نوعی اختلال بینایی است که اگر به موقع تشخیص داده و درمان نشود، فرد را از یک چشم بسیار کم بینا یا نابینا می کند از اینرو والدین باید این امر را جدی گرفته تا با تشخیص به موقع از مبتلا شدن به آن جلوگیری کنند. به گزارش ایرنا ، تنبلی چشم شایع ترین علت نابینایی یک چشمی درافراد زیر 20 سال و دومین علت کاهش بینایی در کودکان است که موجب کاهش دید یکطرفه و گاهی دو طرفه می شود که حتی با اصلاح عیب انکساری و رفع مشکلات ساختمانی چشم نیز برطرف نشده و ادامه پیدا می کند. این اختلال بینایی Amblyopia که در حدود %3 از افراد جامعه دیده می شود زمانی رخ می دهد که چشم در دوره کودکی دید طبیعی پیدا نکند. این اختلال که معمولا در یک چشم دیده می شود بدلیل اختلال دید چشم تنبل بر اثر عوامل مختلف نظیر عیوب انکساری (دوربینی، نزدیک بینی، یا آستیگماتیسم )، انحراف چشم (لوچی یا استرابیسم )، و یا عدم شفافیت مسیر بینایی (ناشی از عواملی نظیر آب مروارید، کدورت قرنیه، و یا افتادگی پلک ) رخ می دهد. عدم وضوح تصویر در چشم بیمار و بهتر بودن تصویر ایجاد شده در چشم سالم سبب می شود تا مغز بین دو چشم، چشم سالم را برای دیدن انتخاب کند و در واقع مسیر ارسال تصویر از چشم بیمار به مغز را مسدود و یا اصطلاحا دید چشم بیمار را خاموش کند. آمبلیوپی نوعی کاهش بینایی است که دران نمی توان در چشم و یا در راههای عصبی بینایی هیچ گونه عیب ارگانیک (ساختمانی )واضحی برای آن یافت و در واقع از مواردی است که نه مریض چیزی می بیند و نه دکتر در چشم مریض چیزی می بیند از نقطه نظر بالینی زمانی تشخیص آمبلیوپی مسجل می گردد که حتی با بهترین تصحیح انکساری نیز نتوان دید بیمار را افزایش داد. در اینجا می توانیم بگوییم چشمی که دید کمتری دارد دچار آمبلیوپی است با شرط اینکه در ته چشم نیز نتوان هیچ گونه ضایعه ارگانیکی که مسئول کاهش بینایی باشد یافت نمود . در صورتی که اشکال دید کودک، قبل از پنج سالگی درمان شود ، حتی اگر چشم در این مدت تنبل شده باشد با درمان، بینایی کامل بدست می آید . پس از پنج سالگی، هر چه درمان چشم تنبل بیشتر به عقب بیافتد ، احتمال به دست آوردن بینایی کامل کمتر می شود بطوری که پس از هفت تا ده سالگی ، درمان هیچ تاثیری در بینایی نخواهد داشت. اشکالات مادرزادی در ساختمان چشم ، مانند آب مروارید و پایین افتادگی پلک باعث میشود که چشم نتواند تصویر واضحی از اشیاء دریافت کند و بتدریج دچار تنبلی شود . درنزدیک بینی، دور بینی و آستیگماتیسم، اگر دید هر دو چشم بسیار کم باشد، هر دو چشم و اگر تفاوت دید آنها زیاد باشد، چشم ضعیف تر نمی تواند تصویر واضحی از اشیاء دریافت کند و دچار تنبلی می شود. لوچی یا انحراف چشم نیز می تواند باعث دو بینی شده در نتیجه تصوی رواضحی روی شبکیه تشکیل نشود. بدین ترتیب مغز بتدریج برای حذف دو بینی ، تصویر چشم منحرف را حذف کرده و تنبلی چشم ایجاد خواهد شد. پیشگیری و درمان: تنبلی چشم ها نوعی بیماریست که معمولا در سنین پایین و در کودکان باید شناسایی و درمان شود ، تنبلی چشم معمولا قابل درمان است اما به شرطی که به موقع شناسایی و برای درمان آن اقدام شود . علائم تنبلی چشم : تنبلی چشم معمولا در سنین زیر شش سال ایجاد شده و اغلب توسط والدین، معلمان و یا پزشک کشف می شود. درسنینی که کودک قادر به بیان مشکلات خود می باشد ممکن است از ضعف بینایی، خستگی چشم و یا سردرد شکایت داشته باشد اما در اغلب موارد کودک شکایتی ندارد و ممکن است علایم بیماری های مسبب تنبلی چشم نظیر انحراف چشم و کدورت های مسیر بینایی مثل آب مروارید و کدورت قرنیه منجر به تشخیص شوند.
زمانیکه تنبلی چشم ناشی از عیوب انکساری باشد تشخیص آن مشکل است زیرا کودکان به راحتی توسط چشم دیگر می بینند و کمبود دید در چشم بیمار را جبران می کنند. به همین دلیل والدین و معلمان باید به وضعیت دید کودکان توجه ویژه ای داشته باشند. درمان تنبلی چشم: خوشبختانه تنبلی چشم در صورتیکه در زمان مناسب تشخیص داده شود براحتی قابل درمان است. درمان تنبلی چشم معمولا بصورت بستن چشم سالم و وادار کردن مغز به دیدن با چشم تنبل است، این درمان ممکن است هفته ها و یا حتی ماه ها طول بکشد که البته چشم سالم باید به تناوب باز شود. در مواردی که تنبلی ناشی از عیوب انکساری است تجویز عینک یا لنز سبب وضوح تصویر در چشم معیوب و درمان تنبلی خواهد شد. مواردی نیز که تنبلی ناشی از انحراف چشم است با جراحی و اصلاح انحراف قابل درمان است. نکته ای که باید به آن توجه داشت این است که مسیرهای بینایی تا سنین 8 تا 10 سالگی تکامل می یابند و درمان تنبلی چشم بعد از این سنین امکان پذیر نیست بنابراین در صورتیکه چشم تنبل در سنین پایین درمان نشود بعد از سن 10 سالگی در اکثر موارد هیچ درمانی نخواهد داشت و ممکن است منجر به از دست رفتن شدید دید در یک چشم شود. برای جلوگیری از تنبلی چشم، کودک باید بعد از تولد در زایشگاه توسط متخصص کودکان و در سنین 3 تا 4 ماهگی و 2 تا 3 سالگی توسط چشم پزشک معاینه شود خوشبختانه اخیرا در ایران طرحی برای جلوگیری از تنبلی چشم اجرا شده است که در آن کلیه کودکان مهد کودک ها و آمادگی به رایگان تحت معاینه قرار می گیرند بنابراین توصیه می شود در صورتیکه کودک خود را نزد چشم پزشک نبرده اید و کودک شما در سنین کودکستان و آمادگی است با شرکت در این طرح از سلامت بینایی کودک خود اطمینان یابید. کارشناسان معتقدند 2 تا 5 درصد از کودکان در جوامع بشری به تنبلی چشم مبتلا هستند که این آمار در کشور ما 4/1 درصد برآورد شده که این به دلیل اقدامات سازمان و زمان مناسب شناسایی اختلال در کشور است . از اینرو کارشناسان بر درمان آنها قبل از سن 10 سالگی تاکید نموده و معتقدند درمان تنبلی چشم بعد از دهه اول زندگی، در مواردی غیرممکن و در مواردی نیز بسیار مشکل است. بگفته آنان تنبلی چشم اختلالی است که در کودکان و در دهه اول زندگی مطرح می شود و درصورتی که قبل از ده سالگی درمان نشود، مشکلات عدیده ای را به دنبال دارد. بهترین زمان برای سنجش بینایی چشم کودکان را 3 تا 5 سال اعلام شده است که در صورتی که اشکال دید کودک، قبل از 5 سالگی تشخیص داده شود و تحت درمان قرار گیرد، حتی اگر چشم در این مدت تنبل شده باشد با درمان به موقع، بینایی کامل به دست می آید و هر چه درمان چشم تنبل بیشتر به عقب بیفتد، احتمال به دست آوردن بینایی کامل کمتر می شود به طوری که بعد از 7 تا 10 سالگی درمان تاثیر زیادی در بینایی نخواهد داشت. در سال های گذشته در کشور 14 میلیون و 500 هزار کودک تحت غربال قرار گرفتند که از مجموع این تعداد کودک، 410 هزار نفر با اختلالات بینایی دیده شدند که از این تعداد 116 هزار نفر آنها دچار تنبلی چشم بودند و این به این معنی است که طرح سنجش تنبلی چشم در 14 سال گذشته از بروز 116 هزار نابینایی جلوگیری کرده است. در استان آذربایجان غربی نیز امسال پیش بینی می شود بیش از 100 هزار کودک تحت پوشش اجرای این طرح قرار گیرند که این آمار 90 درصد از کودکان واجد شرایط سنی استان را شامل می شود.ک/4 1495/584/ 1724